De Vlaamsche School. Jaargang 29

Episode uit de Fransche omwenteling.

In 1792 woonden te Parijs, in de Kloosterstraat, twee jonge huisgezinnen in één huis op dezelfde verdieping.

Jean Brutus was een schoone jonge man, groot van gestalte en vrijpostig van voorkomen, die, om zijne woelige en woeste inborst, Brutus genoemd werd. De gebeurtenissen van dien tijd brachten zijn hoofd op hol, en hij waande zich geroepen, groote diensten aan het vaderland te bewijzen.

Zijn buurman, Jean Jeannin, scheen daarentegen slechts bezorgd om onopgemerkt te blijven, en dit stortte dezen in 't ongeluk; want wie zich in dien tijd niet voordeed als hevig révolutionnaire en als vijand van het koningdom, werd verdacht.

- Je bent niet van de onzen, zeide Jean Brutus hem eens, toen hij hem op straat ontmoette.

Jeannin ontroerde.

- Hoe dat? stamelde hij.

- Neen, je bent niet van de onzen.

- Waarvan ben ik niet?

- Van de onzen! van het volk!

- Wie kan dat zeggen?

- Ik, ik zeg dat.

- Ge vergist u, ik ben wel van 't volk.

- Neen, je bent er niet van! je manier van spreken alleen verraadt je; toon je handen, men zal gemakkelijk zien of ze aan 't werken gewoon zijn.

In plaats van, als antwoord op deze uitdaging, Jean Brutus bij de keel te grijpen, gelijk een echte sans-culotte zou gedaan hebben, stak Jeannin de handen uit, die hij de voorzorg gehad had zwart te maken.

- Ha, riep de volksman, die dat begreep; dat zijn vuile handen, als je ze wascht zal men er niets meer van zien.

- Jij, dacht hij, terwijl hij zich verwijderde, jij bent een ci-devant, een samenzweerder misschien.... we zullen je in 't oog houden.

De vrouw van Jean Brutus en die van Jeannin stonden op het punt moeder te worden.

De twee buurvrouwen gingen vriendschappelijk met elkander om en bewezen elkander zelfs kleine diensten.

Jeanne, de vrouw van Brutus, was groot, schoon, en bruin van haar en oogen; zij was twintig jaren oud en had van haren man noch de zoogenaamde vaderlandslievende geestdrift, noch de bloedgierige neigingen.

Jeannin's echtgenoote was niet schoon; maar hare ziekelijke bleekheid boezemde deelneming in; als men haar goed bekeek, zag men wel dat ze niet ouder was dan drie en twintig jaar, ofschoon hare jeugdige gelaatstrekken door het lijden verwoest en te vroeg verouderd waren.

- Als ik een zoon heb en gij eene dochter, zeide soms de goede Jeanne tot hare buurvrouw, dan zullen we ze samen laten trouwen.

Een zonderlinge glimlach, dien Jeanne voor eene toestemming hield, plooide dan de lippen van vrouw Jeannin.

[p. 127]

Den avond van den 10^den Augustus, na de overrompeling der Tuileriën, kwam Brutus zegevierend te huis en zeide tot zijne vrouw:

-Ik heb me niet bedrogen, die Jeannin is niemand anders dan de ci-devant markies de Lançay.

Jeanne dacht terstond aan hare buurvrouw.

- Ge zult hem toch niet aanklagen, hoop ik.

- Dat is al gedaan, hij is aangehouden.

- Gij lieden, gij zijt geen Franschen! gij zijt beulen, broedermoorders!

- En de uitgewekenen daar ginds aan de grenzen, wat zijn die?

- De burger Jeannin was niet bij hen.

- Omdat hij niet te gelijker tijd uitgewekene aan den Rijn kon wezen, en samenzweerder te Parijs!

- Jeannin een samenzweerder!

- Die.... 't nu niet meer wezen zal.

