De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 7

Kroniek

Letterkunde

De belangwekkendste gebeurtenis der laatste tijden op letterkundig gebied is de verschijning van Hendrik Ibsens nieuw stuk Klein Eyolf.

Er is zeer weinig handeling in, het gaat om zoo te zeggen in eene doorloopende tweespraak op, en ten tooneele gebracht, zou het er, dunkt ons, maar een mager figuur maken.

Niettemin boeit het sterk bij de lezing, vooreerst omdat de dialoog zoo levendig en natuurlijk is, en dan, en misschien wel voornamelijk, wegens den geheimzinnigen wasem, die er om zweeft, gevoegd bij de betoovering der poëzie, wier machtige vleugelslag u onbewust optilt uit de stoffelijke beslommeringen van elken dag, om uwen geest te voeren naar hooger sferen, waar de gedachte troont, waar de meest verborgen gewaarwordingen der menschelijke ziel zich komen openbaren.

Gelijk zooveel andere gewrochten van den beroemden Noorschen schrijver is Klein Eyolf niet heel duidelijk van strekking. Achter de karakterstudie van Mevrouw Rita Allmers, de recht zonderlinge moeder van den knaap, rijst de fantazie, de bedoeling van Hendrik Ibsen, die, alles wel overwogen, misschien nooit eene bepaalde thesis op het oog heeft, en enkel zijne toeschouwers wil laten meegevoelen, dat er, naar Shakespeares woord, meer dingen in den hemel en op aarde zijn, dan waarvan onze wijsbegeerte zich bewust is.

De legende van Napoleon, die in de laatste jaren bij onze zuiderburen zooveel opschudding heeft verwekt, werd zooeven de kroon opgezet door de verschijning van het prachtwerk: ‘Napoléon raconté par l'image, par Armand Dayot, inspecteur des beaux-arts’.

Het fraaie, welverzorgde boek, uitgegeven bij Hachette te Parijs, bevat eene rijke, ja volledige verzameling van portretten des heldhaftigen keizers, menigvuldige afbeeldingen van schilderijen, waarop beroemde meesters de merkwaardigste feiten zijner geschiedenis hebben vereeuwigd, eene keus uit naar hem geteekende caricaturen, en daarnevens, als zoovele tegenhangers, de platen, waarmee eene apotheose van den genialen veroveraar bedoeld was. Bovendien is het werk nog versierd met allerlei illustratiën, voorwerpen voorstellend, die Napoleon hebben toebehoord, of hunnen stempel drukken op zijnen tijd.

Is 't niet opmerkenswaardig in onze Zuid-Nederlandsche letterwereld, dat de ouderen van dagen tegenwoordig nog het meest van zich doen spreken?

Van Sleeckx ligt een historische roman ter pers, zooals wij onlangs te dezer plaats vermeld hebben; Julius de Geyter belooft ons eene volledige uitgaaf van zijne ‘Drie Menschen’ en maakt zijn ‘Levenswarande’ klaar voor de pers; August Snieders schonk zooeven aan zijne talrijke lezers een nieuw verhaal, Ryfka, de Joden te Antwerpen in de 18^e eeuw, wiens titel alléen van aard is om algemeene belangstelling te wekken, en eindelijk komt Emmanuel Rosseels ons een lief bundeltje Levenswijsheid aanbieden, zijnde eene verzameling van 132 ‘spreekwoorden en volksgezegden’, door hem verklaard en toegelicht.

Veel schrijvers en dichters, ja veel mannen van naam, zetten zich aan 't einde eener lange en welvervulde loopbaan neder, om hunne gedenkschriften op te stellen, welke niet zelden tot het beste en onvergankelijkste behooren, dat zij ooit hebben voortgebracht.

Emmanuel Rosseels, onze verdienstelijke dramaturg, heeft voor de overwegingen zijns ouderdoms een anderen vorm verkozen, minder schitterend voorzeker dan veel soortgelijke werken, doch ruim zoo gemoedelijk en bij poozen niet ontbloot van geest en humor. Het zeer net gedrukt werkje bevat waarlijk een schat van goeden raad

[p. 170]

en levenswijsheid, en wij zouden het veel liever op het boekenrek van 't huisgezin vinden dan den bijbel of Thomas à Kempis; want, laat er de poëzie zich in zoeken, de moraal is althans gezond en strookt veel beter met de begrippen van onzen tijd.

Het boekje zal vooral welkom zijn in de onderwijzerswereld. Groote en kleine leerlingen zullen er met vrucht wekelijks een paar bladzijden hooren uit voorlezen.

