De Vlaamsche School. Jaargang 26

[p. 109]

Een verhaal uit Silezië.
(Vervolg van blz. 69.)

Bij die zwaarmoedige beschouwingen van haren man, waren de vrouw tranen in de oogen gekomen, en zij had eenigen tijd noodig, om ze te weerhouden en te antwoorden.

- Gij zijt vandaag treurig gestemd, zeide zij, terwijl zij hem eenen kus op het voorhoofd drukte; kom, het is een schoone, warme dag; laat ons in de bergen gaan, buiten in de vrije natuur vergeten wij het best zulke treurige gedachten.

- Gij hebt gelijk, Johanna, hernam hij, kom, laat ons gaan; het is zot van mij in zulke dingen te verdiepen.

Heldere, vroolijke zonneschijn tooide het geheele landschap in heerlijken dos, en deed elke schoonheid afzonderlijk heerlijk uitkomen. De lucht was verfrisschend en daarbij helder, zoodat men den omtrek der verste bergen duidelijk kon onderscheiden. Het was een dier wonderschoone herfstdagen, die in schakeering van kleuren de lente in de schaduw stellen.

De koopman en zijne vrouw hadden de eerste hoogte bereikt, en lieten hunne blikken gaan over het aan hunne voeten rustende stadje, dat omringd door zijne witte, als het ware besneeuwde bleekerijen, met zijne punthuizen, tusschen het donkere loof der boonen aardig uitkwam.

- Zie eens hoe schoon ons huis en onze hof er van hier uitzien, merkte de vrouw niet zonder stil genoegen aan; als wij de plaats voor een huis nogmaals moesten uitkiezen, zou ik geen beter weten te vinden.

- En toch zie ik nog altijd vol genoegen naar het kleine huisje daar ginds, geheel aan het einde der stad, waarin wij de eerste jaren van ons huwelijk zoo stil en gelukkig hebben doorgebracht.

- Het is mij zeer aangenaam, Emanuel, u zoo te hooren spreken, hernam zij; ja, het was een schoone tijd, toen wij elkaar leerden kennen; hij ligt mij nog zoo versch in het geheugen, alsof hij van gisteren was. Ik stond in den hof van mijne ouders en plukte aardbeziën; gij, toen een arme weversgast, gingt voorbij en bleeft aan de haag staan; nadat gij mij goeden morgen hadt gezegd, begonnen wij een gesprek en klapten al voort, tot mijne moeder mij riep. Toen gingt gij weg en gaaft mij als eerste afscheid de hand. 's Avonds deed ik alles verkeerd, zoodat vader mij bekeef en den geheelen nacht kon ik niet slapen: ik dacht maar altijd aan u.

- Ja, ja, zoo was het, Johanna, sprak hij lachende, hoe nauwkeurig hebt gij dat alles onthouden. Ik zie u ook nog duidelijk voor mij staan, een schoon opgeschoten meisje, en ook ik ging in diepe gedachten verzonken naar huis: de weverij had pas eene kleine uitbreiding ondergaan. Mijn vader was eerst kort gestorven en zijne geheele nalatenschap bestond uit vijftig Duitsche gulden; dat was mijn fortuin. Toen ik dien nacht in het gehuurde kamerken op mijnen harden stroozak rustte, heb ik lang beraadslaagd, of ik, arme jongen, u, die ook onbemiddeld waart, zou durven ten huwelijk vragen. Mijn verstand raadde het af; het is zot, zegde ik tot mij zelve; wat kan daar anders van komen dan armoede sta bij; maar het hielp niet - ik moest mijn hart volgen.

- En uw verstand had ongelijk, Emanuel. Ziet gij nu wel, dat het verstand niet altijd gelijk heeft. Kommer en armoede is er niet uit voortgekomen, maar vrede en geluk. Wij waren gelukkig, ook toen wij moesten ontberen, want wij hadden onze liefde, en werden dubbel gelukkig, toen onze welvaart toenam.

- Ja ja; het is goed uitgevallen, sprak hij peinzende en als tot zich zelve, maar....

Hij zeide niets meer, en schaamde zich misschien wel over het gedacht dat bij hem opkwam en waarvan hij zich niet kon ontdoen. Hij dacht namelijk dat het verstandiger van hem zou geweest zijn, indien hij een meisje ten huwelijk had gevraagd, dat wel schoon en goed was, maar ook eenig fortuin had. De vrouw had, in gepeins verzonken, dit kwetsende ‘maar....’ niet gehoord, en nam zijn antwoord als eene bevestiging van hare woorden op.

- En weet gij nog, vroeg zij, hoe wij, na ons huwelijk, in dat kleine huisje gingen wonen? Wij hadden er maar eene kamer en nog een klein vertrek. Tusschen de ramen stond eene latafel van mastenhout, die wij nog als een heiligdom bewaren en daarboven hing een spiegel, zoo groot, dat gij hem altijd bij het venster bracht, wanneer gij u woudt spiegelen. De oude weefstoel en nog vier houten stoelen waren de andere meubelen en het bed nam het overige gedeelte van het vertrek bijna geheel in, zoodat wij ons nauwelijks konden keeren.

