De Vlaamsche School. Jaargang 32

[p. 161]

De olifant.
(Vervolg van blz. 151.)

In eenige streken van Achter-Indië, waar men van de uitvinding van 't buskruit nog niet algemeen gebruik maakt, is de olifant nog steeds een uitstekend soldaat en moet gewoonlijk het gevecht beslissen. Daar is hij ook tooneelspeler, die verre boven menschelijke tooneelisten wordt verkozen. Een Engelsch reiziger verhaalt van zijn oponthoud te Saigon, de grootste stad in 't zuiden van Cochin-China (dicht aan de kust) en van zijn vriendelijk onthaal bij den gouverneur der plaats. Voor de zaal,



waarin de thee werd rondgediend, bevond zich eene kooi, waarin een zeer groote tiger was opgesloten, dien de gouverneur had laten vangen, om den reiziger 't gezicht van een gevecht tusschen dit dier en een olifant te geven. In 't midden van eene grasrijke vlakte, omstreeks eene halve mijl in 't vierkant, waren zeventig fraaie olifanten in verschillende rijen geplaatst. Aan de eene zijde had men zitplaatsen aangebracht, want de gouverneur, de mandarijnen en eene menigte soldaten waren bij 't schouwspel tegenwoordig; een andere hoop toeschouwers had de tegenoverliggende zijde bezet. De tiger was met een sterken strik, die om zijn lichaam vastgemaakt was, aan een in het midden der vlakte staanden paal gebonden, doch zoo dat de lengte van het touw hem in een omtrek van 100 voet volkomen vrije beweging gaf. Toen men het dier uit het hok liet gaan, beproefde het dadelijk om over de vlakte weg te rennen: daar echter alle pogingen, om zich te bevrijden, te vergeefs waren, wierp het zich op 't gras neer. In deze houding bleef de tiger zoolang, tot hij een olifant op zich zag aankomen, en toen deze dicht bij hem was, sprong hij aanstonds op, den naderenden vijand te gemoet met een vreeselijk schril gehuil. De olifant was bevreesd en keerde om; de tiger sprong hem op de achterschoften, en wondde hem met zijne klauwen. Toen gelukte het den oppasser (daar mahawad genoemd), den olifant weer tot den aanval te bewegen en zoo te wenden, dat hij weer tegenover den tiger stond. Nu stortte de reus woedend op hem los, stiet zijn slagtand onder hem in den grond, hief hem in de hoogte en slingerde hem wel dertig voet ver. Dit was eigenlijk het belangrijkst oogenblik van het gevecht. De tiger lag als dood ter aarde, maar scheen toch nog niet veel letsel bekomen te hebben; want bij den eerstvolgenden aanval zette hij zich dadelijk weer in eene aanvallende houding; toen de olifant hem weer in de hoogte wilde werpen, sprong hij hem voor op den kop, terwijl hij met zijne achterste pooten de slurf omklemde. De olifant werd hij dezen aanval op eene gevoelige plaats gewond en zoozeer bevreesd, dat hij in weerwil van alle pogingen des oppassers, niet weer tot staan kon gebracht worden, maar weg rende. Den oppasser werd dit als eene nalatigheid toegerekend; men bond hem dadelijk de handen op den rug en bracht hem voor den stadhouder, in wiens tegenwoordigheid hij honderd slagen met een bamboesriet ontving.

Nu kwam een andere olifant voor, maar de tiger bood bij elken nieuwen aanval steeds minder weerstand; 't was blijkbaar dat de stooten, die hij ontvangen had, hem spoedig moesten dooden. Alle olifanten grepen op gelijke wijze aan, door hunne slagtanden onder den tiger te brengen, waardoor zij hem ophieven en wegslingerden. Met hunne slurven waren zij zeer voorzichtig, daar zij ze telkens zorgvuldig onder de kin samenrolden. - Toen de tiger geheel dood was, werd er nog een olifant bijgebracht, die in plaats van den tiger met de slagtanden op te heffen, hem met de slurf aangreep en een eind wegwierp.

Wegens de uitstekende diensten, die de olifant den mensch bewijst, verbonden met zijne buitengewoon groote kracht, kwamen de menschen in Azië op de gedachte, dit dier goddelijke eer te bewijzen. Wat ons van de oude Indiërs wordt verhaald, geldt nog heden van de Siameezen, aan gene zijde van den Ganges. Gelijk echter bij de Egyptenaars niet elke os een heilig voorwerp van vereering was, maar de Apis geheel zwart moest zijn en voor den kop eene witte vierkante plek hebben om de eer eens gods te genieten, zoo zijn het ook bij de Siameezen alleen de zeldzame witte olifanten, wien men goddelijke eer bewijst. Het volk gelooft ook van hen, dat de zielen van gestorven koningen in hen overgaan, en inderdaad, men zou bezwaarlijk een beter dier vinden ter woning voor eens menschen ziel. De witte olifanten wonen in prachtige paleizen, zij hebben ook een eigen hofstoet, krijgen hun voedsel uit gouden en zilveren vaatwerk, zijn vrij van allen arbeid en worden door de voornaamste mannen bediend De eerste mandarijn (minister) heet ‘mandarijn van den olifant.’ Alles moet zich buigen voor 't heilige dier, terwijl deze slechts hunne knie mogen buigen voor den

[p. 162]

regeerenden heer, die hen op de beleefdste wijze weer begroet. Vandaar noemt de koning van Siam, evenals die van Birma, zich in 't bijzonder: heer van den witten olifant.

