De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 5

Kroniek

Letterkunde

De eerste week van October zal in de geschiedenis der letteren slecht aangeteekend blijven: de dood rukte twee der meest begaafde en gewaardeerde kunstenaars de pen uit de wel is waar stramme, maar nog immer kloeke hand, en schreef de namen van Ernest Renan en Alfred Tennyson in het boek der vereeuwigden.

Renan heeft met zijn Vie de Jésus eenen twistappel geworpen in de wereld der lezers en de driften aan 't gisten gebracht. Toch heeft hij, dunkt ons, met dit zijn idyllisch verhaal zich geene onvergankelijke eerezuil als wijsgeer opgericht, zoomin als met zijne overige werken van godsdienstig-historischen aard. Renan zal alleen voortleven als gevoelvol en bekoorlijk dichter in proza. Ik herinner mij steeds de verrukking, waarmee ik als twintigjarig jongeling de weemoedig aangrijpende inleiding opzegde van La vie de Jésus, die aandoenlijke opdracht aan zijne zuster, beginnende met: ‘Te souviens-tu, du sein de Dieu oú tu reposes, de ces longues journées de Chazir, oú, seul avec toi, j'écrivais ces pages inspirées par les lieux, que nous avons visités ensemble!...’ En pas eenige jaren geleden liet heel de beschaafde wereld zich meesleepen door de poëzie, die zoo frisch opborrelt uit de Souvenirs d'Enfance et de Jeunesse.

Tennyson, de Engelsche bard, rust thans in de Westminster-Abbey, te midden der beroemdheden van het dusgenaamde poets-corner. De necrologische artikels vau dagbladen en tijdschriften hebben den gelauwerden dichter geschetst als een bescheiden talent van eersten rang, niet groot als denker noch stout als schepper, ook geen lyrieker met leeuwerikenvlucht, maar een teeder verteller van zoo menige lieve idylle. Wie las niet met verrukking The Miller's Daughter, The Gardener's Daughter, Dora, Enoch Arden en de meeste Idylls of the King?

Tennyson was een kunstenaar van het slag van Théophile Gauthier, Sully Prudhomme, Platen en Longfellow, de mannen van den fijnen vorm, de sierlijke taal, het geciseleerde vers. En terwijl ik, voor deze gelegenheid, in zijne werken blader en hier en daar een stuk herlees, rijst de beeltenis van onzen Dautzenberg vóor mij op, die in onze Nederlandsche letteren de plaats bekleedt, welke het nageslacht hoogst waarschijnlijk in de Engelsche aan Tennyson zal toekennen.

Van Pol de Mont verschijnt thans in de collectie Mannen van Beteekenis in onze Dagen, door Tjeenk-Willink te Haarlem uitgegeven, eene blijkbaar con amore geschreven studie over 't werk van Peter Benoit als componist. Het is de schoonste hulde, althans de meest onvergankelijke, welke den groeten man kon gebracht worden. Niemand onder de beschaafde Vlamingen mag die puike bladzijden ongelezen laten, al zou het kunnen gebeuren, dat het minder geestdriftige nageslacht daarin ongaarne de critiek naast de bewondering zal missen.

[p. 197]

Het Willems-Fonds heeft laten verschijnen Eenige Dagen in ons Bergland door August Gittée.

Te oordeelen naar de inleiding, heeft de schrijver zijn boekje bestemd voor studenten in vacantie. Jongelieden, slechts voor een paar dagen op reis, kunnen het inderdaad best zonder bagage stellen, maar andere toeristen durf ik gerust, op grond van eigen ondervinding, zulke ongegeneerdheid ontraden. Ten andere, reisgoed, wanneer 't zich maar niet voordoet in de gedaante van eenen koffer, levert nog zoo groot een ongemak of zooveel onaangenaamheden niet op! Hoemeer men van huis meeneemt, hoe beter men zich in den vreemde thuis gevoelt.

De lectuur van 't nette werkje heeft op ons den indruk gemaakt, dat Gittée's pen, zoo welbesneden voor artikelen van populair-wetenschappelijken aard, niet geschikt is voor reisbeschrijving. De heer Gittée bezit oogenschijnlijk te weinig verbeelding en geestdrift voor dit slag van litteratuur, om zijne lezers te boeien en tot het bezoeken der geschilderde steden en streken op te wekken.

Frans Van Cuyck.

