De Vlaamsche School. Jaargang 22

[p. 117]

Eene donkere gebeurtenis.
(Beschreven door een Duitschen advocaat.)

Mijn overleden grootvader was een Fransch uitgewekene, die, gedurende het schrikbewind, Frankrijk verlaten en in Duischland eene schuilplaats gezocht en gevonden had. Hij was in zijn vaderland bij het uitbreken der omwenteling een jong advocaat bij het parlement geweest, maar getrouw aan de overleveringen zijner oude familie van rechtsgeleerden, was hij minder een vriend van het koningschap dan van de wettigheid, en zoo had hij bij het losbarsten van alle dierlijke hartstochten liever deze regeeringloosheid den rug toegekeerd dan betere tijden af te wachten, hoewel hij door zijne talenten en zeldzame kundigheden als advocaat of rechter in zijn vaderland zich veel welstand had kunnen verwerven. Liever behielp hij zich aanvankelijk met eene sobere broodwinning als taalmeester, en kreeg later een plaatske in een kleinen Duitschen staat. Mijn vader, zijn eenige zoon, was in Duitschland opgevoed en werd geneesheer, vestigde zich in eene der meest bezochte badplaatsen en kreeg door zijne innemendheid en scherpzinnigheid in zijn vak weldra zeer veel te doen. De opofferingen aan dit vak verbonden kostten hem het leven, toen hij nauwelijks zes jaren gehuwd was, en hij liet mijne goede moeder, mijne oudere zuster en mij in drukkende omstandigheden achter. Mijne moeder was eveneens eene Française van geboorte en mijn vader had haar in een voornaam huis als gouvernante leeren kennen, haar bemind en gehuwd. Door hare afkomst, zoowel als door haar beminnelijk karakter, had zij zich bij mijnen grootvader zoo bemind gemaakt, dat deze zijn pensioen vraagde en bij ons kwam, om zijne inkomsten, met zijne schoondochter en kleinkinderen te deelen. Dank zij de spaarzaamheid dezer beide voortreffelijke menschen, en hunne onvermoeidheid in het geven van onderwijs, kwamen wij er nu tamelijk goed, en toen ik tot rijpere jaren was gekomen, deed mijn grootvader het voorstel, mij in de rechtsgeleerdheid te laten studeeren, om den vroegeren glans der familie weder te verlevendigen. De vraag was slechts, of ik eens in Frankrijk of in Duitschland mijne practijk zoude uitoefenen. Het lot beantwoordde deze vraag, want mijn goede grootvader stierf vóór ik op de hoogeschool kwam. Mijne moeder kon mij de middelen niet verschaffen, om in Parijs te studeeren en mij daar eene practijk te verwerven, en zoo voltooide ik mijne studiën op eenige kleinere Duitsche hoogescholen. Het kostte toch mijne moeder en zuster genoeg ontberingen, om mij daartoe de noodige middelen te verschaffen en mij zoolang te onderhouden totdat ik mijne examens en mijne voorbereidende loopbaan bij het gerecht achter den rug had, en het was voor ons allen een gedenkwaardige dag, toen ik op onze huisdeur een klein koperen plaatje konde doen zetten, met het opschrift: Eugenius Gauthier, advocaat.

Ik stond nu op mij zelven, maar had nog geene practijk. Voor de levenslustige bewoners der stad, die hun onderhoud meestal vonden door de badgasten in den zomer, was er weinig aanleiding tot processen, en buiten mij waren er nog een half dozijn oudere advocaten, die meestal welgestelde mannen van veel invloed waren, terwijl men in mij slechts den zoon en broeder zag van twee arme Fransche taalonderwijzeressen, die hare lessen voor een halven Duitschen gulden per uur en buiten 's huis gaven. Ik moest al die droevige uren doorstaan, welke hem beschoren zijn, die, ondanks alle vlijt en bekwaamheid, zich niet genoeg kan doen gelden. Mijne practijk in burgerlijke zaken bleef vele jaren onbeduidend, en in lijfstraffelijke zaken was er toen nog weinig te doen, dewijl de gezwoornen in dat landje nog niet waren ingevoerd. Eene kleine aanstelling bij eene spaarbank maakte dat mijne moeder en zuster mij niet behoefden te onderhouden.

