De Vlaamsche School. Jaargang 23

Kroniek.

Herenthals. V.J. Dumoulin, uitgever alhier, gaat in 't licht zenden een liederenbundel van den eerw. heer S. Daems, getiteld Vreugd en Deugd, beslaande omstreeks 125 blz., en verkrijgbaar voor 75 centiemen. Wij verwachten dat dit boek van eenen schrijver wiens naam zoo verdienstelijk gekend is bij het Vlaamschlezend publiek, een gretigen aftrek vinden zal.

Turnhout. Bij Splichal-Roosen zal binnen kort een geschiedkundig werk verschijnen, welk ongetwijfeld zeer veel belangstelling zal opwekken. Het is getiteld Reusel, getoetst aan de archieven van Postel's abdij, en heeft voor schrijver den weleerw. heer Th. Ign. Welvaarts, kanunnik-regulier van voornoemde abdij. Reusel is eene gemeente die vroeger eene heerlijkheld van de Noord-Brabantsche Meierij uitmaakte. Het werk, dat verscheidene platen zal bevatten, handelt over het aloud bestaan van Reusel, zijne bezittingen, welke aanvankelijk aan adellijken toebehoorden, het afstaan dezer goederen ten voordeele van Postel's huis, de verzekering en bevestiging dezer giften door brieven van graven, hertogen en koningen, de eigenschappen der dingbanck, dwanckmolens, tienden, enz., de kerk van Reusel, enz. Prijs, bij inteekening, 2 fr.

Brussel. Belgische toonkundigen, die, den 1ⁿ Juni 1877, minder dan 30 jaren oud zullen zijn, kunnen zich tot dien dag, 4 ure, bij het ministerie van binnenlandsche zaken of vóór 29 Mei bij de gemeenteoverheid van de plaats hunner inwoning laten opschrijven om deel te nemen aan den 20ⁿ staatsprijskamp voor muzikale samenstelling.

Gent. Het Willemsfonds looft 1000 fr. uit als prijs voor de beste in 't Nederlandsch gestelde Verhandeling over de Pacificatie van Gent en de Unie van Utrecht, voor het volk geschreven en niet gaande boven 250 blz. gewoon formaat. De mededingers zullen een kortbondig en duidelijk overzicht leveren van de gebeurtenissen, welke de sluiting der Pacificatie en der Unie voorafgingen en volgden, en, bij de ontleding van beider inhoud, hare beteekenis, zoowel onder het nationaal als onder het godsdienstig opzicht, doen uitschijnen. De stukken, met een verzegeld briefje (houdende opgaaf van den naam des schrijvers), in te zenden vóór 1 Juli 1878 aan den secretaris van het algemeen bestuur van 't Willemsfonds te Gent.

- Verschenen bij P.L. Dullé-Plus, Vlaamsche conferentie der balie van Gent, door den heer advocaat J. Obrie, wien wij er onzen dank over betuigen, dat hij voortgaat het publiek ook buiten Gent getrouw op de hoogte te houden van eenen toestand, die de algemeene belangstelling voorzeker verdient. In 1876 werd voor de correctionele rechtbank te Gent 158 maal in het Vlaamsch gepleit. Van dezelfde taal werd gebruik gemaakt in ettelijke pleidooien gehouden voor de correctionele kamer van het hof van beroep, voor de assisen en een paar malen ook voor de rechtbank van koophandel. De heer Obrie wijst er op, als op een verblijdend en voor de toekomst hoopvol verschijnsel, dat de leden der Vlaamsche conferentie voortdurend in

[p. 27]

aantal toenemen Naar aanleiding van wat er te Gent plaats heeft, spreken wij hier den wensch uit, ook bij de balie van andere steden, waartusschen wij allereerst Antwerpen zullen noemen, eene Vlaamsche conferentie te zien tot stand brengen.

