De Vlaamsche School. Jaargang 30

Een Transvaalsch gezantschap.
Vervolg van blz. 48.

Den 18ⁿ April lieten zich in het hotel St.-Antoine vele voorname ingezetenen, vertegenwoordigers van vereenigingen enz., aan de hooge reizigers voorstellen. De heer S. Reinders-Bisdom had den heer Kruger den vorigen dag een adres aangeboden namens de Hollandsche Club.

Het gezantschap heeft het stadhuis, de hoofdkerk, de Beurs, het huis van Plantijn, den dierentuin, het museum, andere publieke gebouwen, de voornaamste stadskwartieren en de haveninrichtingen bezocht. Dit laatste heeft plaats gehad op eene stoomboot van de reederij W.A. van Maenen.

18 April's avonds hield de heer Du Toit eene belangrijke voordracht over den Transvaal in de concertzaal van den Vlaamschen schouwburg, op uitnoodiging van het Aardrijkskundig Genootschap. De zaal was proppens vol en de spreker, die zich een redenaar betoonde in den vollen zin des woords, oogste een zoo ruimen als welverdienden bijval.

Hij schetste in breede trekken de stichting en de geschiedenis der Kaapkolonie in de xvii^e eeuw; de diensten door het Nederlandsch bestuur bewezen en hoe later de nederzetting onder het beheer van Engeland was geraakt; in kleurrijke taal verhaalde hij hoe de Boeren, om hunne vrijheid te bewaren, naar het Noorden trokken, de Natal-kolonie, den Oranje-vrijstaat en eindelijk den Transvaal stichtteden. ‘De Transvaal, zoo sprak hij, is een land bijna zoo groot als Frankrijk, maar oneindig grooter is het Zuid-Afrikaansch-Nederlandsch vaderland. De Kaapkolonie is onvruchtbaar, uitgezonderd aan de kusten; Natal is grootendeels Engelsch en Oranje-vrijstaat alleen goed voor de veeteelt. Wat Transvaal betreft, in het noordelijk gedeelte wassen appelen, peren, pruimen en allerlei andere soorten van smakelijk fruit; in de bosschen vindt men een

[p. 56]

overvloed van vruchten, den tropischen landen eigen. Het zuidelijk gedeelte is bergachtig en bijzonder voor de veeteelt geschikt. De luchtgesteltenis, heet in het Noorden, is gematigd in het Zuiden, dat 5 tot 7000 voet boven den waterspiegel ligt. Soms heeft men er zelfs ijs en sneeuw. De Transvaal is een goed land, een schoon land en een rijk land, onder alle oogpunten. Het is hoofdzakelijk bewoond door drie verschillende rassen: 1. het oorspronkelijk gele ras, zooals de Hottentotten, de Boschjesmannen, de Griquas en de Namaquas, welke laatsten schijnen te zullen verdwijnen; 2. de Kaffers of zwarten, welke men veronderstelt van Arabischen oorsprong te zijn en voortdurend oorlog voeren tegen gelen en blanken; 3. de eigenlijke blanken, 60,000 in getal, die afstammen van Nederlandsch geworden Franschen (Hugenoten), Nederlanders en Nederlandsch geworden Duitschers. De zwarte en gele bevolking wordt geschat op 800,000 zielen. In de vereenigde Zuid-Afrikaansche-Staten worden twee talen gesproken: Nederlandsch door 3/5, Engelsch en Nederlandsch door 2/5 der bevolking. Toen de Engelschen meester waren geworden van de Kaapkolonie, begonnen zij alles op Engelschen voet in te richten; het parlement, maar vooral de school, moest Engelsch worden. Dat alles is thans geheel anders geregeld en verbetert nog dagelijks. In de Kaapkolonie heeft men reeds het recht Nederlandsch te spreken en het onderwijs wordt er gegeven in onze taal. Onze kinderen zijn niet meer gedwongen klanken na te praten welke zij niet verstaan. Het Vereenigd Zuid-Afrika zal Nederlandsch worden, omdat het aan Nederland alles te danken heeft. De taal der Zuid-Afrikaners is gebleven wat zij voor twee eeuwen was. In het Zuid-Afrikaansch Nederlandsch zijn ternauwernood eenige Fransche en Engelsche woorden te vinden, die burgerrecht verkregen hebben. Wij woonden in de eenzaamheid en daarom zijn wij vrij gebleven van verbastering, zoowel onder oogpunt van taal als onder vele andere opzichten.’

Spreker gaf lezing van het volgende gedicht als proeve van Nederlandsch Zuid-Afrikaansch:

Vrede! vrede in Transvaal!

Kniel neer.

Loof en dank tienduizendmaal

Die Heer!

Roem en prys Syn groote Naam,
Man en vrouw en kind te saam;
Spreek met eerbied en ontsag,
Van Syn wondre dag an dag.

Ja, Syn arm het heil gebrag.

Zeer groot.

Op ons bede, en ons geslag

In nood..

Britse hoogmoed is gestuit.
En die vrede is nou gesluit.
God het Syn regverdigheid
Glansryk weer ten toon gespreid.

Hys den vryheidsvlag ten top!

En buig.

Hef verblyd die harte op,

En juig!

Wapper over stad en veld,
Dierb're vlag in eer hersteld!
Toon uw kleur op berg, in dal,
In Transvaal, ja overal.

Sing die vrye Republiek

Een lied!