Gedurende deze woordenwisseling, werd de markies de Lançay naar de gevangenis gevoerd.

Sedert dien dag, ondanks alles wat Jeanne deed, om hare goede bedoelingen jegens hare buurvrouw te betoonen, werd zij door deze ontweken.

- Ik zou u gaarne evenzooveel goed doen, als anderen u kwaad berokkenen, riep de volksvrouw zoo dikwijls als de arme edelvrouw zich van haar afwende.

Eenige weken later brachten Jeanne en de markiezin elk eenen zoon ter wereld.

- 't Wordt tijd, verklaarde Brutus, om aan de ci-devant een kraamgeschenk te geven.

Jeanne, een afschuwelijk plan vermoedende, ondervroeg haren man, deed al wat in haar vermogen was, om hem te verteederen en smeekte zijn medelijden af in naam van hun kind.

Onthutst, maar onverbiddelijk, beantwoordde de woestaard hare bede slechts door een afgrijselijk gegrijns.

De maand September was begonnen.

Danton had tot zijne sans-culotten gezegd:

- Het vaderland is in gevaar, de gevangenen zijn deszelfs vijanden. Raadpleegt slechts uwe vaderlandsliefde.

Dit was een doodvonnis, de slachting werd besloten. Jean Brutus liep naar de abdij, waar Maillard en zijne handlangers juist waren aangekomen; het viel hem niet moeilijk zich bij hen te doen toelaten.

Men weet hoe de rechtsplegingen werden uitgevoerd. De gevangenen werden de één na den anderen voorgeroepen, zij ondergingen in schijn een verhoor, dan stootte men ze naar eene deur, waarachter dronken booswichten hen afwachtten, om ze met sabels neer te houwen.

Toen de markies aan de beurt was, trad Jean Brutus vooruit.

- Deze behoort mij; ik heb hem overgeleverd; ik eisch hem dus voor mij.

Men betwistte hem zijne prooi niet.

Des avonds vervulde een onheilspellend gedruisch eensklaps de Kloosterstraat. Jeanne en de markiezin snelden naar het venster. Boven het gehuil der menigte klonk een door duizende stemmen herhaalde naam in hare ooren; zij bezagen elkander, zij sidderden.

Op dat oogenblik sprong van tusschen de volksmenigte een man vooruit, met een spottend, helsch gelaat; hij ging recht naar de markiezin en toonde haar op de punt zijner piek.... een hoofd!.. het hoofd van den markies de Lançay. Het was Jean Brutus die haar het kraamgeschenk kwam brengen.

De markiezin was nog niet geheel hersteld van haar kinderbed en van de ontsteltenissen, die 't waren voorafgegaan. - Vol afgrijzen trad zij achteruit, wankelde, en stortte ten gronde.

Jeanne snelde haar ter hulp.

Zij was dood.... Het kind schreide in zijne wieg! Eene plotselinge gedachte kwam op bij de vrouw des moordenaars. Zij greep het pas geboren wicht, droeg het in hare kamer, ontdeed het van zijne doeken, rolde het in de lappen van haar kind en plaatste de beide zwakke schepseltjes in hetzelfde bedje.

- Moordenaar van den vader en de moeder, zeide zij tot Brutus, toen deze binnen kwam; één slachtoffer blijft u nog over te dooden, het kind! het ligt daar in die wieg, voleindig uw werk, gij hebt slechts te kiezen.

De blikken des vaders vestigden zich op de kinderen. Hij aarzelde.

- Het mijne! waar is het mijne?

- Raad, zoo gij kunt.

De beul zwaaide zijn sabel boven het hoofd zijner vrouw. Zij had geene vrees.

- Dood mij, zeide ze, mijn geheim zal met mij ten grave dalen.

- Wat wilt ge dan van mij? vroeg de ellendeling.

- Dat gij den wees ten vader zij, opdat God aan uw kind vergeve dat het uw zoon is.