Sint-Nicolaas. De heer Ad. Siret opent in zijn Journal des beaux-arts (1877) eenen prijskamp voor sterkwaterplaten. Prijzen: Voor de beste sterkwaterplaat naar eene oude of hedendaagsche Vlaamsche schilderij, 400 fr.; 2^e prijs, 200 fr.; genretafereelen, 300 fr.; landschappen, binnengezichten, dieren en stillevens, 1^e prijs, 200 fr.; 2^e prijs, 100 fr. Proeven in te leveren vóór 30 April, Progresstraat, te Sint-Nicolaas. (Zie voor verdere inlichtingen het Journal des beaux-arts van 15 Februari).

Dixmude. Verschenen en verkrijgbaar bij den boekhandelaar Van Cuyck-Gyole, alhier, twee romancen van onze uitstekende dichteres Mev. Van Ackere-Doolaeghe, Visscherslied en Klein Vogelken, op muziek gezet door A. Haemers-Van Ackere. De prijs van het eerstgenoemde lied is fr. 1.50, die van het tweede, 1 fr. Wij roepen de aandacht van alle beoefenaars en liefhebbers van Vlaamschen zang op deze beide stukken.

Buitenland.

Amsterdam. Den 15ⁿ Februari werd in openbare veiling, in de Brakke Grond, 1575 gl. betaald voor drie potten (waarvan twee gescheurd) en twee bekers van oud Japansch porselein, versierd met bloemen en vogels; voor een lap Gobelinsche tapijt, 2^m70 lang en 2^m25 breed, werd 850 gl. betaald en voor een punschkom van oud Saksisch porselein, waarop een aardig geschilderd heerenfestijn op den voorgrond van een kasteel, werd 380 gulden gegeven.

- Onlangs werd in eenen koopdag alhier een verroest oud wapenschild verkocht voor 300 gl. Toen het gezuiverd was, bleek het van zilverhoudend metaal te zijn. Het voerde, tusschen inderdaad prachtig drijfwerk, het wapen van Burgondië. De kooper zond er een kunstschilder mede naar Parijs, om er daar een liefhebber voor te zoeken. Deze werd gevonden in den persoon van Rothschild, die het schild voor 36,000 gl. kocht.

's-Gravenhage. Barones van Rijckevorsel-van Rijsenburg, geboren Dommers-van Poldersvelt, te Utrecht, heeft aan het rijk, ter bewaring in het koninklijk kabinet van schilderijen, in bruikleen afgestaan eene schilderij in olieverf op doek, toegeschreven aan Antoon Van Dyck, voorstellende De boetvaardige Magdalena.

- In eene onlangs gehoudene veiling werd een antiek zwaard met zilveren gevest voor 400 gl. toegewezen aan den heer De Boer. Sedert dien moet dit wapen gebleken zijn het staatsiezwaard van Jacobus II van Engeland te wezen.

Rotterdam. Het Aardrijkskundig Genootschap heeft voorgenomen eene inschrijving te openen ter uitzending van een klein vaartuig met kloeke bemanning, ten einde op de voornaamste plaatsen door de Nederlanders weleer in de Poolstreken ontdekt, doch waarvan de Nederlandsche namen hoe langer hoe meer door vreemde benamingen van later tijd op de kaarten worden verdrongen, cairns of weinig kostbare gedenksteenen met eenvoudige opschriften voorzien, op te richten, aanwijzende den tijd der ontdekking en den naam der Nederlandsche ontdekkers, en wel bijzonder zulk een gedenksteen te plaatsen op de plek waar Barendsz en Heemskerk met hunne tochtgenooten in 1596 en 1597 hebben overwinterd. Onlangs heeft de heer Gardiner, een Engelschman, met zijn vaartuig de laatste overblijfselen van het verblijf van Barendsz en Heemskerk op Nova-Zembla opgespoord en deze uit eigen beweging aan Nederland ten geschenke aangeboden. Vanwege de Nederlandsche regeering zal den heer Gardiner eene gouden medaille vereerd worden.

