De Vlaamsche School. Jaargang 31

Kloosterzegels.

In de twee laatste eeuwen, zoo schreven wij voordezen, vindt men algemeen op het zegel des kloosters, of het kloosterwapen, of den patroon der kerk, of het een en ander⁽¹⁾. Dit zegel is toepasselijk niet alleen voor de twee laatste eeuwen, maar in het algemeen voor het conventszegel der abdijen van Premonstreit. In de Antwerpsche Sint-Michielsabdij vertoont gedurende verscheidene eeuwen het kloosterzegel de beeltenis van den aartsengel Michiel; sinds de 17^e eeuw is er ook een zegel in gebruik met het wapen der abdij ingesneden⁽²⁾; te Tongerloo wordt geen ander conventszegel aangetroffen, tenzij met het beeld der H. Maagd, de patrones der kerk⁽³⁾; te Postel vindt men, althans in de twee laatste eeuwen, gestadig het Postelsch wapen, drie molenijzers van sabel op zilver⁽⁴⁾; meer dergelijke voorbeelden zouden we kunnen aanhalen, den gestelden regel wettigend ten opzichte van de abdijen der orde van Premonstreit hier te lande.

Is er spraak van abdijen van andere orden, dan dient het zegel gewijzigd te worden. In de orde van Citeaux namelijk



heeft de willekeur minder vrij spel in de keuze eens kloosterzegels. Volgens eene verordening van 1350, is het voor de Bernardijner kloostergemeenten een algemeene regel van de H. Maagd in hunne zegels af te beelden. De eerw. heer M.V.S. in het onlangs verschenen werkje: Sceaux et armoiries de l'abbaye de Soleilmont, de l'ordre de Citeaux, toont ons de toepassing



diens regels in het zegel der genoemde vrouwenabdij. De heilige Maagd is er afgebeeld, op eene bank zonder rugleuning zittend, met het goddelijk kind op den linkerarm en eenen bloemtuil in de rechterhand. Dergelijk eene voorstelling treft men aan in het zegel van Alne, eene mannenabdij van dezelfde orde van Citeaux.

Zooals men kan opmerken in onze

(1) Wapenschild der abdij van Postel. Vlaamsche School, 1877, blz. 17.

(2) Zie P. Génard. Verhandeling over S. Michielsabdij.

(3) Zegels der abdij van Tongerloo. Vlaamsche School, 1880.

(4) Wapenschild der abdij van Postel. Als hierboven.

[p. 65]

studie over de zegels der abdij van Tougerloo, hebben de zegels der kloosteroversten oudtijds meer een ambtelijk dan een persoonlijk karakter, en worden eerst later, door het insnijden der wapens van de betrekkelijke prelaten, eigen aan den persoon. Den zegelnavorscher van Soleilmont, wiens schrijven aanleiding gaf tot ons artikel, mangelde het aan bewijsstukken om daar het gebruik van ambtelijke zegels te bevestigen. Daarentegen zijn er van jongere tijden eenige persoonlijke voorhanden, en onder deze dat van mevrouw Jacoba de Colnet. De hier medegedeelde plaatsnede maakt eene beschrijving onnoodig.

Buiten de twee voornoemde, hebben vele abdijen een derde zegel dat gemeen is en aan het convent en aan den kloosteroverste; zulk een gemeenschappelijk zegel zagen wij te Tongerloo in gebruik; men treft het ook aan in Sint-Michielsabdij te Antwerpen. Een tegenzegel van Soleilmont, waar de naamletter S en een abtelijke staf dooreengestrengeld in voorkomen, is, als blijkt uit het randschrift, van denzelfden aard.

Eerlang verwachten we het tweede gedeelte der belangrijke studie van den eerw. heer M.V.S., dat nog handelen moet over de wapenschilden der abdij van Soleilmont. Die kleine bijdragen zijn den oudheidkundige welkom; vroeg of laat zullen zij hem in staat stellen eene algemeene verhandeling over de Belgische zegel- en wapenkunde op te maken.

F.W.