De Vlaamsche School. Jaargang 27

Eene altaartafel uit de vijftiende eeuw.

De op de volgende bladzijde afgebeelde altaartafel, in bezit van den heer graaf Marinus Nahuys, van Utrecht, thans te Wiesbaden, die er ons kennis liet mede maken dank aan de uitgave der Belgische Academie van Oudheidkunde, is afkomstig uit het Clarissenklooster te Megen in Noord-Brabant. Dit puik gothiek houten beeldhouwwerk van de xv^e eeuw is voorzien van vier vleugeldeuren, binnen- en buitenwaarts kunstig beschilderd. Het is over het geheel 1^m24 hoog en 1^m08 breed als de onderste deuren toe zijn.

Het beeldhouwwerk geeft de volgende voorstellingen uit het Nieuw Testament te aanschouwen:

i. Maria-boodschap (Onze-Lieve-Vrouw in hare slaapkamer op eene knielbank met een boek voor zich, waarop zij hare rechterhand laat rusten; achter haar de engel Gabriel die zijne boodschap brengt; op den achtergrond een bed en een vuurhaard);

ii. Christus' geboorte (de stal van Bethlehem, waarin Maria en Joseph, een os en een ezel; de kribbe met het kindje zijn uit het stuk verdwenen; op het dak van den stal, drie engelen met speeltuigen; op den verren achtergrond, een heuvelig landschap met kasteel en de bereden stoet der drie koningen; voorts een herder met twee schapen; in het bovengedeelte, tusschen twee engelen, vertoont zich God de vader op de wolken in pauselijk gewaad, de rechterhand zegenend opgestoken en in de linker een kruisdragenden wereldbol houdend, versierd met paarlen);

iii. Christus' besnijding (een altaar waarop het kind Jezus ligt; Maria; de uitvoerder der besnijding gewapend met een snijtuigje; achter het altaar staan drie personen).

De plint der altaartafel geeft in hooggewerkte gothieke letters het woord Brussel te lezen, als volgt gespeld: Brvesel.

Al het beeldhouwwerk is gedeeltelijk verguld, gedeeltelijk veelkleurig geschilderd.

Graaf Nahuys doet opmerken dat de schilderij n^r 36 in het rijksmuseum te Brussel, getiteld: De besnijdenis, en toegeschreven aan Rogier Van der Weyden, op het altaarkleed te lezen geeft: Te Brves...le.

Hij brengt dit in verband met de overeenstemming die hij meent aan te treffen tusschen de schilderij n^r 34 uit voornoemd museum, ook toegeschreven aan Rogier Van der Weyden, en de schilderingen op de vleugeldeuren van de beschrevene altaartafel, vertoonende: 1. de driejarige Maria door hare ouders in den tempel voorgesteld, 2. Maria-boodschap, 3. Jezus aanbeden door de koningen in den stal, 4. Maria met Jezus in hare armen, 5. de heilige Catharina met een geopend boek en een onttogen zwaard in de handen bij een gebroken wiel, 6. de heilige Barbara, 7. de heilige Margaretha geknield op den door haar verslagen draak.

[p. 69]

Altaartafel der XV^e eeuw.
Teekening en steensnede van C. T'Felt.

[p. 70]

De schilderingen zijn krachtig en munten door breed- en keurigheid van teekening uit. De hoofden der afgebeelden zijn met zeer veel zorg bewerkt.

Graaf Nahuys vermeent het schilderwerk zoo al niet aan Rogier Van der Weyden, dan toch aan kunstenaars uit de school van dezen meester te mogen toeschrijven. Zonder op deze gevolgtrekkingen iets te willen afdingen, zij hier vermeld, dat het door velen en daaronder zeer bevoegden als eene nog steeds onuitgemaakte vraag wordt beschouwd, of de voormelde schilderijen uit het Belgische rijksmuseum inderdaad werken van Rogier Van der Weyden zijn.

De hieronder afgebeelde kenteekens, op verschillende plaatsen van den buitenkant der altaartafel ingesneden, en die den stempel eener gilde of broederschap zouden kunnen zijn, zouden misschien eenig licht kunnen doen opgaan.