De Vlaamsche School. Jaargang 32

In den vreemde.
Aanteekeningen op eene reize door Spanje en Portugal.
XI.

Wij mochten Spanje niet verlaten, zonder ten minste eenmaal het stierengevecht te hebben gezien. Te Madrid hadden wij de gelegenheid daartoe verwaarloosd, omdat het koninklijk museum van schilderijen voor ons meer aantrekkelijkheid bezat; te Malaga zouden wij nog verscheidene dagen hebben moeten blijven, indien wij het daar hadden willen bijwonen; te Sevilla was het onverdraaglijk heet en lieten wij ons gezeggen, dat de stierenvechters te Valencia en te Barcelona de voorkeur verdienden; te Valencia, waar het insgelijks was aangekondigd, dreven de geruchten van cholera ons verder. Eindelijk, zouden wij het te Barcelona gaan zien; wij vertoefden er zelfs opzettelijk een paar dagen langer, temeer, dewijl men ons verzekerde, dat in die stad de grootste renbaan van gansch Spanje was.

Met reusachtige plakkaten, was er tegen Zondag, 17 Mei, op de plaza de Toros, eene buitengewoon groote Corrida, of stierengevecht aangekondigd, waarbij de beste toreros van het geheele land in het worstelperk zouden treden Er zouden niet minder dan zes stieren tot den dood worden bevochten; doch het plakkaat meldde tevens, dat de vertooning enkel zou plaats hebben: si el tiempo lo permite, dit wil zeggen: ingeval het weder zulks zou toelaten. Deze laatste bepaling zal men gereedelijk begrijpen, als men weet, dat in Spanje de renbanen van boven open zijn.

A las cuatro en punto, juist ten 4 ure, zou het spel aanvangen. Reeds van kort na 2 ure gingen wij er heen. Wij wisten, dat de plaza de Toros niet zeer verre van de spoorwegstatie was gelegen; wij hadden hoegenaamd niet noodig naar den weg te vragen en hoefden enkel den stroom te volgen van de menigte die er heen toog. Voor wat de prijzen der plaatsen betreft, was de renbaan in twee gelijke deelen gescheiden: a el sol en a la sombra, in den zonkant en in de schaduwe. In de schaduwe waren de inkomprijzen ruim de helft hooger dan aan den kant der zon; maar dewijl wij inderdaad geenen lust gevoelden, om ons gedurende drie uren, in de heete zon te laten braden, betaalden wij voor eene plaats in het lommer 3 ½ pezetas, dat is ongeveer 4 fr. van onze munt.

[p. 102]

Hoe vroeg wij ook gekomen waren, toch waren wij de eersten niet; er was reeds eene menigte volk in de renbaan, zoowel aan den kant der zon, als aan dien in de schaduwe. Wij kozen eene plaats op de derde bank, vanwaar wij alles nauwkeurig konden waarnemen. De stierenrenbaan is teenemaal ingericht gelijk de renbanen onzer paardenspelen, doch van boven gansch open en oneindig grooter. Men zal zich van die uitgestrektheid een flauw gedacht kunnen vormen, wanneer men narekent, dat er ongeveer 18,000 toeschouwers in de renbaan van Barcelona kunnen plaats vinden. Rondom loopen omtrent twintig granieten zitbanken trapsgewijs omhoog, en daarboven zijn nog twee rijen loges op elkander, zestig op elke rij. Al deze loges, tertulias genaamd, zijn uiterst eenvoudig ingericht; eene breedere loge, voor welke eene draperij hing, was den leden van den stadsraad voorbehouden, want het ligt in de gewoonte, dat minstens drie of vier dezer señors, het stierengevecht komen voorzitten.

