De Vlaamsche School. Jaargang 25

[p. 128]

Roem.
IV.

Op den volgenden dag moesten de teekeningen ingezonden worden. Christiaan Winter ging bij Bertholds bed zitten. Het lamplicht bescheen het uitgeteerd gelaat van den zieke; daar lag hij, in weerwil van zijne kracht en jonkheid hulpeloos en ellendig, overgelaten aan de edelmoedigheid van eenen mededinger.

Lize's vader kwam fluisterend aan de deur vragen:

- Hoe is 't met hem?

- Nog hetzelfde, antwoordde Christiaan door de spleet der deur.

- Och, goede God! En mijne Lize denkt nog altijd dat hij op reis is!... Maar zij begint ongerust te worden, nu het zoo lang duurt. En morgen moeten de teekeningen ingezonden worden. Zult gij er voor zorgen? Ik weet dat hij ze af heeft, en den prijs krijgt hij zeker.

- Zijt gerust, ik zal er voor zorgen.

- Dank u; ik zal zijne vrienden waarschuwen. Als er verandering komt, laat mij dan roepen, Goeden nacht!

- Goeden nacht!

Zware voetstappen kraakten op de trap, en Christiaan Winter bleef weer alleen met de bekoring. Toen de dag aanbrak, stond hij voor zijne teekeningen, en bezag ze nog eens door zijne bittere tranen heen - de tranen van eenen man die nooit geschreid had over zijn hard en moeielijk levenslot.

Onvergelijkelijk schoon waren ze: het genie, dat zoo langen tijd door tegenspoed als verlamd terneer had gelegen, was plotseling opgerezen, en alsof het van een zwaren druk bevrijd was, had het zich in al zijne kracht geopenbaard in dit heerlijke, dit laatste werk..... Van den minnaar, ingesluimerd aan den boezem der verleidster, tot aan de figuur van den eenzamen zwerver, verjaagd en uitgestooten door den hemel en door de aarde, en over onafzienbare sneeuwvelden de eeuwige verdoemenis tegemoetsnellend - alles in die gansche schepping was grootsch en verheven; en hij, de schepper, wist dat het zoo was.

Zoo stond hij langen tijd in bewondering van zijn eigen werk verzonken, tot dat de eerste stralen van het morgenlicht in het vertrek vielen; toen kuste hij de teekeningen, gelijk een grijsaard op zijn sterfbed de kinderen zijner kinderen kussen zou. Een paar uren later liet hij de beide portefeuilles, de zijne en die van Berthold, naar het Maximilianeum brengen, waar het oordeel geveld zou worden. Zij waren met verschillende nummers en teekens gemerkt, en twee verzegelde brieven waren er bijgevoegd.

Toen het rijtuig wegrolde, dat den kostbaren schat medevoerde, viel Christiaan Winter op de knieën en verborg het gelaat in zijne beide handen. Hij had zichzelven ten offer gebracht. Des anderendaags begon Berthold, die nog altoos bewusteloos geweest was, te ijlen; de verdooving ging over in hersenkoorts, en de geneesheer verklaarde dat het mogelijk, ja zelfs waarschijnlijk was, dat hij nog zou herstellen. Christiaan Winter paste hem onvemoeid en met de grootste zorgvuldigheid op. Als het dwalend brein, als duistere herinnerigen hem allerlei verwarde woorden deden uiten over teekeningen en den wedstrijd, dan legde de oude man zijne koele hand op het brandende voorhoofd, en sprak: - Ja zeker, gij hebt den prijs, zijt maar gerust! - Dit antwoord gaf Berhold altijd zijne kalmte terug, voor een poosje ten minste, hoewel de dokter verzekerde dat hij het niet verstaan kon. Maar wie zal het zeggen?

Tien dagen lang bleven de teekeningen in het gebouw waar zij heengebracht waren, en in dien tijd werden zij door de keurders nagezien en beoordeeld. Op den avond van den tienden dag zou de naam van den overwinaar bekend gemaakt worden, en zouden de deuren worden geopend voor het publiek, dat echter alleen de bekroonde teekeningen te zien zou krijgen. Op dien tienden dag bracht een stadsbode van het Kunstverein eenen brief aan Bertholds woning. Christiaan Winter nam hem aan, met een zonderlingen glimlach op de lippen. Hij sloeg eenen blik op den omslag van het stadswapen voorzien en met de koninklijke kroon verzegeld: dat was voldoende om den inhoud te doen gissen. Er was een uitverkorene en Winter kende zijnen naam. Alles draaide hem voor de oogen; hij moest zich aan de deurpost vasthouden om niet te vallen. De bode zag niets dan een gebrekkig oud man, die half blind scheen te zijn.

