Bij Conscience's graf.
Daar ligt de bard! Zijn lof verkondt de faam
Rond heel de wereldsfeer.
Eerbiedig nu noemt aller mond den naam
Daar ligt hij! Zij, die 't vurigst hem bestreden
Vervoerd door lagen nijd,
Zij dalen nu, als voor Patroclus' leden,
Voor 't doode lijf ten strijd.
Daar sluimert nu het grijze dichtershoofd
Die groote geest, van werken afgesloofd,
Toog naar een beetre kust.
Zijn dichterstem, o volk, hoort gij niet langer:
Hij is niet meer, de koene Vlaamsche zanger,
Die zooveel schoons u bood.
Hij is niet meer, de rijkbegaafde geest!
Hoe eerlijk was zijn schrift,
Voor vaderland en godsdienst onbevreesd,
En vrij van wulpsch vergift.
Waar vindt ge nog de schrijvers vrij van vlekken,
Wier pen het vroom gemoed
Niet schokt; geen vuige driften zoekt te wekken;
Noch 't aanschijn blozen doet?
Te schaarsch, helaas! aan zedetucht verkleefd
Heeft echt talent gebaard
De schriften waar de zuivere deugd in leeft
Met godsdienstmin gepaard.
Laat, Vlaamsche volk, uw rouwgetraan nu vloeien.
De schrijver is niet meer,
Wiens tooverwoord uw harte wist te boeien.
Nooit klinkt zijn stemme weer.
Conscience, o vriend, wat duurzaam goed gesticht
Hierboven kreegt gij reeds het loon wellicht.....
Maar toch, o volke, kniel!
Kniel neer bij 't graf, en schenk zijn ziel uw bede.
Aan God heeft hij geloofd,
Hij minde Hem, vast hopend op den vrede
Den trouwen knecht beloofd.
Dit zij de dank van ieder christen harte
Voor 't goed door hem gedaan.
Vereer zijn graf, en daar vertolk uw smarte
Door beden bij 't getraan.
16 September 1883.
***
Den 30n September, ten half twaalf, had in de Antwerpsche hoofdkerk eene uitvaart plaats voor Hendrik Conscience; de kerk was geheel in rouwgewaden gehuld; over de lijkbaar, rond dewelke een zeer groot getal lichtkronen en kaarsen brandden, lag het fluweelen baarkleed dat ook bij den optocht naar de begraafplaats van het Kiel gebruikt werd; de aanvangletters van den voor- en familienaam des overledenen prijkten op het baarkleed en op de van het gewelf afhangende rouwvaandels; de bij de lijkbaar ter weerszijden geplaatste vaandels en standaarden van maatschappijen waren omwonden met rouwfloersen. De deken mgr. P.J.E. Sacré verrichtte den goddelijken dienst, begeleid door muziek van Palestrina, onder het bestuur van F. Callaerts. Na de mis nam geheel het geestelijk personeel der hoofdkerk deel aan den lijkzang. De kerk - hoe ruim ook - was voor de opgekomenen nauwelijks groot genoeg. Er waren voor de bloedverwanten van den overledene, voor voorname personen enz. plaatsen voorbehouden aan den ook in rouwgewaad gehulden predikstoel, welke omstreeks 1 uur beklommen werd door den zeer eerw. heer E. Claeys, leeraar in het klein seminarie te St.-Nicolaas, die eene hoogst merkwaardige gedachtenis- en leerrede hield, welke een zeer diepen indruk maakte en van het begin tot het einde met onverdeelde aandacht en steeds klimmende belangstelling en zichtbare inneming werd aanhoord. Met groot genoegen vermelden wij dan ook, dat zij, afzonderlijk gedrukt, in het licht verschijnen zal. Onder andere behartigenswaardige wenken van den hooggeachten gewijden spreker, verdienen zeker die, welke besloten liggen in de volgende woorden, door alle Vlamingen te worden opgevolgd:
‘Wij moeten onze volkstaal meer en meer doen herleven. Dat de moeder haar in eere houde in het huisgezin; dat de vader overal, waar hij macht, invloed en recht heeft, haar kloek verdedige; dat hij het Vlaamsch, op alle graden van het onderwijs, zoo hoog als laag, zijne wettige plaats doe innemen. Bidt in de moedertaal voor uwe dooden, en fluistert in die taal uwe nieuwgeboren kinderen uwe liefde toe. Dat de moedertaal de taal zij in uwe huisgezinnen!
Dat zal de schoonste verheerlijking zijn van Conscience, met wiens glorierijken naam de lange stoet van beroemdheden sluit, prinsen van de pen en prinsen van het penseel, die in de schoone Scheldestad voor ons oog oprijst; doch neen, die stoet sluit niet: anderen zullen volgen, die het grootsche vaderlandsch gebouw zullen voltooien en versterken.
Eens dat werk voltooid, zal de naam van Hendrik Conscience andermaal door de volgende geslachten gezegend worden.’
***
In verschillende steden en gemeenten des lands hebben lijkdiensten ter eere van Conscience plaats gehad.
De gemeentebesturen van Brugge, Gent en Kortrijk hebben voorgenomen straten aldaar te doopen met den naam van Conscience.
Auteursrechtvrij