- Wat hebt gij alles nauwkeurig onthouden, Johanna, sprak hij lachende, en toch het was een schoone, schoone tijd! Hoe spaarzaam leefden wij, om een klein kapitaal bijeen te brengen; het scheen ons bijna als eene verkwisting, om 's Zondags een half pond vleesch te koken; maar gij hadt altijd iets, dat mij goed smaakte; ik geloof, dat het mij nooit in mijn leven zoo goed gesmaakt heeft als toen.

- En weet gij nog, vroeg zij, hoe gij voor de eerste maal naar de jaarmarkt te Leipzig ging? Het was een klein paksken, dat gij toen medenaamt; maar gij wildet zelf eenen handel beginnen, want daarin lang onze voornaamste winst. Dit waren uwe eigene woorden.

- En daarin had ik groot gelijk, hernam hij met een zichtbaar welbehagen; ik zou nog, gelijk zoovele anderen, dag voor dag aan den weefstoel hebben gezeten, als ik mij niet die winsten had weten te verschaffen, die alleen maar de koopman genieten kan. Die reis zal mij onvergetelijk blijven; ik ging te voet, met eenige voerlieden nu en dan rijdende; ik was vier weken weg, en had in het geheel twaalf Duitsche gulden verteerd, minder dan ik nu in eenen dag uitgeef. Ik bracht vier honderd gulden klinkende geld mede terug; wij verkochten den weefstoel, en van dien dag af begon onze welvaart.

- En weinige weken later werd onze dochter Liza geboren.

[p. 110]

- Wat eene vreugde was dat! Gij waart toen nog zeer spaarzaam, en wij moesten het geld met overleg besteden; en toch legdet gij 's avonds dit kostelijk kruis op het bed, dat ik sedert dien altijd heb gedragen, en gij weendet gelijk een kind, Emanuel, maar van vreugde, - en ik weende ook, daar ik u niet anders kon bedanken. En dus kusten wij ons sluimerend kind, spraken af, hoe het heeten zou, zegden op wie het geleek en zoo voorts.

- Ja, beste vrouw, hernam hij met eene zachte, bevende stem, 't is alles juist zoo gelijk gij zegt, of liever, het was zoo! O, dat ik zeggen kon, het is zoo!

- En het doopfeest! aldus vervolgde de geheel in het verledene levende moeder, zonder acht te geven op de sombere overdenkingen van haren man, wat waren wij vroolijk en opgeruimd bij het doopfeest. Vader was peter; die goede vader! Zij is het eenige kleinkind, dat hij heeft mogen zien. Hoeveel gelukkiger zijn wij, want wij hebben er reeds drie en de kleine Wili is wezenlijk een engeltje, bijna zoo schoon als onze Liza, toen zij zoo oud was. Als ons toen iemand had gezegd, dat wij het doopen van hare kinderen nog zouden beleven, zouden wij het niet hebben kunnen gelooven.

- Liza was inderdaad een gelukskind voor ons; van toen zij geboren was nam onze welvaart toe; toen zij vijftien jaren oud was en haar vormsel deed, begonnen wij te graven voor ons nieuw huis.

- Ja, God heeft uwe vlijt gezegend; gij zijt rijk en goed gezien en hebt zeker geene reden tot klagen.

- Dat doe ik ook niet, Johanna, dat zou verkeerd zijn; doch wanneer ik dien tijd, die achter ons ligt, nogmaals kon doorleven, zou ik dien geheel anders gebruiken, dan ik nu heb gedaan.

- Wat zoudt gij dan nog meer kunnen verlangen, dan u te beurt gevallen is?

- Veel, veel, dat ik u niet zeggen kan, dat gij ter nauwernood zoudt verstaan.

- Wat ik nauwelijks verstaan zou? Ik geloof, als gij rechtuit zijn wilt, moest gij ook zeggen: wat ik, Emanuel, zelf niet versta.

- Het is niet zooals gij dat meent, - maar hier hebben wij een schoon uitzicht; laat ons hier wat rusten, Johanna.

Zij waren gedurende dat gesprek den berg opgeklommen, en aan eene kloof genaderd, die door een met zware dennen begroeiden rotswand was begrensd. Aan beide kanten vernauwden steil opgaande bergen het smalle dal, waarin scherp tegen het luchtruim afschijnende kegels hunne toppen opstaken, en bij de heldere, doorzichtige lucht zoo nabij schenen, alsof zij dicht achter de dennenboomen zich verhieven. Zij namen plaats aan den voet van het rotsblok, onder een vlierstruik, en gaven zich eenigen tijd stilzwijgend over aan den indruk, dien dit heerlijk uitzicht op hen uitoefende.

- Het is toch schoon in onze bergen, aldus begon de koopman; hoe ver ik ook gereisd heb, nergens beviel het mij zoo goed als hier.