De groote ronde opene plaats voor de stieren en stierenvechters, is rondom door eene zes of zeven voet hooge, stevige houten omheining, met vier deuren, ingesloten, terwijl het publiek achter eene tweede dergelijke afsluiting zit. Tusschen die twee omheiningen, las tablas geheeten, is een afstand van nagenoeg een meter. Wanneer een der stieren den torero van wat al te dicht bij achtervolgt, wipt deze zich gezwind over de eerste omheining, ten einde het gevaar te ontwijken. Het gebeurt ook wel, - wij waren er getuigen van - dat de stier er insgelijks over heenspringt, doch door de engte tusschen de twee afsluitingen, kan hij zich niet omwenden, wordt voortgejaagd, en komt langs eene inmiddels geopende deur, welhaast opnieuw in de renbaan te recht.

De voor dit volksvermaak bestemde stieren zijn half wilde dieren, vier of vijf jaren oud. Sommige fokkers houden er, op de gebergten of in de bosschen, gansche kudden op na. De tamme stieren worden, benevens de muildieren, voor het veldwerk en ook als trekvee gebezigd; voor de stierengevechten worden de krachtigste en wildste uitgekozen. Door tamme stieren omringd, worden ze bij nacht naar de renbaan gevoerd, en wanneer het spel begint, uit hun hok eensklaps er ingedreven. Daar, verblind door die duizende toeschouwers en verbluft door het geschetter der trompetten, ziet men hen niet zelden, in woeste vaart rond de renbaan snellen, tot het schuim hen van vermoeienis uit den muil zijpelt.

Rond 3 ure waren nog maar de helft der plaatsen ingenomen, en wij begonnen te vreezen, dat men voor eene half volle renbaan zou hebben moeten spelen; doch kort daarop stroomde het volk er aanhoudend binnen, en ten 3 ½ ure was alles bezet, zoowel in den zonkant als in het lommer, en waren wij genoodzaakt dicht bij elkander te schuiven, om nog eenige plaatsen te kunnen inwinnen. Wij meenden eerst, dat er vele vreemdelingen aanwezig waren, doch te vergeefs beproefden wij, met de personen in onze nabijheid, een gesprek in het Fransch of Hoogduitsch aan te knoopen. Het waren allen Spanjaarden, die geene andere dan hunne moedertaal spraken; het schoone geslacht maakte ruim een derde gedeelte der aanwezigen uit. In de loges zagen wij bevallige señoritas en popperige jonge señors, terwijl wij, schuins tegenover ons, in volle zon, talrijke huismoeders met hare kinderen zagen zitten.

De menigte kon zoo dicht niet opeen gepakt zijn, of er wisten nog onophoudelijk min of meer havelooze señors tusschen door te dringen, luide roepend dat zij agua fresca, cerveza, agua ardiente, naranjas, enz. (versch water, bier, brandewijn, appelcienen, enz) te koop hadden; andere kerels leurden met een klein bladje: la Corrida; het kostte slechts tien centissimos. Wij dachten eerst, dat dit het programma van het feest was, doch, bij nader onderzoek, bleek het niet anders in te houden dan Spaansche versjes, ter eere van de stierenvechters.

Alvorens verder te gaan, achten wij het noodig, de volgende inlichtingen, nopens de samenstelling van den troep, mee te deelen:

De Toreros zijn de stierenvechters in 't algemeen.

De Chulos zijn rappe jonge kerels, die groote, vinnig roode, geel, groen of blauw gekleurde doeken voor den stier laten wapperen, hem aldus aanhitsen of afleiden en weglokken. Loopt hij op hen toe, dan ontwijken zij hem met eenen zijsprong; zijn ze te zeer in 't nauw gebracht, dan werpen zij den stier het doek toe, hetwelk hij met de hoornen poogt te verscheuren of driftig met de pooten vertrappelt.

De Banderilleros zijn insgelijks rappe jonge lieden, die heel gezwind den stier beurtelings een paar vaantjes, een halven meter lang en met scherpe stalen pinnen voorzien, tusschen de hoornen door, in den rug planten, zoodat het bloed hem van het lijf druipt.

De Picadores zitten op geblinddoekte paarden; met eene lange lans brengen zij den op hen toesnellenden stier, in den rechterschouder, eenen steek toe.