In Januari 1893 zal verschijnen Van Nu en Straks, nieuw tijdschrift, met Cyriel Buysse, Emmanuël de Bom, Prosper Van Langendonck en Gust Vermeylen als redactie. Van Nu en Straks heeft een tweevoudig doel. Het wil vooral wezen: het tot nu toe ontbrekende tijdschrift der jongeren uit Zuid-Nederland, eene uiting van het willen en denken der laatsgekomnen, - zonder aesthetische dogmata, zonder school-strekking - een vrij voorhoede-orgaan gewijd aan de kunst van Nu, nieuwsgierig naar de kunst-nog-in-wording - die van Straks - hier en in 't buitenland. Die uitgave zal ook een werk vormen van boek-kunst, door kunstenaars stoffelijk verzorgd - onder leiding van Henry Van de Velde met medewerking van Henry De Groux, A.J. Derkinderen, James Ensor, Willy Finch, Marg. Holeman, Roland Holst, G. Lemmen, X. Mellery, C. Meunier, G. Minne, Thorn-Prikker, Jan Toorop, wijlen Vincent van Gogh, Théo van Rysselberghe, Jan Veth. Er moeten in het jaar tien nummers uitkomen van 32 bladzijden, 10 fr. voor België en 12,50 fr. voor het buitenland afleveringen op groot formaat fr. 20. - en fr. 25.-.

In de uitgaven van het Gezelschap voor vermenigvuldigende kunst is in de laatste dagen verschenen de 5^e aflevering van D^r A. Rosenberg's werk: De Graveurs van Rubens. De tekst behandelt op grondige wijze drie voorname meesters uit de beroemde plaatsnijderschool van Rubens. Paulus Pontius, Boetius en Schelte a Bolswert, wier werken door eene menigte uitstekende afbeeldingen veraanschouwelijkt worden. Als platen zijn bij deze aflevering vier weergevingen van kopersneden van Paulus Pontius en twee heliogravuren van Christoffel Jegher en Hans Witdoek gevoegd. Het werk over de plaatsnijders naar Rubens zal met de twee aanstaande afleveringen voltooid zijn. Wij bevelen het ten warmste onze lezers aan.

Van het werk de Etskunt onzer dagen in Europa en Noord-Amerika, uitgegeven door het Gezelschap voor vermenigvuldigende kunst in Weenen, onder leiding van D^r Richard Graul is de vierde aflevering verschenen. (De 23^e van de Geschiedenis der vermenigvuldigende kunst onzer dagen). Zij bevat het slot van Henri Bouchot's verhandeling over de Etskunst in Frankrijk en het begin der moderne Etskunst in Duitschland en Oostenrijk-Hongarië. De opsteller van dit laatste deel poogt voor de eerste maal de ontwikkeling en den tegenwoordigen toestand der Etskunst in de landen van Duitsche taal op degelijke wijze te schetsen. De tekst is rijk geillustreerd en bevat etsen buiten tekst van Paul Rajon naar Bonnat, C.A. Murray, J.C. Erhard, Franz Stuck, Henry Farrer, C.Th. Meyer-Basel.

Wij ontvingen onlangs eene dichterlijke boodschap uit het verachterde Limburg: Een nog jeugdige schrijver trad met eene verzameling volksliederen voor het publiek op; thans vernemen wij de inrichting van eene degelijke letterkundige maatschappij, die zich ten doel stelt de verspreide krachten der gouwe te vereenigen, en hare bezigheden jaarlijks in een schrift, het ‘Limburgsch Jaarboek’ te veropenbaren. Eene veropenbaring meenen wij de verschijning van dat boek waarlijk te mogen noemen. Zonder aan te dringen op de talrijke bijdragen der jeudige heidezangers (er zijn er meer dan men denken zou) die, op deze wijze, zonder kosten, noch moeite bij het publiek zullen ingeleid worden, zijn wij benieuwd kennis te maken met de beloofde studiën over de taal, die eigenaardige taal van het gewest, over de folklore der streek, waar Het Daghet zoo menig boeiend opstel over schreef, over de oude liederen die er nog in menigte gezongen worden, over Hendrijk van Veldeke en het onlangs uitgegeven Vondeliaansch Passiespel ‘De Menschwording van Christus’. Mannen van naam, binnen en buiten de provincie (wij noemen vooral Sauwen en Brans) geleiden den arbeid.

Omer Wattez.