- Hij, dien gij zoekt, ligt ziek en buiten kennis, zei Christiaan Winter; maar ik ben zijn vriend en kan den brief ontvangen.

- Gij? Maar zal hij dan niet kunnen hooren dat hij den prijs gewonnen heeft?.... Dat is hard, zegde de bode.

- Hij zal het hooren zoodra hij hersteld is, antwoordde de grijsaard kalm, en een kind tot zich roepend dat op de trap speelde, zei hij:

- Loop eens gauw naar de Isarpoort, en zeg aan Lize en haar vader dat Berthold bekroond is. De knaap draafde vroolijk voort, en wierp zijne klak in de lucht, opgetogen dat bij zijne moeder zulk een gewichtig persoon boven woonde.

Berthold lag op zijne legerstede met de heftig opkomemde koorts te worstelen. Hij sloeg met de armen om zich heen, en sprak allerlei verwarde taal. Christiaan Winter ging met doodsbleek gelaat naar hem toe, legde de hand op zijn voorhoofd, en zei op dien kalmen toon van gezag, die Berthold altijd rustiger maakte:

- Berthold, zijt bedaard, gij hebt den prijs.

Een straal van bewustzijn blonk even in de wezenlooze oogen; zijn gloeiend brein scheen tot op zekere hoogte den zin dezer woorden te vatten; hij hief zich ten minste half op, staarde den spreker aan en stamelde: den prijs?

- Gij hebt hem gewonnen, verzekerde Christiaan Winter.

De jonge man zuchtte; zijn hoofd was in de kussens teruggezonken; een flauwe glimlach speelde om zijne lippen. Toen de geneesheer terug kwam, sliep hij gerust.

- Ik kan nu wel een half uur weg, zeide Christiaan Winter; hij is gered, en ik heb buitenshuis een plicht te vervullen.

[p. 129]

- Ga maar, zei de dokter, hij is buiten gevaar.

Zoo snel zijne voeten hem dragen wilden, ijlde Christiaan Winter naar het Maximilianeum, welks prachtige gevel versierd was met groen loof en vlaggen en sierlijke wapenschilden, want de volgende dag was het geboortefeest van den jongen koning. Nu echter dacht niemand aan den koning, maar iedereen spoedde zich naar de tentoonstelling.

- De teekeningen! De teekeningen voor de Tannhäuserpoort! zoo hoorde men allerwege spreken.

Reeds waren de trappen en galerijen vol menschen, en niemand lette op den bleeken grijsaard, die met wankelen tred, dikwijls gestooten en teruggedrongen, den grooten stroom volgde. Overal werd een enkele naam luide uitgesproken: - Berthold Landsee! Berthold Landsee! Een waardige zoon van Beieren! Een tweede Kaulbach!

En toen die naam op aller lippen zweefde, vertelde men elkander meewarig dat de kunstenaar misschien sterven zou; dat hij doodelijk gewond ter neder lag, en misschien nooit iets van zijne zegepraal zou vernemen.

- Hoe jammer, riep en fluisterde de menigte, met dat licht opgewekt, en ras voorbijgaand medelijden, dat de groote massa voelen kan - de massa, die heden haren afgod de voeten kust, om hem morgen vol verachting en woede te verbrijzelen.

- Zoo jong nog, en al zoo groot en beroemd! zei eene jeugdige vrouw, die den grijsaard voorbijging.

Hij glimlachte even, zooals hij geglimlacht had tegen den bode van het Kunstverein, en met de menigte langzaam vooruitschuivend, zag hij hoe zij langzamerhand stil en half vreesachtig werd, onder den indruk der groote dingen, die haar weldra zouden worden geopenbaard. Daar stonden de soldaten, die de orde moesten bewaren. Daar hingen zijne teekeningen! Onophoudelijk gonsde dezelfde naam in zijne ooren: - Berthold Landsee! Berthold Landsee! - Hij zag rond, evenals de anderen deden, maar sprak geen woord... 't Was alsof er een mist voor zijne oogen kwam. Een man naast hem sprak zacht: ‘Dat is een grootsch werk; een nieuwe profeet is onder ons opgestaan. Wie dit heeft voortgebracht, deed genoeg voor zijnen roem.’