De Espadas stooten hunnen degen tot aan het gevest, den stier, insgelijks over den kop heen, in den nek.

Is de stier niet juist getroffen, en valt hij levend ten gronde, dan komt de Cachetero, die hem met zijnen ponjaard, achter de hoornen, dwars door de hersens, den doodsteek toebrengt.

Het is 3 ½ ure en de menigte begint langs hoe meer ongeduldig te worden. Nog honderde personen komen binnengestormd, en ondanks de kreten: No hay plaza! (Er is geene plaats meer!) ontstaat er een onweerstaanbaar gedrang in onze nabijheid. Wij zitten als haringen opeengepakt, en aan de tegenovergestelde zijde is dit hetzelfde geval: daar zitten de toeschouwers in de vinnige zon te zweeten en verscheidene señoritas kermen luide: o Dios, que calor! (och, God, wat is het heet!) Het oorverdoovend rumoer neemt nog immer toe, waarbij de uitventers hunne snijdende stemmen laten hooren: Quiere agua fresca? quiere cerveza, naranjas? (Wie wil er frisch water, bier, appelcienen?)

Drie leden van den Ayuntamiento, die het stierengevecht zullen voorzitten, treden in hunne loge en groeten de menigte met de hand. De wedergroet is een eindeloos brava! Buene dias, señors! (goeden dag, heeren!)

Nu ontstond er eensklaps eene oogenblikkelijke stilte, en, meenend dat het sein gegeven was om te beginnen, keken wij nauwlettend toe. Er werd eene der vier deuren van de renbaan geopend en er kwamen twee groote, met muilezels bespannen, waterkarren binnengereden. In snelle vaart, werd de grond overal besproeid, en eerst wanneer geen enkel

[p. 103]

plekje nog droog gebleven was, reden de karren weer heen.

Inmiddels had een troep muzikanten op het orkest plaats genomen, en met de schetterende tonen van hunne trompetten, poogden zij het oorverdoovend gedruisch te overstemmen, iets waarin zij evenwel niet bleken te gelukken. Luide weergalmden de vroolijkste deuntjes door de groote renbaan. Toen dit eene poos had geduurd, werd er eene deur geopend en traden eindelijk al de toreros te voorschijn. Vooraan stapte de espada, gevolgd door de banderilleros en de chulos, allen in blauw fluweelen vesten, met gouden boordsels afgelegd, een rooden sluier rond de lenden, korte fluweelen broek, gekleurde zijden kousen en fijn schoeisel. Achteraan reden vier picadores, met lange lederen hozen aan de beenen en op magere geblinddoekte schimmels gezeten. Voor de loge der leden van den stadsraad, namen allen eerbiedig de muts af en maakten eene lichte buiging, waarna het sein gegeven werd om den eersten stier in de renbaan te jagen.

Het was een groot zwaar dier, dat geen den minsten strijdlust aan den dag legde. Het liet zich straffeloos door de chulos en de banderilleros tergen en scheen geen acht te geven op de kleurige doeken, die men het voor de oogen deed wapperen. Te vergeefs reden de picadores er op toe en staken het met hunne pieken, in den schouder; slechts eene poos beschouwde het besluiteloos zijne aanvallers en liep dan terug naar de deur, langs waar het was binnengekomen; het zou blijkbaar liefst naar zijnen stal zijn weergekeerd. Uit duizende monden klonken de kreten O que vaca! Otro toro! otro toro! (Och, wat kalf! een andere stier! een andere stier!) Allerhande spotternijen werden den stier naar den kop geworpen, die geen stap van plaats veranderde, dan om zijne vervolgers te ontkomen. Op eens, weerklonk het honderdvoudig herhaalde geroep: Fuego! fuego! (Vuur! vuur!) Een der banderilleros liep tot het arme dier en plofte het gezwind, tusschen de hoornen door, eene brandraket in den nek. Schier onmiddellijk volgde er nu eene donderende losbranding. Door den kruitdamp was de stier zoo verbluft, dat hij in dolle vaart rond de renbaan voortstormde, doch nergens eene schuilplaats vindend, poogde hij over de omheining te springen. Hij was daartoe echter te log en viel terug in de renbaan, met het voor hem ongelukkig gevolg, dat hij den linker voorpoot aan de knie brak en nog slechts op drie pooten bleef staan, in zulke weemoedige houding, als wilde hij zijnen vervolgers genade afbidden.