Wij woonden in een klein huis in de voorstad, over het nieuwe badhuis. Het huisje behoorde aan een welgestelden beenhouwer in de stad; wij hadden het geheel alleen in bezit, en behielpen ons in den zomer, om de 5 of 6 kamers op de beide hoogere verdiepingen aan badgasten te kunnen verhuren en daaruit een klein voordeel te trekken. Op de eerste verdieping aan de straat was de huiskamer, waar mijne moeder en zuster beurtelings hare lessen gaven. Mijn studeervertrek en bureel had uitzicht op den hof, en daar nevens was een klein kabinetje, dat mij tot slaapkamer diende. Mijne moeder en Eliza sliependen ganschen zomer, gedurende het badseizoen, onder het dak op ééne kamer met de twee dienstmeiden, en de beste meubelen en bedden dienden tot meubilering der kamers, die aan badgasten werden verhuurd.

Reeds van het eerste jaar af, dat wij deze gemeubileerde kamers verhuurden, was bij ons op kwartier komen wonen een heer van rijperen leeftijd, de baron Schreitberg, die de baden gebruikte. Hij bezat een majoraat-riddergoed en was weduwenaar, een stil vriendelijk man van tusschen 46 en 48 jaren, eenigszins lijdende aan borstziekte, beschaafden voorkomenden zoo bescheiden, dat men nauwelijks zou hebben geloofd, dat hij 25,000 gulden renten bezat. Hij bewoonde de twee kamers boven mijn bureel en bracht aan derzelver vensters, die op den hof uitzagen, of in den hof zelve, het grootste gedeelte van den dag door met lezen of met het kleuren van steendrukplaten. In den loop der jaren was hij met mij en mijne huisgenooten zeer innig bevriend geworden; de menschen beweerden zelfs dat hij, in alle eer en deugd, een goed oog had op mijne zuster Eliza, aan welke hij, telkenmale bij zijne aankomst en zijn vertrek, aanzienlijke en zinrijke geschenken gaf. Hoe dat ook mocht zijn, zooveel was zeker, dat hij mij nog met geen enkel woord had gesproken van zijn plan om de liefde en de hand van Eliza te verwerven, en dat zijne genegenheid voor het meisje meer het karakter van vaderlijke welwillendheid had aangenomen.

Zoo was de heete zomer van 1842 gekomen en met den 1ⁿ Juli, zooals sedert vele jaren plaats had, ook de jaarlijksche gast van ons huis, de baron Schreitberg. Ditmaal was hij nog openhartiger en vriendelijker jegens ons dan vroeger; hij deelde mij op zekeren dag mede, dat hij de gedachte koesterde weer te trouwen, om zijnen stam niet te laten uitsterven, daar zijn jongere broeder eveneens ongehuwd en een losbandig heer was, en stelde mij voor, zich van mijne hulp te bedienen, om zich met dezen te verstaan, daar hij hem hier had ontboden om hem

[p. 118]

zijne huwelijksplannen mede te deelen. Ik hoop u later, als mijn plan kan verwezenlijkt worden, nog andere voorslagen te doen, beste Gauthier, zoo eindigde hij; ik zal mij hier een groot goed koopen en u tot mijnen zaakgelastigde benoemen, want ik versta niets van uwe rechtsgeleerde zaken, en ben met mijnen vroegeren zaakgelastigde, den heer Sellmann, niet meer tevreden; de man zocht mij den baas te spelen, en dit wil ik mij niet laten welgevallen. Bovendien zal er nog menige zaak tusschen ons te verhandelen zijn, als ik eerst met mijnen broeder Joseph schikkingen heb gemaakt. Zwijg tot



zoolang over alles wat ik u mededeel. Joseph komt op zijn laatst tegen het midden van Augustus hier.’

- Wenscht gij misschien dat wij voor mijnheer den baron hier in huis kamers beschikbaar houden, mijnheer Schreitberg, opdat hij dichter bij u zij? vraagde ik, nadat ik hem het diepste stilzwijgen had beloofd.

- Neen, antwoordde hij, na eenig nadenken; Joseph en ik hebben elkander in zestien jaren niet gezien en ook zelden geschreven. Ik ken zijnen smaak niet, en het zoude eene soort van verkorting zijner persoonlijke vrijheid, eene soort van voogdijschap schijnen, als ik hem eene woning wilde doen betrekken, die hij niet zelf heeft gekozen. Er zijn hier logementen en bijzondere woningen genoeg tot zijne beschikking en keus.