Muziek

Oud-Nederlandsche Muziek. - Tijdens de zoo even gesloten Tentoonstelling van Muziek en Tooneel te Weenen, bekwam aldaar eene uitvoering van oude Nederlandsche koormuziek, ongemeenen bijval. Alle Duitsche kunstbladen vloeiden over van lof voor het Amsterdamsch a capella koor, dat met zulk gezag geleid wordt door den niet ongunstig gekenden componist Daniël de Lange, vooral als dirigent en als toongevend muziekcriticus van het Nieuws van den Dag in Holland hoog aangeschreven.

Naar aanleiding daarvan, en op vereerend verzoek, laat zich thans deze uitgelezene liedertafel in de voornaamste kunstcentrums van Duitschland hooren. Ook te Brussel wordt zij genoodigd. Te Berlijn o.a. genoot zij het geestdriftigste onthaal, en de onverbeterlijke uitvoeringen van het historisch programma hebben er van lieverlede de beteekenis eener gewichtige kunstgebeurtenis beginnen aan te nemen. De aandacht onzer muziekale Oosterburen is er door gevestigd geworden op de groote plaats die Nederland inneemt in de algemeene geschiedenis der Muziek. 't Is alsof men over den Rijn tot nu toe gewacht heeft, om wel stellig overtuigd te zijn dat de bakermat der toonkunst tusschen Maas en Schelde moet gezocht worden.

Monnik Hucbald, Willem Dufay, Antoon Busnois, Ockeghem, Tinctoris, Deprés, Willaert, Orlandus Lassus, - om slechts die enkelen te noemen - zijn kinderen van Zuid-Nederlandschen bodem, en het was te Amsterdam dat Jan-Pieters-Sweelinck, een der voornaamste voorloopers van den grooten Johan-Sebastiaan, zijne werken op het orgel ten gehoore bracht. Het waren Vlamingen, die voor een groot deel de Fransche, Burgondische en Oostenrijksche hoven door hunne profane muziek verlustigden; het waren nogmaals Vlamingen, die naar Italië togen en de gewelven der Sixtijnsche Kapel met hunne godsdienstige hymnen vervulden.

Mogen wij hier de aandacht roepen der belangstellenden - en inzonderheid dergenen, die slechts dán iets mooi beginnen te vinden, wanneer de vreemde het luide toegejuicht heeft, - op de leerlingen-concerten onzer Vlaamsche Muziekschool, waar zoo dikwijls reeds soortgelijke uitvoeringen plaats grepen, die zeker meer belangstelling verdienen, dan zij er tot nu toe mochten bekomen. Den jongsten zomer nog droeg men er werken voor van Willaert, Arcadelt, Verdonck, Pevernage, Jacob de Kerle; en hoogst waarschijnlijk zullen welhaast deze zittingen hernomen worden: onze Muziekschool immers voert de studie dezer werken in haar kunstprogramma.

[p. 198]

Van Tentoonstelling gesproken.... Er is dus niets gekomen van het ontwerp, dat Frans Gittens in een onzer dagbladen vooruitzette om onze muziekbeweging te Weenen te vertegenwoordigen? Gebrek aan tijd?

Indien het waar is, dat men in 1894 te Antwerpen eene Tentoonstelling gaat oprichten, en men het gedacht wil uitwerken, mag men er aan beginnen te denken.

Ik geloof dat we groote verwachtingen van het begonnen Winterseizoen mogen koesteren....

De Volksconcerten hebben hunne reeks geopend met een goed geslaagd Jubel-Concert Benoit. Daarna kwam Paul Gilson aan de beurt, wiens Zee-Sinfonie, benevens kleinere, maar niet minder interessante bladzijden, het gewoon onthaal mochten beleven. Het derde concert zal waarschijnlijk nummers dragen, geteekend Berlioz en Mortelmans. En later?... 't Zij er enkel op gewezen dat grootsche plannen in de hersenpan van den wakkeren Constant Lenaerts woekeren.

In het Kunstverbond stelt Jan Blockx zich voor eene algemeen gewenschte heropvoering der Schelde ten beste te geven, en Vincent d'Indy's Son de la Cloche in studie te leggen.

En Edw. Keurvels strijdt met meer vuur dan ooit en met versterkte gelederen, den goeden strijd voor het lyrisch drama. De welverdiende lof, hem door alle bladen toegezwaaid, naar aanleiding der vier Karel van Gelder-voorstellingen, heeft hem een hart onder den riem gestoken. Charlotte Corday heeft hij met den bijval der eerste dagen hernomen, en l'Arlésienne van Bizet aangevat, benevens een machtig aantal nieuwe werken, zoo 't schijnt.

Ik geloof, dat we groote verwachtingen van het begonnen Winterseizoen mogen koesteren....

Joris De Bom.