De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 8

[p. 143]

Henry Fontaine

Henry Fontaine's naam is verbonden aan de voornaamste muziek-uitvoeringen, die in den laatsten tijd in ons land plaats grepen. Tijdgenoot - voor eenige jaren - ook deelgenoot in roem van den onvergetelijken Blauwaert, is hij, sinds dezes verdwijnen uit de kunstwereld, de grootste zanger, niet alleen uit Vlaanderen, maar, 't schijnt stout gesproken, ook uit gansch België. In het buitenland zelfs, vindt men ze zelden, de zangers, die over zulke heerlijke stem beschikken als de zijne en tevens hun orgaan zoo heel-en-al ten dienste der kunst weten te stellen.

Fontaine behoort niet tot het geslacht der stemvirtuozen, bij wie het er enkel op aan komt met de hun geschonken gave te pralen en te schitteren, zonder verder aan de eischen van het kunstwerk te denken; - onhebbelijke en ijdele menschjes, zonder kunstgevoel doorgaans, die het werk, waarin de scheppende artiest het beste zijner ziel legde, tot een middeltje verlagen, om zich vooruit te stellen. Fontaine toont zich wezenlijke kunstenaar, door

[p. 144]

zich intiem in den geest van het werk in te werken; bij hem verdwijnt de mensch, hij wordt eenvoudig het fijne werktuig, dat, gezamentlijk met andere meewerkende elementen, - bestuur en orkest, o.a. - streeft naar de trouwe, de ware vertolking van het uit te voeren gewrocht.

Fontaine beschikt over eene edel klinkende basstem, die met veel gemak van uit de diepe bastonen heel het register doorloopt en de barytonhoogte bereikt, wat hem heeft toegelaten zijn repertorium zoo rijkelijk uit te breiden. Normaal, klinkt zij als een malsch bazuingeluid, statig, breed-galmend, eene rustige sterkte uitstralend. In Benoit's werken komen deze hoedanigheden vooral tot hun recht: de Frauenlob-partij en het Loreley-fragment uit De Rijn, Artevelde's geest uit De Schelde en m.a. schijnen voor hem geschreven. De techniek der zangkunst geheel meester, weet Fontaine zijne stem te plooien en ze dienstvaardig te maken tot het uitdrukken van zeer uiteenloopende gevoelens, en het is zeer zelden dat het zangstuk zijne passende kleur niet bekomt. Neuriet zij zacht-week in Mijn Moederspraak, zij insinueert guitig en geestig in het oude volkslied ‘Het Kwezelken’ en de standbeelden-episode uit De Rijn. In menige Vlaamsche werken galmt zij zwaar-golvend in breede rythmische deiningen, en bekomt op gepaste oogenblikken het metalliek-harde en bijtende dat Blauwaert in zulke hooge mate in zijne stem leggen kon; maar vooral voert zij u onweerstaanbaar mee, wanneer zij in strijd- of feestzangen kloek, warm en open als de tonen eener jubelende klokke, de zaal indreunt.

Als men daarbij bedenkt, dat Fontaine een zeer ervaren muzikant is, - hij was vroeger vioolspeler in 't Antwerpsch orkest -, dat hij zich gewoon gemaakt heeft, de minste partij, hem toevertrouwd, gewetensvol te bestudeeren, en er zich steeds op toelegt het juist karakter aan de vertolking te geven, dan verwondert men zich niet meer dat Fontaine zoo spoedig naam verworven heeft; dat hij als solo-zanger de klassieke werken in de Conservatorium-Concerten van Brussel, Luik en Gent hielp uitvoeren; dat hij uitnoodigingen kreeg voor Parijs, Londen, en voor de voornaamste muziekcentrums van Holland en Duitschland.

Evenals zijn groote voorganger Blauwaert - de eer van in vergelijking te komen met dezen modelzanger verdient Fontaine op velerlei punten - maakte hij zich verdienstelijk, met de liederen onzer Vlaamsche toonkundigen in het buitenland bekend en bemind te maken; twee flinke herauten, die in den vreemde in helklinkende zangen het bestaan, het jonge frissche leven gingen verkondigen onzer nationale school. En niet vruchteloos! Men herinnere zich nog het schoone woord uit de Daily Chronicle, (het was ter gelegenheid der Lucifer-uitvoering te Londen in 1889) dat Fontaine bestempelde als zanger te zijn het trouwe beeld van den fieren, kloeken Vlaamschen volksaard, en geloof uitdrukte in de leefbaarheid van eenen stam, uit wier levenssappen zulke heerlijke muziek kon geboren worden.