Haarlem. Prijsvragen van het Teylers Genootschap: 1^o Met het oog op de historische en archaeologische onderzoekingen van den laatsten tijd vraagt het genootschap: eene geschiedenis van de christelijke gemeente te Rome van haar ontstaan tot omstreeks het midden der derde eeuw; 2^o eene geschiedenis van de christelijke zedenleer gedurende het tijdvak des Nieuwen Testaments. De prijs voor het best en voldoend gekeurd antwoord op deze vragen is 400 gl. De verhandelingen, in het Nederduitsch, Latijn, Fransch, Engelsch of Hoogduitsch, uiterlijk op 1 Januari 1878 te zenden aan het fondatiehuis van P. Teyler-Van der Hulst, te Haarlem, waar het omstandig programma verkrijgbaar is.

Kampen. Namen der leden van de regelingscommissie van het in deze stad, in 1877, te houden xvi^e Nederlandsch taal- en letterkundig congres: de heeren A.G. Van Anrooy, protestantsch predikant, A. Brummelkamp, professor bij de godgeleerde school, W.G. Boele, wethouder, A.H.A. Ekker, rector aan de Latijnsche school, J.W. De Groot, leeraar, J.G. Hissink, gemeentesecretaris, W.F. Leemans, rijksingenieur, P.J.J. Linckers, kantonrechter, D. Lubach, geneesheer, B. Meilink, bestuurder der hoogere burgerschool, H.H. Nieuwenhuis, roomsch-katholiek pastoor, A. Pompe, majoor bij het leger, W.G. Top, lid van den gemeenteraad, S.H. De la Sablonière, burgemeester, J. Nanninga Uitterdijk, archivaris, J. Beckering Vinckers, leeraar.

Parijs. In deze stad verschijnen 836 gazetten, te weten: 51 groote staatkundige dagbladen, 85 bladen voor geldelijke en huishoudkundige zaken, 54 plaatwerken, 49 godsdienstige bladen, 52 letterkundige en wijsgeerige bladen, 74 geneeskundige, 8 aardrijkskundige, 16 bladen voor de jacht, 77 voor kunst en nijverheid, 8 voor muziek, 7 voor het tooneel, 68 voor modes, enz. Buitendien verschijnen er 14 tijdschriften.

- In openbare veiling zijn 40 onuitgegevene brieven van Mev. de Pompadour voor 4000 fr. verkocht.

- De bibliotheek van wijlen Jules Janin, die in 't openbaar verkocht is, heeft 80,000 fr. opgebracht. Een exemplaar der prachtuitgave van de werken van Béranger, 4 deelen in octavo, met 53 platen, heeft 3700 fr. gegolden; de Contemporains, van Victor Hugo, met eenen uitvoerigen brief van den dichter, 1000 fr.; een exemplaar der oorspronkelijke uitgave van de volledige werken van Molière, 1240 fr. De verkoop heeft acht dagen geduurd.

- De gemeenteraad heeft den wensch uitgesproken, om op de gemeentescholen voor jongens de leerlingen van de laagste klassen ook door onderwijzeressen te laten onderrichten, daar de vrouwen geschikter zijn dan mannen, om de jeugd te onderwijzen en op te voeden. Te Antwerpen werd dit van voor jaren ingevoerd op de school van meester C. Maes en sedert een paar jaren worden ook in de ge-

[p. 28]

meentescholen hiermede proeven genomen op kleine schaal.

- Het aardrijkskundig genootschap heeft den door den heer De la Roquette gestichten tweejaarlijkschen prijs toegekend aan den heer Grenier, voor zijne nasporingen omtrent de ontdekking van Amerika door Scandinaviërs, vóór Columbus.

