De Vlaamse School. Nieuwe reeks. Jaargang 2

Tentoonstelling Emile Verbrugge

In het begin der Meimaand stelde de heer Emile Verbrugge, de bekroonde in den voorlaatsten prijskamp van Rome, een honderdtal groole en kleinere schilderstukken ten toon, op zijne reizen vervaardigd. Gezichten uit verscheidene steden van Italië en Egypte en studiekoppen, op dezelfde plaatsen genomen, maken er de overgroote meerderheid van uit.

De jonge kunstenaar verraadt meer dan gewonen aanleg, en eene nog ongemeenere vlijt en handvaardigheid. Het is klaar, dat hij zich door al wat hij schilderachtigs ontmoet, voelt aangetrokken en dat hij immer gereed is om al op het doek te brengen wat hem aantrekt. Indien wij slechts van aanleg spreken, is het omdat wij bezwaarlijk de tentoongestelde werken als voltooide stukken kunnen beschouwen. Het zijn, en hun getal duidt het reeds voldoende aan, min of meer vluchtige uitdrukkingen van reisindrukken. Wel treffen wij er een paar doeken van grooter afmetingen onder aan, die aanspraak maken op den titel van degelijk voltooide schilderijen, maar, jammer genoeg, die grootste stukken zijn als kunstwaarde onder de minste te rekenen.

Zooals de kunstenaar zich voordoet in zijne schetsmatige werken, is hij in de eerste plaats een kolorist, en een kolorist van meer dan gewone verdienste. Niet alleen het schel gekleurde: een wolkelooze ïndigo-lucht, een witte muur met verwarmende goudtint, het bonte gewemel van Araabsche kleeren en doeken, treffen hem, maar ook de zachter tonen aan onze streken eigen. De eene en de andere zoekt hij weer te geven niet uit den heele, maar met al de verscheidenheid en de speling hunner neventinten. En waarlijk, hij slaagt er meermaals op treffende wijze in. Ook het spel van licht en donker zoekt hij in zijne duizend schakeeringen te weerspiegelen, maar hierin is hij minder gelukkig. Alleen zijne Markt te Verona, het meest afgewerkt

[p. 94]

zijner doeken, geeft volle bevrediging in dit opzicht. In vele zijner werken is het voorplan met een krijtachtig waas bedekt, dat kleur en licht verdooft. In den achtergrond ontbreekt dikwijls luchtspeling, zoodat figuren en zaken er als een soort van mozaïek ineenzitten.

De jonge kunstenaar brengt veel voort, gaarne en vlug. Het valt te vreezen dat hij in die gejaagdheid zich gewenne aan kunstmiddeltjes, die wel in eene schets te dulden zijn, maar die een treurig effekt zouden maken in een afgewerkt stuk. Als eene eigenaardigheid zijner behandeling merkten wij aan, dat hij van eenen pas den grondtoon van zijn doek door zijne bovenverwen laat doorkijken, en deze laatste er over gesmeerd zijn met den ruwen borstel. Onnoodig te zeggen dat zulke meer broksgewijze aangeduide dan afgewerkte figuren geen stevigheid, geen lichaam hebben.

Wij zullen van de toekomst wachten wat er uit den heer Verbrugge zal groeien, en hebben reden om het beste te hopen.

Maar wat hij ons van nu af met zekerheid doet kennen, is dat de reis onzer primussen van Rome, zooals hij ze verstaat en vele anderen met hem, niet anders dan noodlottig voor de bekroonden en bijgevolg voor onze school kan zijn. Dat een jonge kunstenaar op vrijen voet en met vrijen vleugel enkele jaren achtereen een kijkje gaat nemen van de wereld en leert kennen wat zijne voorgangers in verschillende streken voortbrachten: uitstekend. Dit maakt hem tot meer ontwikkeld mensch, dit loutert zijn smaak, en sterkt hem tegen de bekoring om in het eerste het beste mode-genre te vervallen. Maar dat hij in Italië gaat om Italianen te conterfeiten, om den lichtslag der zuiderzon te gaan bestudeeren, dat hij in Egypte zich gaat toeleggen om Araben en Negen te schilderen; dit noemen wij verspilling der schoonste jaren van zijn leven. De lucht van het zuiden is onze lucht niet, het licht, de tinten, de menschen en hunne zeden zijn er anders. Wat zal iemand doen die een paar honderd studiën van ginder meebrengt naar huis? Toch er geen schilderijen naar maken, hopen wij. En zoo dit niet, wat dan? Hij zal zijn penseel geoefend hebben in het weergeven van tinten en tonen en typen, die hij op zijne verdere levensbaan niet meer ontmoeten zal; die hij zich zal moeten spoeden te vergeten, willen zij hem niet valsch doen zien wat hij hier te zien en te schilderen krijgt.

Dit alles is oude waarheid, dikwijls herhaald en nooit aanhoord. De tentoonstelling Verbrugge stelt ze echter in zulk een schril licht, dat wij niet aan den lust weerstaan er nog eens op te wijzen.

M.R.