Al de aanwezigen - wij natuurlijk uitgezonderd - schreeuwden luidkeels tot de loge van den stadsraad: Otro toro! otro toro! Ten slotte gaf een der raadsleden een wenk, om den stier af te maken. Maar volgens de regels van het stierengevecht, mag de cachetero dit slechts doen, wanneer het dier ten gronde ligt, en hier stond de stier nog recht, al was het ook maar op drie pooten. Wel ging de cachetero met opgeheven ponjaard naar het beest, om zijne taak te vervullen; doch van alle zijden huilde de menigte hem zoo vervaarlijk toe: Ascesino! maldito ascesino! (Moordenaar! vervloekte moordenaar!) dat de man onverrichter zake staan bleef. Nu bracht men eene media luna, een groot rond mes, halve maan geheeten, aan een langen stok gehecht, waarmee de pezen der achterpooten van den stier werden doorgehakt, zoodat hij ten gronde smakte, waarna de cachetero hem eindelijk den doodsteek gaf.

Velen der aanwezigen waren over dit echt beulenwerk diep verontwaardigd; zij gaven hunne afkeuring te kennen door het herhaalde geroep: Pobre besta! Maldito ascesino! (Arm beest! Vervloekte moordenaar!)

Er werd nu eene deur geopend en een span van vier sierlijk opgetuigde muilezels, met rinkelende bellen, reed de renbaan binnen. De doode stier werd aan eenen haak achteraan vastgemaakt, en onder het klinken der trompetten, galoppeerde het span met zijnen last de renbaan uit.

Het eerste bedrijf was dus tot ieders misnoegen afgeloopen, en de korte tusschenpoos werd door de caballeros waargenomen, om dwars door de menigte heen te dringen en al wie het verlangde van naranjas, cerveza en agua fresca te bedienen.

Weer schalden de trompetten en een nieuwe stier werd binnen gejaagd. Ditmaal was het een vlug dier, dat in wilde vaart rond de renbaan holde en een der chulos van zoo dichtbij op de hielen zat, dat deze hem zijn gekleurd doek op den kop wierp en over de schutting sprong. Woedend vertrappelde de stier het doek met de pooten en poogde het met de hoornen te verscheuren. Vervolgens sprong hij insgelijks over de omheining, doch de chulo ontweek hem, door gezwind in de renbaan terug te springen.

Langs een der inmiddels geopende deuren werd de stier weer in de renbaan gedreven. Pijlsnel stormde hij naar eenen der vier picadores, die hem met een hevigen lansstoot op den kop, van zich afwendde. Bij een tweeden picadore hief de stier paard en ruiter in de hoogte, en scheurde den mageren schimmel met de hoornen gansch den buik open, zoodat de darmen er tot op den grond uithingen. Las tripas! las tripas! Viva el toro! (De darmen! de darmen! Leve de stier!) bulderde de menigte in vervoering. Van den derden picadore werd het paard heel de borst opengereten, en weerklonk het: Ah! ah! Bueno el toro! Met het schuim op den bek rende de stier naar den vierden ruiter, en ondanks een krachtigen lansstoot, boorde hij met de hoornen door den buik van het paard, hetwelk zeer veel bloed verloor. Aangezien er evenwel geene darmen uithingen, werden de wonden met vlaswerk of kemp dicht gestopt en kon het met zijnen ruiter nog staande blijven. De twee andere paarden lagen intusschen op den grond, spartelend te zieltogen.