Tusschen de jongere strijders voor de verheffing onzer duurbare Nederlandsche moedertaal is onze hooggeschatte vriend Pol de Mont onbetwist de man, die zich het meest van ons allen gerept heeft. Hij versmaadde geen enkel wapen en toog van 't éene slagveld naar 't ander, zonder ooit den lauwer te missen, die voor den held is weggelegd.

Sedert een paar jaren geeft Ad. Hoste, te Gent, onder zijne leiding eene ‘Bibliotheek van Nederlandsche Letteren’ uit, die in bladzijden druks wel niet zooveel biedt als de befaamde verzameling van Filip Reclam te Leipzig, maar wier stoffelijke uitvoering oneindig beter verzorgd is. De fraaie deeltjes, die ook slechts 25 centiemen kosten, hebben vooreerst een veel grooter formaat, de omslag is smaakvol en 't papier fatsoenlijk.

Wat nu den inhoud betreft, die kan natuurlijk niet anders dan deugdelijk en uitstekend wezen, daar spreken al de hoedanigheden van Pol de Mont borg voor. Ziehier wat er tot heden verschenen is: 1^o Prudens van Duyse, Bloemlezing; 2^o Louis Couperus, Een Zieltje; 3^o Frans de Cort, Liederen en Gedichten; 4^o Hooft, Sonetten en Liederen; 5^o Van Droogenbroeck, Poëzie; 6^o V.A. Dela Montagne, Landschappen en Binnenhuisjes; 7^o Cyriel Buysse, De Biezenstekker; 8^o Dautzenberg, Kleine Bloemlezing; 9^o en 10^o Vondels Lucifer.

Elk deeltje opent bij een paar bladzijden van den verzamelaar, waarin deze klaar en bondig een overzicht geeft van het leven, de werken, den trant en de beteekenis van den voorgestelden schrijver.

Wij achten de uitgaaf belangrijk genoeg, om er de welwillende aandacht van de lezers der ‘Vlaamsche School’ op in te roepen.

En ziehier nog een ander meldenswaardig feit!

Met 1895 zal het tijdschrift De Vlaamsche Kunstbode het 25^ste jaar van zijn bestaan intreden.

Weinige bladen van zijnen aard worden zoo oud, zelfs in 't buitenland, en moge het nu waar heeten, dat de Kunstbode in de oogen van velen een nederig en zelfs schamel figuur maakt in onze Nederlandsche letterwereld, het overleeft de meeste andere bladen, die zich schreeuwender, in deftiger dos en met rijker bagage voorstelden. Zijne leus schijnt te wezen: Doe stil voort!

De tegenwoordige hoofdredacteur van den Vlaamschen Kunstbode, de heer Jan Bouchery, wil de heuglijke gebeurtenis niet onopgemerkt laten voorbijgaan en durft daarvoor op de ondersteuning rekenen van de talrijke dichters en schrijvers, die in hunne jeugd, toen het blad nog bestuurd werd door wijlen A.J. Cosijn, er steeds een gastvrij onthaal vonden voor hunne nog zwakke scheppingen, en sedertdien trouwe medewerkers zijn gebleven. Hij zou gaarne van hen allen een portret geven, waarbij bio- en bibliografische aanteekeningen, benevens het een of ander nieuw gewrocht van hunne hand, en aldus den weldra beginnenden 25^sten jaargang verheffen tot eene uitgaaf, die als eene boekenmerkwaardigheid eeuwig in de bibliotheken zou bewaard blijven.

Wij wenschen uit den grond van ons hart, dat zijn plan moge gelukken.

De Engelschen betreuren niet weinig den dood van den dichter en romanschrijver Robert Louis Stevenson, geboren te Edimburg in 1850, en den 3^den December 1894 te Apia, op een der eilanden Samoa gestorven.

Aan den toon, die in de Engelsche pers over dit verlies wordt aangeslagen, is 't goed te zien, dat aan de overzijde van 't kanaal thans geen romancier van naam leeft, die Walter Scott, Dickens, Thackeray en George Eliot doet vergeten.

Wel is waar zijn de verhalen van Stevenson boeiend, stijl en taal sleepen u mee, doch hem tot een genie verheffen, dat kan er, naar onze meening, niet door.

Wij kennen den thans overleden schrijver geen eigenaardig, in 't oog vallend talent toe. Zonder zijne hoedanigheden te loochenen, ontdekken wij in zijne werken toch niets meer dan eene behendige compilatie van Alexandre Dumas, Thackeray en in mindere mate Poe, waaruit de lezer al dadelijk zal afleiden, dat hij geenszins een nummer-éen-man verdiend genoemd te worden.

Kidnapped, Catriona en Treasure Island denken wij als zijne beste en beroemdste romans te mogen aanhalen.

Frans Van Cuyck.