- Dus zoudt gij, als gij uw leven op nieuw moest beginnen, niet van hier vertrekken? vroeg zij hem lachende.

- Neen, Johanna, dat zou ik niet doen; maar veel, ja, ik bijkans zeggen, omtrent alles zou ik geheel anders aanleggen, dan ik het nu gedaan heb.

- Zoo! was haar eenigszins geraakt antwoord.

- Ja, hierin ligt juist het beklagenswaardigste van de menschelijke natuur; als men jong is, heeft men geene ondervinding; men leeft van den eenen dag in den anderen en geeft toe aan neigingen, hartstochten en dwaasheden; de kostelijke gave der jeugd wordt niet naar behooren op prijs gesteld, noch nuttig gebruikt. Men moet de beste jaren verliezen, te vergeefs opofferen, alleen om de kennis te verkrijgen dat men dwaas is, om te ondervinden hoe men eigenlijk had moeten handelen.

- En als men dan ondervinding en die kennis heeft....

- Dan is men oud! Dan ontbreekt het weer aan den moed en de kracht van den jeugdigen leeftijd. Zoo heeft men steeds het eene zonder het andere, zonder ooit een geheel, een volmaakt overeenstemmend geheel te bezitten.

- Ik ben het niet met u eens, en ik geloof veeleer, dat ondervinding enkel nuttig en voordeelig is voor den rijperen leeftijd en niet aan de jeugd, dat wil zeggen in den zin, dien gij bedoelt.

- Och, hoeveel zou ik er niet voor willen geven, om nog eenmaal jong te kunnen zijn!

- Wat zou het u baten? De dag, waarop gij zoo oud zoudt zijn, als gij nu zijt, zou toch ook weer komen en gij zoudt denzelfden wensch hebben.

- Denzelfden zeker niet. Ik wensch niet jong te zijn met alle gebreken mijner vorige jeugd, om datzelfde nog eenmaal te doorleven; neen, zekerlijk, dat niet! Met de kennis, met de ondervinding, die ik nu bezit, wenschte ik een jong man te zijn - en dan zou ik het ver brengen!

- Ja, zoo gij met uw tegenwoordigen rijkdom kondt beginnen, dan zoudt gij het zeker nog verder brengen dan gij het nu gebracht hebt: maar gij zoudt mij misschien geen gouden kruis koopen, voegde zij er treurig bij.

- Wat geef ik om het geld, dat ik nu bezit! Dat zou ik op een paar jaren dubbel en dik verdienen; neen, mijn wensch bepaalt zich tot mij zelve, gelijk ik nu ben, maar jong.

- Ook de kindsche jaren?

- Neen, geene kindsche jaren; dat is een onbewust leven; ik verlang maar den ouderdom, dat de mensch een verstandig wezen wordt.

- Ik benijd u dien wensch niet, Emanuel, aldus nam de vrouw weder het gesprek op, nadat zij beide eenigen tijd gezwegen hadden, en geloof ook niet, dat zijne vervulling u geluk verschaffen zou.

- En zoudt gij, Johanna, ook niet op nieuw jong willen zijn? vroeg hij.

- Op nieuw jong zijn? vroeg zij nadenkend. Ja, doch enkel om zoo te leven, gelijk ik geleefd heb; ja, als dat nog eens kon zijn!

- Om hetzelfde leven op nieuw te beginnen? Dan zoudt gij ook geene herinnering aan uw vorig bestaan moeten hebben, want anders zou het niet juist zoo kunnen zijn.

[p. 111]

- Neen, geene herinnering; herinnering aanvangen? Als Als ik van te voren wist, dat alles weer op dezelfde manier zou plaats hebben, zou het geenen aard hebben.

- Dat is een kinderachtige wensch, Johanna, antwoordde hij; zonder herinnering beteekent eene tweede jeugd niets; zonder haar kan ik met die vernieuwde jeugd noch kennis, noch ondervinding hebben, iets, dat haar voor mij alleen eenige waarde geeft. Wie mij die jeugd zóó kon bezorgen, dien gaf ik gaarne al wat ik bezit.

Een koele tochtwind kwam uit het gebergte en onwillekeurig wendden zij het hoofd om.

Boven stond, leunende tegen den hoogsten dennenboom, een oud, krachtvol man; een lange, grijze baard bedekte zijne kin en in zijne hand droeg hij eenen staf, als die van eenen kolenbrander.

- Ik heb uwe woorden gehoord, sprak hij met eene diepe, welluidende stem. Ik ben de geest van het gebergte, en dewijl gij brave menschen en goed voor den arme zijt, zal ik uwen wensch vervullen. Uwe jeugd zal vernieuwd worden; een ieder volgens zijne begeerte; wanneer gij weder zoo oud geworden zijt, als gij nu zijt, zien wij elkaar terug.

Bij deze woorden zwaaide de geest zijnen staf over hen henen en de beide menschen lagen bewegeloos en zonder bewustheid aan den voet van den rotswand onder den vlierstruik.

(Wordt voortgezet.)