Hij, die dat zeide, was de beroemde Wilhelm Kaulbach.

Winter bleef zwijgen; hij gunde zijne teekeningen haar zegepraal, zooals ze daar hingen in een lichtkrans van zomerzonnestralen. Langzaam en ongemerkt ging hij de trappen weer af.

Het was het leven van zijn leven, dat hij daar achterliet... Maar hij had zich immers opgeofferd voor het geluk van een ander! Op de onderste trede kwam een jong meisje naar hem toesnellen. Zij was bloothoofds, en scheen ontsteld en zenuwachtig. Ademloos en met uitgestrekte armen, baande zij zich eenen doortocht en wierp zich aan Christiaan Winters borst, met den uitroep: - Is het waar? Is het waar, dat mijn Berthold vermoord is, dat ze hem bekronen nu hij dood is?... Is het waar?

De grijsaard nam het bevende meisje in zijne armen, en voerde haar naar een veilig plekje, verwijderd van de opgewonden volksmenigte: Uw Berthold leeft; hij is ziek geweest, dat is waar, maar hij zal beter worden, ja, hij wordt bekroond, hij heeft gewonnen.....

- Wezenlijk? vroeg zij, het van angst verbleekte gezichtje tegen Christiaan Winters schouder drukkend... Zeg mij alles.... ik kan het nu wel hooren....

De grijsaard zag haar aan met zijn geheimzinnigen glimlach, die nu zijn geheele gelaat verlichtte, evenals eene lamp, die nog eens helder opflikkert vóór zij uitgaat.

- Ik zeg u immers dat hij beter wordt en dat hij den prijs heeft. Maar, luister eens, Lize, en onthoud dit goed: Hij had twee stellen teekeningen, ik heb ze belde gezonden. Het eene, dat gij kent, werd geweigerd, het andere, dat gij nooit gezien hebt, is aangenomen. Hij heeft geijld, die wond aan het hoofd heeft allerlei dingen uit zijn geheugen gewischt. Gij moet hem, als hij geheel hersteld is, verzekeren, dat deze teekeningen, waarnaar het volk zich nu verdringt, wel degelijk van hem zijn, al weet hij het misschien niet meer. Onthoud dat goed - kindlief. Het gebeurt heel dikwijls dat menschen, die zoo erg geijld hebben, alles vergeten zijn en niet meer weten wat zij gedaan hebben... Vreemd, niet waar? maar toch is het zoo... En nu, goeden dag!... God zegene u met uwen bruidegom!

Toen liet hij haar over aan de zorg van haren vader, dien het gedrang van haar gescheiden had. Hij keerde niet naar Bertholds woning terug, maar naar zijn eigen zolderkamertje, zijn ledigen schotel, zijne dagelijksche ellende.

Daar zette hij zich neder, altijd met denzelfden glimlach op het vermagerd gelaat.

- Daar is nu eindelijk de roem! Daar wenkt nu de faam! sprak hij zacht. - En groote tranen rolden over zijne wangen; hij sloot de oogen alsof hij wou gaan slapen.

Toen men hem 's avonds kwam opzoeken, zat hij nog op hetzelfde plekje, op zijnen leuningstoel.... dood.

Berthold Landsee heeft nooit recht begrepen hoe het mogelijk was, dat hij door zijne ziekte die verwonderlijke teekeningen had kunnen vergeten. Soms komt er een flauw vermoeden van de waarheid in zijne ziel op, maar dan haast hij zich om die minder aangename veronderstelling van zich af te zetten en haar te begraven bij de dooden. Hij is een man van groot talent geworden, van erkend talent bovendien, hoewel een paar echte kunstrechters durven beweren, dat hij de beloften zijner jeugd niet geheel en al gehouden heeft.

Op het kleine kerkhof aan de boorden van den Isar draagt een eenvoudig kruis den naam van Christiaan Winter. Lize komt er dikwijls met hare kinderen, en verpleegt de rozen, die zij er vroeger geplant heeft.

Naar het Engelsch.

Ouida.