_* * _*

Ziehier eene onvolledige doch welsprekende lijst van werken, aan wier uitvoering Fontaine deelgenomen heeft:

Peter Benoit.	De Schelde, Lucifer, De Oorlog, Hucbald, De Leye, De Ryn, Pacificatie van Gent, Liederen.
Jan Blockx.	Droom van 't Paradijs, Liederen.
Edg. Tinnel.	Klokke Roeland, Liederen.
L. Mortelmans.	Lady Macbeth, Liederen.
Paul Gilson.	Noël-Misère.
E. Mathieu.	Freyhir, Le Hoyoux.
E. Wambach.	Mozes op den Nijl, Yolande, Liederen.
Sylvain Dupuis.	Moïna.
Werken van Willem de Mol, Huberti, Waelput, enz. enz.
Van der Linden.	Leiden ontzet.
Van Milligen.	Brinio.
J.S. Bach.	Mattheus passion, Gottes Zeit.
Haendel.	Alexandersfest, Messias.
Haydn.	Jahreszeiten, Schöpfung.
Schumann.	Manfred, Paradies und die Peri.
Mozart.	Requiem.
Max Bruch.	Deutsches Requiem.
Mendelssohn.	Paulus, Elias.
Beethoven.	9^e Symfonie, Fidelio.
Weber.	Freischutz, Euryanthe.
R. Wagner.	Lohengrin (fragment), Walkure (fragment), Parsifal (fragment), Fliegende Hollander, Tannhäuser.
Lortzing.	Undine.
Gluck.	Armide (fragment), Iphigénie en Aulide (fragment), Iphigénie en Tauride (fragment), Alceste (fragment).
Sachini.	Oedipe à Colonne (fragment).
Gounod.	Roméo et Juliette, Faust, Redemption, Mors et Vita.
Berlioz.	Damnation de Faust, l'Enfance du Christ, Roméo et Juliette.
Massenet.	Le Cid, Marie Madeleine.
Saint Saëns.	Samson et Dalila.
Bordier.	David.
Flégier.	Ossian.
Delibes.	Lakmé.
Lalo.	Le roi d'Ys.
Verdi.	Requiem.
Boïto.	Mephistofeles.
Meyerbeer.	Robert le Diable, l'Africaine.

[p. 145]

César Franck.	Les béatitudes.
Rossini.	Stabat Mater enz. enz., Guillaume Tell.
Vincent d'Indy.	La chevauchée du Cid.

_* * _*

De roem van zangers, evenals van tooneelspelers, is zeer vergankelijk. Fontaine's naam zal blijven nogtans. Hij heeft hem voor goed in de annalen onzer kunstgeschiedenis gedrukt nevens dien van zijn werkzamen vriend, Edward Keurvels, door het stichten van het Lyrisch Tooneel.

Een nieuwen weg hebben zij geopend voor onze nationale kunst, en tevens is eindelijk ook binnen de muren der goede stad van Antwerpen de strijd begonnen tegen den ouden, versleten opera-vorm. De revolutionaire gedachten, die Richard Wagner vóór ongeveer eene halve eeuw begon te verspreiden, dringen thans ook hier - zachtjes aan nog - langs ons Lyrisch Tooneel binnen. Wat het Fransch Opera-gezelschap niet tot stand wilde of kon brengen, zal door het Lyrisch tooneel geschieden. Daarin ligt ook zijne toekomst en zijne grootste - artistieke - reden van bestaan, meer dan in deze, die door beschouwingen van taal en andere (zeer ernstige overigens) zouden kunnen ingebracht worden. Dat de hh. Fontaine en Keurvels zich daar goed van doordringen, en dat zij vooral in hunne voorwaartsche beweging krachtdadig en koelbloedig alles uit den weg ruimen wat die beweging naar het grootsche doel: de definitieve zegepraal van het lyrisch drama, volgens Richard Wagner's leer, kan tegenhouden. Daardoor bedoel ik o.a.: het blijven voortsukkelen met het zoogenaamd gesproken lyrisch drama. Eene eerlijke, ernstige en afdoende proefneming heeft klaar en duidelijk bewezen, dat het publiek er niet van wil; en de meerderheid heeft wel dikwijls, maar toch niet altijd, ongelijk. Voor 't oogenblik moet het gesproken lyrisch drama en de melodrama's, die onbeschaamd voor lyrische drama's doorgingen, zich weten te vergenoegen met de voldoening en de eer, eene gewichtige overgangsrol gespeeld te hebben, tot we ons de weelde zullen mogen gunnen ondernemingen te beginnen waarvan de uitslag heel onzeker is, en die verdeeldheid kunnen te weeg brengen in de rangen van het kleine legertje strijders voor de goede zaak van het Lyrisch Tooneel.

Waarom die proefnemingen, die met eerbiedige belangstelling en geduld gevolgd zijn geworden, thans nog langer voortgezet? Overigens, wat kan men op de planken brengen? Een paar werken maken geen repertorium uit.

Neen, de tijd van zoeken is nu voorbij; het wordt licht; men ziet waar men naar toe gaat; in de verte ontwaart men, in vale schemeringen nog, den triomf van het Lyrisch Drama. Daar naar toe, Daland! Recht daar op los: het is de eenige, veilige haven. Maar, nog eens, opgepast voor de klippen!

J.d.B.