Uit die hart en met muziek -

En skiet -

Brand die vreugdeskote los,
D'eggo klinkt in kloof en bos.
Juig nou ouderdom en jeugd,
Dis 'n dag, 'n dag van vreugd.

Sing ook Piet en Frans Joubert

Ter eer,

Laat die nageslagte ver

Nog leer

Om hul naam in eer te hou,
En so 's hul op God vertrou.
Noem Cronje, Pretorius, Brits,
Al die helde an die Spits.

Maar gedenk ook an die stroom

Van bloed.

Aan die doode helde vroom

En goed.

Denk an weduw, denk an wees,
De bedroefde vier geen fees -
O versag, verlig hun lot,
Wees hun steun, almagtig God.

Voorts verklaarde spreker, dat alle godsdiensten en godsdienstoefeningen in Transvaal vrij zijn en openlijk mogen beleden worden, als zij niet strijdig zijn met 's lands wetten of de goede zeden, zoodat in Transvaal vrijheid is voor ieder en een iegelijk. Hij besloot met den wensch te betuigen, dat ook van uit Antwerpen, uit België landverhuizers naar Transvaal mogen komen, vooral landbouwers en ambachtslieden; ook kunstbeoefenaars zullen welkom zijn. De overbevolking van hier zal in Zuid-Afrika vrijheid en welvaart vinden. De Transvaal heeft nog gemeenschapswegen noodig om zijne voortbrengselen naar zee te voeren. Het binnenland moet en zal verbonden worden bij middel van eenen spoorweg, met de Delagoabaai, eene Portugeesche bezitting op 300 mijlen afstand van Pretoria, de hoofstad van Transvaal; de Delagoabaai is eene der beste havens van Afrika en de redenaar drukte de verwachting uit al spoedig eene regelmatige stoomvaartlijn tusschen voornoemde haven en Antwerpen te zien tot stand komen.

Den 19ⁿ April is het gezantschap naar Brussel vertrokken, waar het met niet minder hartelijkheid en onderscheiding werd ontvangen en onthaald als in Holland en te Antwerpen. Bij het afstappen werden de reizigers verwelkomd door den heer A. Couvreur, ondervoorzitter van de kamer van volksvertegenwoordigers. De toejuichingen van het samengestroomde volk ontbraken niet. Voorafgegaan door de muziek van het regiment grenadiers en voorgelicht door schild- en fakkeldragers, werden de gezanten naar het Grand Hotel, waar zij kamers hadden

[p. 57]

laten bespreken, geleid. Om het juichende volk genoegen te geven, waren de heeren verplicht zich op het balkon van het hotel te vertoonen. Des anderdaags, Zondag, 20 April, woonde president Kruger de godsdienstoefening bij, in de Nederlandsch protestantsche kerk, waar de heer Du Toit den predikstoel beklom en een sermoen uitsprak, hetwelk hij besloot met een gebed voor België, zijnen vorst en zijne bewindsmannen, die hij hoopte dat zich steeds zouden laten leiden door waren christenzin en ware christelijke liefde. Generaal Smit en de heeren Esselen en Elhof bezochten het veld van Waterloo. Den 21ⁿ April brachten de gezanten een bezoek aan het paleis van justitie, het stadhuis, de Ste.-Gudulakerk enz. Ten 3 ure namiddag werden zij, aangeleid door den heer Frère-Orban, minister van buitenlandsche zaken, in gehoor ontvangen bij Z.M. den koning. In het lokaal van de handelsvereeniging Union Syndicale is door den heer Du Toit, voor een talrijk en aandachtig gehoor, eene voordracht gehouden over Transvaal. En om te sluiten werd den gezanten, door 150 aanzitters, in het Grand Hotel een feestmaal aangeboden, waarop het woord werd gevoerd door den heer Karel Buls, burgemeester van Brussel, den heer A. Couvreur en anderen. De heer H. Fontaine zong er de Transvaalsche liederen.

Den 22ⁿ April verliet het gezantschap zeer voldaan België's hoofdstad om zich over Parijs naar Lissabon te begeven. Aan de Fransche grens werden de heeren opgewacht door een geneneraal aide-de-camp van den president der Fransche republiek. Te Parijs was de ontvangst almede zeer vriendelijk en waardeerend. Na met den heer Grevy, president van de Fransche republiek, eene samenspreking te hebben gehad en een door de Parijsche kamer van koophandel aangericht feestmaal te hebben bijgewoond, waarop onder andere de heer Ferd. de Lesseps eene sierlijke rede hield en het gesprokene door de heeren Kruger en Du Toit, nadat het door den heer Van Hamel was vertolkt in de Fransche taal, den gunstigsten indruk teweegbracht, verlieten de Transvalers Parijs den 25ⁿ April voor Lissabon.

In Portugals hoofdstad wedervoer hun niet slechts de meest hoffelijke en gulle ontvangst, maar zij schijnen ook hunne onderhandelingen met de Portugeesche regeering tot de beste uitkomst te hebben geleid. Zij hebben er zich vrij lang opgehouden, daar zij eerst den 23ⁿ Mei over Parijs, Brussel en Antwerpen naar Holland zijn teruggekeerd. Zij werden er bezocht door een gezant van de Duitsche regeering, die met Transvaal staatkundige en handelsbetrekkingen wenscht aan te knoopen. Te dien einde ondernamen de gezanten eene reis naar Berlijn den 6ⁿ Juni.

Hun vertrek uit Europa is nog niet vastgesteld.