Dezelfde reiziger, die het gevecht der olifanten te Saigon bijwoonde, kreeg ook de witte olifanten te Bagkok te zien, en bericht daarover het volgende:

‘Nadat wij bij den koning van Siam barvoets ten gehoor geweest waren, want niemand mag zijn heiligen persoon in laarzen of schoenen naderen, bracht men ons in de stallen der witte olifanten, die binnen het paleis van Bagkok zijn, dicht bij de kamers des konings, die hun ieder dag een bezoek brengt. Zulke witte olifanten bezit de koning er thans tien, en 't is zeer zeldzaam, dat men er zooveel heeft; hun tegenwoordig getal wordt voor gelukkig gehouden. De onderdanen van zijne Siameesche majesteit kunnen zich geene grootere verdiensten verwerven, dan door een witten olifant te ontdekken. De witte, evenals alle overige, zijn 's konings eigendom; gene echter worden met de grootste opmerkzaamheid behandeld en ieder heeft zijn eigen bediende. Frisch gras ligt in overvloed bij hen, en zij staan op zindelijk gehouden planken. Een wit doek is voor hen uitgespreid, en terwijl wij er waren, werden zij met fijn gesneden suikerriet en met pisangs gevoederd.

Wordt er hier of daar een witte olifant ontdekt, zoo is dit eene gebeurtenis van zooveel gewicht, dat zij onder bazuin- en trompetgeschal in 't gansche land wordt bekend gemaakt, en de rijksgeschiedschrijver van Siam, die tot 's konings hofstoet behoort, krijgt last, zulks in de jaarboeken der geschiedenis met fraaie woorden te boeken. De gelukkige ontdekker van een witten olifant wordt met eene zilveren kroon begiftigd en met een stuk land zoo groot, als men de stem van een olifant ver kan hooren. Hij en zijne familie zijn van alle belastingen en dienstplichten vrij.’

De olifant behoort met het volste recht tot de grooten der aarde, niet alleen tot de lichamelijke grooten, maar ook tot de geestelijk verheven, tot de waarachtig voorname adellijke dieren. In de lange rij der diergeslachten is hij door den Schepper op de bovenste rij gesteld, die in vele opzichten nabij den mensch komt. Met de grootste lichamelijke verbindt hij de hoogste geestelijke kracht. De kolos, die ons aanvankelijk als eene ruwe, plompe vleeschmassa verscheen, wordt, nader beschouwd, het behendigste, fijnst beschaafde, volkomenste wezen, dat de dierenziel zich tot plaats harer werkzaamheid verkozen heeft.

In de ontwikkeling zijner geestelijke kracht toont de olifant wel de meeste overeenkomst met den hond, en toch is zijn wezen van dat des honds oneindig veel verschillend. 't Is een veel edeler dier, van veel fijner manieren, in zijne zinnelijkheid en schaamte slechts met den beschaafden mensch te vergelijken. Als een voornaam dier, zoekt de olifant ook de fijner zinnelijke genoegens des menschen. Hij houdt veel van bloemengeur. Is hij verzadigd, dan plukt hij zich op de weide de schoonste welriekende bloemen, schikt ze tot een krans samen en snuift den geur door den neus in. Dan steekt hij den bloemtuil in den bek, als wilde hij den reuk ook proeven. Terwijl de muziek voor het oor der honden eene ware plaag is, vindt de olifant er 't grootste genoegen in en luistert opmerkzaam.

De olifant is ook zeer voor beleediging vatbaar, en acht hij zijne waardigheid gekwetst, dan moet gewoonlijk de arme kornak, zijn oppasser, daarvoor boeten; en het toornige dier stoot hem een paar ribben stuk of slaat hem met zijne slurf ter neer. Doch is de woede voorbij, dan schaamt het edelmoedige dier zich over zijne overijling en zou ze gaarne weer goed maken. Soms brengt een onvoorzien tusschengeval hem plotseling weer tot bezinning. Zeer merkwaardig en met het karakter des diers overeenkomend is de bekende geschiedenis van den razend geworden olifant eens Indischen vorsten, die, toen hij zich had losgescheurd en zijn kornak hem in den weg trad, door woede overmand, den ongelukkige doodde, dien hij anders zeer beminde. De vrouw des oppassers loopt er op toe en werpt haar oudsten zoon voor het razende dier, met de woorden: ‘Hebt ge den vader gedood, dood nu ook den zoon!’ Plotseling kwam de olifant tot bezinning, hief den knaap zachtjes met de slurf op zijnen rug, keerde bedaard naar den stal terug en duldde nooit een ander oppasser dan dezen. De vorst bevestigde den knaap in zijne waardigheid.

Men ziet, dat de grooten der aarde niet met zich laten spotten, en hoe gevaarlijk het is, een olifant tot huisvriend te hebben. De naar Europa overgebrachte dieren geraken niet zelden in woede, vooral in 't voorjaar, in den bronsttijd, en ook als hun 't reizen verveelt. Dan hebben ze veel onheil aangericht.

Een huisdier, tot nut en voordeel van geheele volken, als het paard, kameel en hond geworden zijn, kan de olifant niet worden, reeds daarom niet, wijl zulk een dier wel een paar duizend frank kost, en voor zijn maaltijd wel 100 pond rijst noodig heeft, eene hoeveelheid waaraan tien huisgezinnen genoeg zouden hebben. Terwijl de hond een vriend is van den armsten mensch en het met den schraalsten kost voor lief neemt, kan de olifant slechts door zeer rijke lieden gehouden worden.

De olifant is het eenige wild dier, dat zich, gevangen, spoedig in zijn lot schikt, in hooge mate laat temmen, zich vast aan de menschen sluit en hun een helpend vriend wordt, maar zich nooit in de gevangenis voortplant en hardnekkig weigert zijnen stam over te geven in de slavernij van den mensch.

(Naar A.W. Grube.)

H. Prange.