Berlijn. Bij de groeven van Krupp, te Harzberg en te Tiefenbach, zijn door den Leipziger ingenieur Bleichert dusgenaamde luchtbanen aangelegd, waar langs erts vervoerd wordt naar spoorwegstandplaatsen, enz. Zij bestaan uit kabels van ijzerdraad, of ronde ijzeren stangen over houten palen, met tusschenruimte van omstreeks 25^m00 op behoorlijke hoogte gespannen en waar langs kleine tweewielige ijzeren wagentjes door eene trekkoord zonder eind, loopende over groote, aan de einden der baan geplaatste en door stoom gedrevene schijven, worden voortbewogen. De baan te Harzberg is 2200 meters lang en daarover worden dagelijks circa 2000 centenaars erts vervoerd, door middel van een stoomtuig van tusschen de 3 en 4 paardenkracht. Die te Stockhausen is 315 meters lang, berekend op een vervoer van 3000 centenaars en is voornamelijk belangwekkend omdat ze op eene aanmerkelijke hoogte over de rivier de Lahn loopt.

Londen. In 't Britsche koninklijke gesticht voor bouwkundigen hield de heer voorzitter Barry dezer dagen eene voordracht, waarin hij klaagde over 't feit dat zoovele burgersjongens tegenwoordig de voorkeur geven aan 't kale frakske van den kantoorklerk boven den kiel van den werkman. Hij schilderde de gunstige vooruitzichten die er voor bekwame werklieden bestaan, om zelf na verloop van tijd meester en baas te worden in hun vak en verklaarde niet te kunnen begrijpen welke verheffing er steekt in 't copieerof cijferwerk van den klerk, boven 't zagen of hameren van schrijnwerker of smid. Terwijl de steden overstroomd zijn van armoedige en veelal weinig beter dan onbruikbare heerkens (zoo sprak Barry), komt er gebrek aan bekwame werklieden. Hetzelfde onderwerp werd onlangs door den heer Gladstone in eene redevoering uiteengezet.

Portsmouth. Alhier zijn proeven genomen met eene uitvinding van zekeren Marchant, waardoor minder kolenverbruik met grooter krachtsontwikkeling bij stoomwerktuigen wordt verkregen. Nadat de stoom zijn werk in den cilinder verricht heeft, wordt deze weder in den ketel gepompt, om opnieuw gebruikt te worden. Een stoomtuig, dat, zonder het toestel, in 6 uren 1176 pond kolen verbruikte en met 84,747 paardenkracht werkte, verbruikte met het toestel slechts 1158 pond, terwijl de paardenkrachten 164,129 werden. Bovendien zou het toestel 't gevaar van springen verminderen.

Birmingham. Er is hier eene boekerij gesticht (sedert 1868), die niets bevat dan werken over Shakespeare. Zij telt nu 6198 boekdeelen, waaronder 4214 Engelsche, 1354 Duitsche, 327 Fransche, 73 Nederlandsche (waarbij 2 Friesche), 70 Deensche, 60 Italiaansche, 38 Boheemsche, 23 Zweedsche, 13 Russische, 12 Hongaarsche, 11 Spaansche, 5 Poolsche, 4 Grieksche (nieuw-), 1 Hebreeuwsch en 1 Wallachisch.

Turijn. De geneesheer C.A. Bressa maakte op 4 September 1835 een testament, waarin hij de koninklijke academie te Turijn benoemde tot zijne algeheele erfgename, nadat het vruchtgebruik, aan Mevrouw C.A. Dupêché opgedragen, zou afgeloopen zijn, onder bepaling dat de interesten der kapitalen als volgt zullen gebruikt worden: De opbrengst der beide eerste jaren zal als prijs worden toegewezen aan den geleerde, onverschillig tot welke natie hij behoort, die gedurende de laatst verloopen vier jaren de opmerkelijkste en nuttigste uitvinding zal hebben gedaan of die het beroemdste werk zal hebben voortgebracht in de vakken van de natuurkunde (ook toegepaste), van de natuurlijke geschiedenis, van de wiskunde, de scheikunde, de natuurleer en ziektekunde, zonder dat de aardrijkskunde en de statistiek daarvan worden uitgesloten. Het zuiver bedrag der beide volgende jaren zal toegekend worden aan den Italiaanschen geleerde, die, volgens het oordeel der Turijnsche academie, in de vier voorlaatste jaren, de belangrijkste ontdekking zal gedaan hebben in, het opmerkelijkste werk zal geschreven hebben over dezelfde vakken van wetenschap, en zoo vervolgens, telkens afwisselend eene algemeene of eene nationale mededinging. In Juli 1876 is het vruchtgebruik komen te vervallen, zoodat het eerste tweejarig tijdvak de jaren 1877-78 zal omvatten. De prijs bedraagt 12,000 lire.

