De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 4

Boekbeoordeeling

Persönliche Erinnerungen an Robert Hamerling, von P.K. Rosegger. - A. Hartleben's Verlag in Wien, Pest & Leipzig.

Ziedaar een boekje, dat zeker geen enkele bezitter van de werken des grooten Oostenrijkschen dichters, en in het bijzonder van zijn eerst na zijn dood verschenen Stationen meiner Lebenspilgerschaft, mag nalaten zich aan te schaffen. Niet als eene levensbeschrijving, enkel als eene losse verzameling kostelijke aanteekeningen omtrent gebeurtenissen van allen aard uit Hamerling's leven, neme men deze Erinnerungen ter hand. En laat ik het er al dadelijk bijvoegen: het beeld, dat zich in den geest des lezers allengskens uit de samenvoeging van al deze trekken en trekjes vormt, is ongemeen sympathiek. Rosegger's mededeelingen geven ons van den karakteradel, zoowel van den schrijver als van den mensch, een hoogen dunk, welken enkele zonderlingheden in zijn levenswijze en huishouding zeker niet kunnen verzwakken.

Vooral wat hij, die den schrijver van Ahasver in Rom zoo lange jaren als een trouw vriend ter zijde stond, ons omtrent Hamerling's betrekkingen tot vrienden, letterkundige collega's, beginnelingen, critici, vrouwen, enz., alsmede omtrent zijne zienswijze over wijsgeerige en staatkundige vraagstukken weet te vertellen, verwekt in hooge mate belangstelling. Niet het minst voelt men zich aangetrokken door het verhaal van 's mans lang en pijnlijk lijden en van zijn op een verlossing gelijkenden dood; gebeurtenissen, waarvan onder alle Duitsche kunst- en letterbeoefenaars P.K. Rosegger, om zoo te zeggen, de eenige ooggetuige geweest is.

Het boekje, dat opgeluisterd is met een portret van den grooten dichter, zij ten warmste aanbevolen!

Pol de Mont.

Heinrich Leuthold. Eine kritisch-biographische Skizze von Heinrich Fenner, Lehrer. - Basel, Benno Schwabe, 1889.

Met de grootste belangstelling heb ik deze zeer beknopte, maar onder alle opzichten uitstekende studie - het woord schets is waarachtig al te nederig! - gelezen en herlezen.

Was Leuthold, wiens voortreffelijke, dikwijls wonderschoone gedichten reeds jaren tot mijne lievelingslectuur behooren, mij reeds als kunstenaar ongemeen lief, thans is ook de mensch, ondanks al zijne gebreken en dwalingen, mij, als in den innigsten kern zijns karakters van een door en door edele stof, op zijn beurt dierbaar geworden.

Juist omdat de gewetensvolle biograaph over de minder gunstige kanten van Leuthold's inborst zoo onbevangen zijn meening heeft uitgesproken is zijn boekje ons zoo ongemeen welkom. Fenner toch stelt zich niet tevreden met het opmaken van een zondenregister, hij licht elke gebeurtenis in het bijzonder beknopt en toch volledig toe, en bepleit zoo welsprekend de in wezenlijkheid niet ver te zoeken ‘verzachtende omstandigheden’, dat niemand, die niet tot het erentfeste gilde der pharizeeërs behoort, Leuthold's aandenken daarom minder in eere zal houden.

Omtrent Leuthold's afkomst, kindsheid en eerste opvoeding, omtrent zijne loopbaan als dagbladschrijver en zijn verblijf te München, en eindelijk omtrent zijne krankzinnigheid en laatste dagen in het gesticht Burghölzli, treedt Fenner in hoogst wetenswaardige bijzonderheden.

Om alles te zeggen in een enkel woord: Fenner's boek is onmisbaar voor allen, die de werken van eenen der allergrootste lyrische dichters van onzen tijd willen begrijpen, beter: willen medeleven. Na zijn Leuthold gelezen te hebben, herlas ik parelen als Bitte, Im Süden, Auf meine Groszmutter, An meine Mutter, Auf Lenau, Waldeinsamkeit, Der Zürichsee, Dem Schweizervolk met dubbel genot.

Hoe vindt gij zulk een dichter bij Gods genade, lezer, die, ofschoon met zinsverbijstering geslagen, nog ghazelen als de volgende wist te improviseeren:

‘Rührend war es anzuhören,’ zegt Fenner, ‘wenn er mit thränenden Augen von seinen, wie er meinte, verstorbenen Freunden plauderte, und wenn er, scheinbar in vollem Bewustsein seines Elends, das folgende enischmeichelnde Ghasel vor sich hin summte:’

‘Nach Westen zieht der Wind dahin,
Er säuselt lau und lind dahin,
Er folgt dem blauen Strome wohl
Und flieht zu meinem Kind dahin. -

Bring' meinen Thränenregen ihr
Und einen Grusz geschwind dahin! -
Ach, Wolken kommen trüb daher,
Die schönen Tage sind dahin!’

Een louter, hemelsch meesterstukje, deze ghazele!

Niet alleen Fenner's studie, maar ook en vooral Leuthold's prachtige gedichten wensch ik in de handen van elken kenner der litteratuur.

Pol de Mont.

Nicht rasten und nicht rosten! Jahrbuch des Scheffel-Bundes in Oesterreich für 1891. Geleitet von Franz Pomezuy.

Een allerwelkomst extratje voor de vele bewonderaars van Ekkehard, Hugideo en Der Trompeter!

Orgaan van een vereeniging, tot Scheffel's eere gesticht, brengt het allerkeurigst gedrukte werkje ons, in de eerste plaats, eenige facsimile's van handschriften des dichters en reproducties van plaatsen en gebouwen, waaraan zijn herinnering voor altijd verbonden is. Het innig melancholische gedicht, Abschied von Teinach, een dezer facsimile's met name, is in mijn oog de great attraction van het werkje.

Verder hebben tal van verdienstelijke schrijvers uit de beide keizerrijken bijdragen geleverd; Milow, Rittershaus, Frankl, Ohorn, Naaff, Fastenrath, Rosegger, Lemmermayer, Marie von Ebner-Eschenbach, Hans Grasberger, Greinz, Heyse, E.M. Vacano en anderen, behooren tot de in het buitenland meest bekende.

Het kerstsprookje Als Prüfstein, van Grasberger, speelt in het jaar 1072 en vloeit over van den gezondsten, kostelijksten humor; het critisch stukje van Mayer Schwetzingen over Ekkehard, en de aanteekeningen van Vacano omtrent Scheffel's Lieblingsplätzchen, zijn de glanspunten der verzameling.

Van den in 1890 overleden lieven dichter Richard Volkmann-Leander bevat het boekje twee gedichten in dialect.

Pol de Mont.