Nu was het de beurt aan de banderilleros. Het waren vlugge jonge kerels, die in elke hand een ongeveer twee voet langen pijl hielden, onderaan van een scherpen stalen punt en hoogerop van veelkleurige papieren knipsels voorzien. Onbevreesd snelden zij beurtelings den stier tegemoet, en terwijl het van woede schuimbekkende dier den kop boog, om hen op zijne hoornen te vatten, ploften zij hem, met eene ongelooflijke behendigheid, tusschen de hoornen door, elk de twee pijlen in den rug, zoodat het bloed hem langs het lijf druppelde.

Volgens de regels van het stierengevecht, moet dit stoute bedrijf over den kop van het dier, tusschen de hoornen door, geschieden. Veroorloofde zich een der banderilleros, het beest die pijlen van bezijden in het lijf te planten, hij zou als een ellendeling, als een lafaard worden uitgekreten.

[p. 104]

Met zes pijlen in den rug, liep de stier brullend voort, koelde zijne woede op de twee doode paarden en wierp nog een der twee overige picadores met paard en al omverre, zoodat de ruiter er onder lag. IJlings kwamen de chulos toesnellen, en met hunne kleurige doeken, wisten zij den stier ervan weg te lokken. Dit oogenblik werd waargenomen, om den picadore van onder zijn paard te verlossen.

Nog eenige keeren liep de stier de renbaan rond, doch hij was blijkbaar door vermoeienis uitgeput. In koelen bloede trad de espada, met eenen ruim drie voet langen degen, hem tegemoet, terwijl hij in de linkerhand een groote roode vlag hield. Na hem een oogenblik in de verwilderde blikken te hebben gestaard, sprong hij eensklaps op hem toe, en in minder tijds dan wij het beschrijven kunnen, stak hij het dier, tusschen de beide hoornen door, den langen degen tot aan het gevest in den nek. De stier bleef nog een paar minuten overeind, waggelde en viel morsdood. De steek was met eene vaste hand en sin sangre toegebracht, dat is zonder dat er een druppel bloed te voorschijn kwam.

Geestdriftig werd die koene daad door de duizende aanwezigen toegejuicht. Allen waren van hunne plaats rechtgesprongen, wuifden met hoeden en mutsen, en riepen zoo hard zij konden: Viva! viva el espada! Brava! bien heche! (Leve de espada! goed gedaan!) De señoritas bleven niet ten achter en wuifden met waaier of zakdoek. Eene menigte appelcienen werden, ter eere van den dapperen stierenvechter, in de renbaan geworpen.

Terwijl de muzikanten hunne vroolijkste deuntjes speelden, werden de lijken der dieren, door de muilezels, beurtelings rond en uit de renbaan gevoerd. Het was inderdaad een voor ons ijzingwekkend schouwspel, die doode paarden, met de darmen uit het lijf hangend, in triumf door de renbaan te zien slepen.

De grond was teenemaal doorwoeld en lag vol bloed. Van dit laatste deed men de sporen verdwijnen, en alsdan kwamen de waterkarren de renbaan opnieuw besproeien, terwijl er weer vlijtig met naranjas en agua fresca werd geleurd.

Een derde stier, even wild als de vorige, werd in de renbaan gedreven, en het wreede spel werd nog viermaal hervat. Om in geene herhalingen te vervallen, achten wij eene verdere beschrijving overbodig. Zeggen wij enkel, dat de espada er niet altoos in gelukte, den stier met een enkelen degensteek, het leven te benemen. Alzoo hebben wij twee stieren, elk met zes pijlen in den rug en twee lange degens tot aan het gevest in het lijf, brieschend door de renbaan zien hollen, terwijl de espada door de menigte voor een domkop werd uitgescholden en er duizende bravos voor de stieren weerklonken. De arme dieren vielen eindelijk, door bloedverlies en afgematheid uitgeput, ten gronde en lagen daar, tot de cachetero hun den doodsteek gaf.

