De Vlaamsche School. Jaargang 31

Buitenlandsche bouwkundige onderzoekingsreis voor het nieuw museum van Antwerpen.
(Vervolg van bladzijde 55.)

Amsterdam.

Den 23ⁿ October begaven wij ons naar Amsterdam, om daar het in aanbouw zijnde museum te bestudeeren. Het is het werk van eenen bouwkundige van grooten naam: den heer P.J.H. Cuypers, bouwmeester en opziener van de koninklijke museums der Nederlanden.

Het rijksmuseum van Amsterdam is prachtig te midden van het Vondelpark gelegen, juist tegenover eene groote straat, zoodat men reeds van uit de verte, den aanblik geniet van het ook door zijne verscheidenheid schoone gebouw. Het is opgevat in den ouden stijl van de Nederlandsche kunstherbloeiing der xvi^e eeuw. Naast het voorgebouw verrijzen twee groote vierkante torens: tusschen deze twee torens is er gelijkvloers een openbare doorgang, eene soort van overdekte straat, welke toelaat het binnenplein over te steken, zonder het gebouw te moeten rondgaan. Op het tijdstip van ons bezoek, diende deze doorgang als ingang voor de internationale tentoonstelling.

De gevels van het museum van Amsterdam zijn gebouwd uit witten steen en baksteen, op een grondwerk van blauwen steen of arduin. De achtergrond der half verhevene beeldwerken, welke de gevels versieren, is verguld; in verscheidene groote monumenten van Weenen heeft men ook zulk verguldsel gebruikt, waardoor het beeldhouwwerk prachtig uitlost en zich ongemeen rijk voordoet.

De indiepingen der iets minder dan halfronde vensters zijn versierd met zeer fraai tichelwerk, uit de fabriek der firma Van Hulst, te Harlingen (Friesland).

Gewoon, als wij zijn, slechts museums te zien en ons voor te stellen in de gedaante van weidsche, statige gebouwen, zoo maakte het monument van den heer Cuypers aanvankelijk niet den verwachten indruk op ons. Doch zonder het te weten gewent men er zich aan en wanneer de toeschouwer van uit het Vondelspark die schilderachtige omgeving van bevallige puntgevels gadeslaat, al die torentjes en torens, al die vlieten en hangbruggen welke het rijksmuseum omringen en die Amsterdam tot eene der eigenaardigste steden van Europa stempelen, dan begrijpt hij weldra, dat ieder museum, in een anderen trant opgevat dan degene, welke, over het geheel, de gebouwen van de stad kenschetst, misplaatst zou geweest zijn op de plek, waar het zich bevindt. Dat heeft de heer Cuypers ten volle begrepen en gedurende de zoo belangvolle uren welke wij met hem hebben doorgebracht, heeft hij ons hoogst welwillend de beginselen verklaard, die hem tot gids bij de opvatting van zijn werk hadden gediend; hij ontwikkelde ze met die warmte van overtuiging, welke den uitstekenden Nederlandschen bouwkundige eigen is.

De heer Cuypers was zoo goed, ons zelf tot leidsman te verstrekken gedurende ons bezoek in het prachtig gebouw, dat hij ontworpen en waarvan hij het werk bestuurd heeft. Ook zijn wij aan zijne dienstvaardigheid het bezit van talrijke teekeningen verschuldigd, die ons in staat stellen, het merkwaardig gebouw ook in zijne onderdeelen te bestudeeren. Wij kwijten ons slechts van onzen plicht, met hier onze diepgevoelde dankbaarheid aan den voortreffelijken kunstenaar uit te drukken.

Het binnenste van het museum van Amsterdam bevat twee groote overdekte pleinen van 38^m96 lengte en 29^m61 breedte, zeer doelmatig voor het gebruik. Voorloopig had men er de tentoonstelling van volkenbeschrijving ingericht en later zullen zij de plaatsing toelaten van groote bouw- en beeldhouwwerken, in navolging van hetgeen in de school van schoone kunsten te Parijs bestaat, alwaar men tot zelfs stukken van natuurlijke grootte uit Grieksche tempels heeft kunnen plaatsen, en ook naar het voorbeeld van het museum van

[p. 66]

Berlijn, waar de Egyptische zaal, in de gedaante van een atrium, zeer schoon, zeer aangenaam en zeer practisch is.

Hierdoor bekomt het plan iets onverwachts, dat de eentonigheid breekt; in deze atriums, door bouwtrant, versiering en vorm verschillende van alle andere tentoonstellingszalen, komt de bezoeker rust en ontspanning zoeken, na eene lange wandeling door de zalen voor schilderijen.

De volgende tentoonstellingszalen voor schilderijen bevinden zich op de eerste verdieping: eene groote middenzaal, 67^m61 lang, 19^m82 breed; aan de zijden dier zaal heeft men op 10 meters afstand en over eene diepte van 5 meters afscheidingen aangebracht, waardoor zoovele kleine zalen in de groote zaal gevormd worden. Hierdoor heeft de heer Cuypers getracht of de gedachten van Schinkel na te volgen of er voordeel uit te trekken. Over deze verdeeling hebben wij bij de beschrijving van het museum van Berlijn uitgeweid en het is dus overbodig hier nogmaals deze uitleggingen te herhalen. De voornoemde zalen zijn langs boven verlicht.

