De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 8

[p. 19]

Alexander Marcette

Van al de twintig à vijf-en-twintig tentoonstellingen, welke te Antwerpen en te Brussel sedert zoowat vier maanden geopend werden, baarde, buiten die van Emiel Claus en Edgar Farazijn en nu weer van den Haagschen

alexander marcette

etser Ph. Zilcken, geen enkele mij zulk een hoog en overmengd kunstgenot als de pas sedert gisteren, 11 Maart, gesloten expozitie van Alexander Marcette, den nog jeugdigen, doch al lang gevierden artist, die van heden af bepaald rang neemt onder de onbetwiste meesters van het penseel.

Zelden bracht ik op een tentoonstelling zulk een aangenaam uurtje door als op de zijne! Het is zeker al lang geen nieuws meer, dat nergens in zijn geheele natuurvertolking, ik bedoel noch in de wijze waarop hij ziet en voelt, noch in de manier waarop hij zijn indrukken uitdrukt, eenige invloed van akademisch onderwijs of eenige herinnering aan veel bewonderde modellen is op te merken; wat men evenwel niet genoegzaam heeft doen uitkomen - en wat toch in mijn oog niet minder beteekent - dat is Marcette's volslagen onafhankelijk-blijven van allen klubgeest, zijn wellicht onbewust doch overtuigd voorbijzien van alle mode, van alle konventie.

Uit al wat deze kunstenaar, ik meen: sedert zoowat vijf à zes jaar, geschilderd heeft, spreekt zulk een oprechtheid en zulk een eenvoud van gevoel, straalt zulk een frischheid en onmiddellijkheid van indrukken, dat het als de veropenbaring van een groote waarheid over ons komt: als déze artist zich, in bosch of wei, op zeestrand of rivieroever op zijn veldstoel neerzet, dan hebben al de theorieën van wouldbe-hervormers en -vernieuwers voor hem alle waarde verloren, dan heeft hij tot zelfs de herinnering vergeten aan het barre, ergerende marktgeschreeuw van toonontleders en stippellustigen, dan voelt hij zich enkel mensch nog en dichter. Hij wijdt zijn beste kracht, ál zijn kracht en kunnen aan slechts dit éene: uitdrukken in zijn werk, zoo getrouw en van zoo nabij mogelijk, doch zonder ooit aan een fotografie te doen denken, de dichterlijke impressie welke het eeuwig jong-, het eeuwig anders-, het eeuwig nieuw-wezen van het rond ons levende, zichtbare ‘zijn’, op hem teweeg brengt.

Dit vooral treft bij dezen geboren impressionist: niet als een logge, doode, louter of vooral stoffelijke massa ziet hij en maalt hij de natuur; maar als een levend, beweeglijk, ik zeide schier: bezield wezen, neen, als het leven en de beweging zelf. Die wasem van maagdelijkheid en jeugd, liggende elken morgen opnieuw op gras en bladeren; die glans en die doorzichtigheid van water en lucht; dat wemelende in de lijnen van al wat wij in het bewegende aether met onze oogen waarnemen, voller, reëeler, sprekender dan hij weten maar heel weinigen het weer te geven.

Nog iets anders treft ons. Zonder iets van dat bij sommigen wel wat gewilde en gezochte blauw of geel, is Marcette een werkelijk luminist, niet op dezelfde wijze, maar even goed als Baertsoen, Claus en anderen. Al wat hij schildert, ligt als in een bad van licht. Met de gewone, oude middelen, zonder ooit zijn toevlucht te nemen tot stippelen, bereikt hij in zijn lichteffekten een onge-

[p. 20]

ëvenaarde fijn- en klaarheid.

Geheel met dat alles komt dan ook overeen zijn opvallende voorliefde voor onderwerpen van lucht en water, voor grachten en ruien onzer stille Vlaamsche steden, dragend, in haar rustig vloeiend nat, den mooien droom van schilderachtige oude huizen; voor heldere rivieren, vroolijk schaterlachend onder een weelde van overhangend lenteloof; voor volle zeeën, zwalpend, schier zonder kust en horizon, onder laag bij laag van als heel fijne wol uitrafelende zomerwolken.

Bij het schrijven van deze laatste woorden stonden mij weer vóor oogen, verrassend waar in hun mooie, rijke, frissche kleur, eerst die heele reeks akwarellen en pastels, als de Sint-Michielskaai en de Oude Vaart, de Bylokekaai en Het Schippershuis te Gent; dan de Schelde vóor Antwerpen, en vooral in al de morgenpracht van zijn lentemaagdelijkheid, dat mooie riviertje uit de buurt van Rome, L'Annienne, een ware betooverende glimlach eener schoone werkelijkheid; eindelijk Het Zeehoofd te Blankenberg, De Maas in Holland en - niet te vergeten - het groote, aan het Gentsch Muzeum behoorende schilderij L'Éclaircie, met een der allervoortreffelijkste hemels, of beter: zwerken, die wel ergens te bewonderen zijn.

Men verweet Marcette onlangs, dat hij in zijn gezichten uit Gent en Brugge den juisten toon niet treft, ‘het tragische’ niet benadert, dat onze Vlaamsche steden zou kenmerken.

Geheel ten onrechte! De melancholie onzer oude steden is niet tragisch; dat is zij alleen, gezien door den bril van Eeckhoudt en Maeterlinck, juist zooals ons platteland tragisch wordt in de verzen van Verhaeren, een opvatting, die ik gaarne voor lief neem, op voorwaarde dat men ze anderen niet opdringe.

De weemoed van ons land is een stille, gedempte weemoed; iets liefs, zoets, vertroostends bijna is er aan eigen: het is een zacht weenen door den glans heen van een goedhartigen lach; de eentonigheid van een kerkhof in avondzonneglans; de stilte van een beggijnhofje, niet de lijkeneenzaamheid van een slagveld; de weemoed van Brugge, zoo zijn Le Règne du Silence, door onze Hélène Swarth in zoo menig vers, Brugsche of Mechelsche impressies bevattende. Dien weemoed schildert Marcette, en het is voor hem die, als hier, een goed begrepen en gezegd door G. Rodenbach in dertigtal zijner werken te zien krijgt, niet de minst aangename verrassing, dat de jonge meester, die overal elders het intense, krachtige, vroolijke leven der natuur zoo wél weet uit te drukken, dezelfde is, die zoo innig en diep vertolkt de tristitia rerum onzer villes mortes.

Marcette schildert eenigszins zooals onze groote Constant Meunier beeldhouwt: vergeet men bij dezen pleister en brons en marmer, bij hem ziet men nog nauwelijks verf; bij beiden zingt gevoel den boventoon.

Pol de Mont.