De Vlaamsche School. Jaargang 29

De kruiwagens door Peeter Klein⁽¹⁾.

Niettegenstaande onze stoomende eeuw, blijft toch immer de kruiwagen het meest gebruikte vervoermiddel. Deze is de gedachte van Peeter Klein, en hoe vreemd, hoe paradox, hoe tegen allen vooruitgang aandruisend, deze stelling moge schijnen, niets is zekerder. Om zich daarvan te overtuigen leze men

Beeldhouwwerk op de mesericordiae van St.-Spire te Corbeil.

De kruiwagens beschouwd in hun verleden, hun tegenwoordig en hun toekomstig lot. - Brokken uit een onuitgegeven handschrift ontleend door Peeter Klein; tweede vermeerderde en - natuurlijk - verbeterde uitgave. Antwerpen, Van Os-Dewolf, uitgever, Beurzestraat n^r 11.

Zelden hebben wij iets geestigers, iets meer oorspronkelijk gelezen, en waarlijk, wij gelooven niet, dat dit zedig, eeuwenoud voertuig, aan iemand anders dan aan Peeter Klein zulke humoristische en wijsgeerige bemerkingen heeft ingeboezemd.

In het eerste gedeelte bespreekt de schrijver de stoffelijke geschiedenis en vooruitgang van den kruiwagen, en, hoe zonderling het ook schijne, dit geeft hem gelegenheid, om, personen en zaken van de meest verschillende tijden en landen, zóó bijeen te brengen en met zooveel humor te behandelen, dat men zich met verbazing afvraagt: Hoe heeft de schrijver dat bij elkander gekruid; en hoe is het mogelijk sommige personen zoo juist met een kruiwagen op den kop te slaan.

In het tweede gedeelte behandelt de schrijver den figuurlijken zin van het oude voertuig. Dikwijls toch, sprekende van iemand, die van niets iets is geworden, zegt men: hij heeft eenen goeden kruiwagen gehad en iedereen verstaat daardoor, dat die persoon door anderen is voortgeholpen of voortgekruid, en de schrijver bewijst ons dat de kruiwagen voor alles noodig



is. Immers, slijpt zelfs niet Cupido zijne zoete pijlen, op eenen slijpsteen, welke op een kruiwagen staat? Zelfs die slimmerik, die overal zoo gemakkelijk indringt, moet zoo een voertuig hebben.

Bijzonder geestig en zeer waar is de schets van den Schrijverskruiwagen; en wie is er onder ons, martelaars van de pen, die daar niet ten volle van overtuigd is. Schrijf het verdienstelijkste en geleerdste werk; als gij geen kruiwagen hebt, vindt gij zelfs geen drukker, en indien gij zelf de drukkosten betaalt, dan loopt gij gevaar, indien ge niet alle mogelijke kruimiddelen tot uwen dienst hebt, den kruidenierswinkel met eene schoone hoeveelheid boterpapier te voorzien.

Het is onmogelijk een juist denkbeeld van het werkje te geven, zonder den lezer met een gedeelte van den inhoudstafel bekend te maken.

(1) Zie De Vlaamsche School 1878, blz. 180.

[p. 65]

Kap. XX. Dat er kruiwagens en kruiwagens zijn. Diepzinnige bemerking.

XXI. Waarin de lankmoedige lezer verontrust en seffens weer gerust gesteld wordt.

XXII. Waarin gesproken wordt over de rol welke de kruiwagen

Vervoertoestel in het noorden van China.

in den koophandel speelt.

XXIII. De kruiwagen in de politiek.

XXIV. Waarin gehandeld wordt over de noodzakelijkheid van een kruiwagen, om aan eerambten te komen.

XXV. Over de rol van den kruiwagen in den krijgsroem.

XXVI. Hoe de kruiwagen, al evenzeer en misschien nog erger zijne rol speelt in de schoone kunsten.

XXVII. Hoe de kruiwagen bijzonder in de letterkunde niet kan gemist worden.

XXIX. Dat de Franschen, tusschen al de volkeren van den aardbodem, eerste kruiers zijn.

XXX. Over den stoomkruiwagen.

XXXI. Waarin gesproken wordt over hen die zich zelven

Chineesche zeilkruiwagen.

kruien, of wat de Engelschen Self-wheel-barrow noemen.

XXXII. Dat er eene macht van lieden waren en nog heden zijn, die fel gekruid werden zonder dat zij het verdienden, - waarvan terloops eenige exempels worden aangehaald.

XXXIII. Dat de kruiwagen de sleutel is der geschiedenis.

Enz. enz., en dit alles geschreven in vloeienden stijl en goed Vlaamsch, welke den lezer, zonder moeite, op den kruiwagen van Peeter Klein's gedachten, door het werkje heen kruit, totdat hij eindelijk den volmaakten kruiwagen, den

Handteeken van Peeter Klein.

zeilkruiwagen der goede werken vindt welke hem naar zijne ware bestemming voeren moet, zooals op bladz. 226 in de slotsom gezegd wordt.

Indien onze gebrekkige lofkruiwagen den schrijver van eenig nut kan zijn, hij zij hem volgaarne gegund; doch wij gelooven dat dit werkje, ook zonder dat classiek voertuig zijn weg maken zal, daar het eenig in zijn soort is en den stempel draagt van eene groote belezenheid en een fijn opmerkingsvermogen, iets wat het lezend publiek altijd zeer welkom is.

K.