Eerst ten 7 ure 's avonds, was het zesde en laatste bedrijf van dit bloedige drama afgespeeld; de corrida had dus drie uren geduurd. In dit tijdverloop, hadden wij niet minder dan veertien paarden door de stieren den buik of de borst zien openscheuren, zoodat de ingewanden over den grond sleepten. Zes stieren werden door de picadores en banderilleros gemarteld en door de espadas of cacheteros ter dood gebracht.

Voor ons, was het in der waarheid een walgelijk schouwspel, een wezenlijk beulenwerk, eene slachterij. Maar is het afschuwelijk voor ons, voor de Spanjaarden blijft het integendeel het nationale spel bij uitmuntendheid; dit bewees de opgepropte groote renbaan; dit bewezen de 16 of 18,000 personen, welke er waren heengestroomd. Nooit zullen wij den geestdrift, de uitgelatenheid van die duizende toeschouwers vergeten; met wat uitbundige vreugde zij den stier zoowel als den torero toejuichten, en met welke fierheid zij zich over hunne beste espadas beroemden. Het zicht van het bloed brengt hen in vervoering, en wanneer een der stierenvechters er het leven bij inschiet, zooals het nu en dan wel eens gebeurt, is de vertooning er heel eenvoudig des te belangrijker om geweest.

Niet altoos worden er zes stieren om het leven gebracht; maar dan melden de plakkaten, zooals dit onder andere te Malaga het geval was, dat er van de zes slechts twee tot den dood zouden worden bevochten. Wij hadden dus te Barcelona eene groote corrida bijgewoond.

Voor de ondernemers en inrichters van stierengevechten, zijn deze slechts eene zaak van winstbejag. Een hartstochtelijk liefhebber, die met ons bij de corrida aanwezig was, verzekerde, dat de ontvangsten voor die enkele voorstelling, minstens 50,000 pezetas bedroegen. Wat meer zegt, er gaat niets van de geslachtofferde dieren verloren: het vleesch der stieren, zoowel als dit der paarden, komt de daaropvolgende dagen in de keuken van de kleine burgerij terecht.

Het uur van onze afreize naar Frankrijk was nabij; wij hadden, zoo niet gansch Spanje, dan toch de voornaamste steden van dit uitgestrekte koninkrijk bezocht. Alvorens van Barcelona naar Marseille te vertrekken, schreven wij in ons dagboekje nog de volgende regelen, welke aan ons reisverhaal tot slot kunnen dienen:

En nu, vaarwel, Spanje! Vaarwel, gij diep vervallen land! Van al uwe vroegere grootheid en roem is u niets overgebleven dan uwe schoone zon en uw helder blauwe hemel. Wel hebt gij, drie eeuwen geleden, onze voorvaderen vervolgd, gemarteld en om hals gebracht; doch wij, fiere Nederlanders, wij koesteren evenwel daarom geenen haat of wraaklust jegens u; neen! wij vergeven grootmoedig, wat gij ten onzent, door schavot en brandstapel, hebt uitgericht. Wij zelven hebben de duizende vlekken uitgewischt van het door u ten onrechte vergoten bloed. Neen, wij haten of vervloeken u niet meer, want dweepzucht en gewetensdwang hebt ge, Goddank! eindelijk afgeschud, en vrijheid en verdraagzaamheid gehuldigd. Dit is reeds een groote stap op de baan van vooruitgang; maar u blijft nog veel te doen: uw landaard moet worden wakker geschud uit den doodslaap, waarin hij verzonken ligt; hij heeft te veel misplaatste fierheid, te veel ongepasten nationalen hoogmoed; het mangelt hem vooral aan werkzucht en voortvarendheid. Eene betere kennis van zijn eigen toestand, gepaard aan een beetje wilskracht en ondernemingsgeest in zake van handel en nijverheid, zullen hem - wij willen het hopen - weldra uit zijne sluimering doen ontwaken.

Antwerpen.

J. Staes.