Rome. Uit Frankrijk werd onlangs in 't Vatikaan ten geschenke ontvangen eene kostbare kas, uit zeldzame houtsoorten vervaardigd en ingelegd met allerlei krulwerk in Sèvres-porselein en edel metaal. Bovenop prijkt een zilveren Lieve-Vrouwebeeld, het hoofd omkranst met diamanten. Het binnenste van de kas is verdeeld in vakken voor opschriften van de bulle tot vaststelling van Maria's Onbevlekte Ontvangenis in omtrent 300 talen.

- Bij het Pantheon, onder de overblijfselen van den tempel van Agrippa, is een stuk marmer gevonden, welk voortkomstig schijnt van eenen gevel in Korinthischen stijl. Het is versierd met keurig gebeitelde zinnebeeldige figuren: groepen leeuwen, die twee aan twee drinken uit hetzelfde vat. Elk drinkend leeuwenpaar is van 't volgende afgescheiden door eenen boom. Verder vertoont het blok aan 't bovenste uiteinde der architraaf een Mercuriusstaf, geplaatst tusschen twee sperwers, die, bij wijze van kroon, het teeken dragen van de zon en van de maan. Deze figuren doen veronderstellen, dat het blok behoorde tot eenen tempel, die in verband stond met een uit Egijpte afkomstigen godsdienstvorm.

- Nabij de oude kerk van San Cesario, rechts van de via Appia, is het voorste gedeelte van een reusachtigen marmeren voet opgedolven, die schijnt te zijn het onderste uiteinde van een dier beelden, die slechts de voeten van marmer hadden, terwijl al 't overige van hout of verguld brons was: eene nabootsing (volgens Quatremère de Quincy) van de oorspronkelijke kleine modellen uit ivoor en goud. Waar 't blok, dat den voet voorstelt, ophoudt bewerkt te zijn, moet de zoom gerust hebben van een lang opperkleed uit hout of brons. De marmeren voet is slechts voltooid voor zoo ver zijn uiteinde onder den zoom des kleeds zichtbaar moest wezen. De fijne vorm laat veronderstellen dat de voet tot een vrouwenbeeld heeft behoord. De kolossale afmetingen duiden op eene godheid. Rondom den breeden rand van de sandaal zijn, in den schoonsten Griekschen stijl, stoeiende dolfijnen en tritons in 't water en fladderende minnegodjes in de lucht gebeiteld. De oudheidkenners zijn vrij algemeen van gevoelen, dat het beeld eene Isis geweest moet zijn, en wel, blijkens de aanduidin-

[p. 29]

gen in de kostbare oude wijkboeken van Rome, de bekende Isis Athenodoria, aldus geheeten naar haren maker, gelijk de Jupiter Phidiacus naar Phidias, of de Venus Praxitelia naar Praxiteles. Athenodorus was de beroemde beeldhouwer van Rhodi, die, met zijn vader Agesendra en zijn broeder Polydorus, een van de heerlijkste meesterstukken der oudheid wrocht: de groep van Laokoön. Eene Isis met een gesluierd hoofd en eene lotosbloem in de hand bevindt zich in 't museum Chiaramonti. Een ander bewaard gebleven brokstuk van een Isisbeeld is te Rome gekend als de Madonna Lucrezia. De Egijptische godin Isis vertegenwoordigde twee beginselen in de natuur: vrouwelijkheid en vochtigheid. Zij regeerde over den Nijl en over de zee.

De tong is dat klein gedeelte van den mensch, waardoor men doorgaans de ziekten des lichaams en de kwalen der ziel erkent.