Het middengedeelte van de groote zaal is 14^m50 hoog: de kleine bijzalen van 10^m00 × 5^m00 hebben eene hoogte van 9^m50; van uit de groote zaal, komt men in vier zalen van 28^m86 lengte bij 10^m10 breedte; verder zijn de rechter- en linkervleugel van het monument afgedeeld in omtrent vierkante zaaltjes van 10^m22 × 9^m77.

De heer Cuypers wees de hoogte van al deze zalen, de breedte van het dakraam en zijne ombuiging aan in eene teekening, die hij ons gaf, en welke zeer duidelijk is; van de aslijn der zaal en ook van het midden der muurhoogte, voor de schilderijen bestend, trekt men eenen cirkel, langs het onderste en bovenste uiteinde van deze oppervlakte loopende. Het bovenste gedeelte van den cirkel geeft de ronding der glazen zoldering aan. Van uit hetzelfde middelpunt een halven of kwart cirkel trekkende, waarvan de radius gelijk is aan de helft van de breedte der zaal, zoo zal het aanrakingspunt des cirkels met de rechte lijn, uit het middelpunt van den cirkel opgetrokken, de plaats aanduiden, waar het dakraam zijnen oorsprong neemt. en bijgevolg ook de breedte van dit dakraam afbakenen. Wanneer men de schikking dezer zalen goed nagaat, dat wil zeggen, de hoogte der schilderijen, die der zalen, de plaatsing der dakramen, dan blijkt het weldra, dat de heer Cuypers van een geheel, ander beginsel uitgaat dan dat der bouwmeesters van de museums van Weenen en Dresden, en dat zijn stelsel veel gelijkt aan dat hetwelk te Frankfort en Kassel werd verkozen.

Te Weenen, te Dresden en in de tentoonstelling van Munchen heeft men willen voorkomen, dat het licht van 45 graden rechtstreeks op de schilderijen zou vallen, terwijl men te Frankfort, te Kassel en te Amsterdam het zoodanig heeft geschikt, dat het licht rechtsreeks op de tentoongestelde stukken uitstraalt, met dit verschil echter, dat te Kassel velums worden gebruikt, om de onvolkomenheden, die het stelsel mochten aankleven, te verbeteren.

Naar hetgeen in alle museums, welke wij bezocht hebben, gedaan is geweest, heeft de heer Cuypers in het zijne, langs den noordgevel, eene reeks van tien kabinetten van 5^m78×5^m10 aangebracht, voor het plaatsen van kleine schilderijen; deze kabinetten worden door de groote vensters van den hoofdgevel verlicht; de scheidsmuren, aan beide kanten, staan schuins, om niet maar alleen strijklicht op de schilderijen te krijgen. Deze kabinetten zijn zoo wat 7^m00 hoog.

Al de buitenmuren zijn dubbel, zulks wil zeggen, dat men in het metselwerk eene ruimte heeft gelaten, om het doordringen van ziltigheid in de zalen te beletten.

De dakramen hebben mat glas en lijsten van gegraveerd glas.

De ruiten der daken, 0^m008 dik, zijn van half wit glas. Daar, waar de dakramen op den bovenmuur de zalen komen te rusten, heeft men luchttrekkers geplaatst, tusschen het rechte en het boogvormig gedeelte, dat is tusschen de rechte lijn en den boog van het segment.

De tentoonstellingszalen zijn in mozaïek gevloerd. De heer Cuypers had bij voorkeur houten vloeren willen leggen in de zalen voor schilderijen, doch de hoogere overheid heeft vermeend zijne zienswijze niet te moeten aannemen. Hetzelfde is gebeurd met de beschotten; geene houten bekleedsels zijn geduld geworden; zij werden vervangen door bezetsels van zwart gepolijst gips, uitgevoerd, evenals de mozaïeken, door het huis Odorico, van Weenen-Frankfort.

Wij moeten verklaren, dat deze mozaïekvloeren en het gemis van alle houtwerk een vrij droevigen indruk maken. Het is te Amsterdam alleen, dat wij zulke groote voorzorgen tegen brandgevaar ontwaarden: wij zijn het met den heer Cuypers eens, om ze overdreven te noemen. Het strookt, voor het overige, weinig met de genoemde voorzorgen tot wering van brandgevaar, dat de opperverdieping van het museum aan eene teekennormaalschool werd ingeruimd.

De daken van het museum van Amsterdam zijn met schaliën (stelsel Fourgeau) gedekt. Het schijnt, dat dit stelsel, zoo het al zekere voordeelen oplevert, ook wel zijne nadeelen heeft, want de afwezigheid van dakberd laat des zomers het stof en 's winter de sneeuw op de zolders binnendringen.

Al de ramen hebben beweegbare waterlijsten, eene gemakkelijke inrichting voor de verluchting; in de zalen zijn de vensters tamelijk hoog boven den grond geplaatst, zoodat de luchttrekkers boven manshoogte komen.

Er is voorgenomen, de zalen te stoken met heete lucht. Wij vinden dit stelsel niet aanbevelenswaardig.

In de nabijheid van het museum staat de woning van den bestuurder, een zeer schoon gebouw, samengesteld uit 5 of 6 vertrekken op iedere verdieping en zeer eigenaardig ingericht, Deze woning is opgetrokken in denzelfden stijl als het museum.

(Wordt voortgezet.)