Daarmede liep ons gesprek ten einde. Weken verliepen, zonder dat er iets bijzonders voorviel; des Zondags moest ik met hem in een hotel aan de open tafel eten, en hij noodigde mij uit, hem hier of daar op zijne wandelingen te vergezellen, hetwelk mij zeer aangenaam was, want hij was een man van groote beschaving en van eene rijke wereld- en menschenkennis. Van zijn huwelijksplan was er geene verdere sprake; daarentegen meende mijne moeder en ik te bemerken, dat hij jegens Eliza vriendelijker en voorkomender was dan vroeger en iedere gelegenheid waarnam om met haar te spreken. Mijne zuster was nu dertig jaar oud en niet schoon; daarom ware het dwaas van mij geweest te veronderstellen, dat hij het plan had, Eliza te huwen.

De laatste dagen van Augustus waren gekomen en de jongere baron Schreitberg was er nog niet. Uit bescheidenheid waagde ik het niet, hem naar de reden van dit wegblijven te vragen, hoewel ik met gespannen verwachting het tijdstip te gemoet zag, dat hij mij tot zijnen zaakgelastigde zoude aanstellen. Op zekeren namiddag kwam hij in huis, vergezeld door eenen heer welken hij ons voorstelde als: Joseph van Schreitberg, majoor in Napelschen dienst, mijn dierbare, lang verwachte broeder.

De majoor was een mager man van middelbare grootte, met een door de pokken geschonden gezicht, dat door de zon gebruind was, met vurige donkere oogen, eene zwarte pruik en een geverfden baard. Ondanks zijne grijnzende vriendelijkheid, maakte de man op mijne moeder en mij geen aangenamen indruk. Hij was onmiskenbaar een losbandig heer, zooals zijn broeder had gezegd, en alle hartstochten hadden op dit gelaat hunnen stempel gedrukt. Hij vestigde op Eliza een blik, die haar en mij het bloed naar de wangen dreef, en maakte haar toen op gemaakten toon eenige complimenten, die haar de kamer deden verlaten. De baron wenschte echter, dat wij allen met hem en zijnen broeder in het priëel den avondmaal tijd zouden houden, en zijn bediende, kreeg bevel, tegen acht ure een avondmaal uit het hotel te bezorgen. Ditmaal liep het echter beter af dan ik had gedacht. De majoor, die vele uren lang met zijnen broeder op diens kamer in gesprek was geweest, was aanvankelijk eenigszins in gedachten verdiept, maar werd langzamerhand spraakzamer en verhaalde zooveel van Napels,van Sicilië en van het leven in het zuidelijke Italië, dat hij in ons zeer oplettende en dankbare toehoorders had, en drong ten slotte bij zijnen broeder aan, ook nog eens eene reis te doen naar Napels.

‘Als gij ooit trouwt. Frans, zeide hij lachende, dan bespreek ik, dat gij uwe jonge vrouw naar Napels voert, en uwe wittebroodsweken te Amalfi of Portici doorbrengt.’

Dit gaf mij eenigszins te kennen, dat de baron reeds met zijnen broeder over zijn plan had gesproken, en het stille lachje, waarmede deze den majoor beloofde, dit te zullen doen, als hij trouwde, bevestigde dit vermoeden. In de volgende dagen waren de beide broeders zeer dikwijls bij elkander, en schenen op den besten voet te staan. De baron week echter in niets van zijn gewoonten af, en ging, als gewoonlijk, vroeg te bed.

Wij zagen den majoor slechts uit- en ingaan, zonder in nadere aanraking met hem te komen; hij woonde in een der eerste hotels, en de baron at om zijnentwil ook daar. Op zekeren avond ontving ik echter een bezoek van een studiekameraad, dien ik sedert vele jaren niet had gezien, en om hem alle heerlijkheden van onze badplaats te toonen, gingen wij naar den schouwburg en vandaar naar de speelzaal, om het spel aan de groene tafel aan te zien, en daar zag ik den majoor hartstochtelijk, doch ongelukkig spelen. Ik beschouwde hem eene poos, en zijn gezicht kwam mij in dit oogenblik nog leelijker en terugstootender voor dan anders, want uit deze donkere oogen straalde een verborgen toorn, dien ik niet kon schetsen, en een zeker iets in zijn gedrag overtuigde mij, dat hij niet nuchter was. Toen hij eenstoevallig opkeek en mij bemerkte, bliksemden zijne oogen, maar toch groette hij mij met een vriendelijken grijns,

[p. 119]

die mij bijna nog afschuwelijker was, wees op zijnen inzet, welken de bankhouder zoo even naar zich toehaalde, en haalde als het ware onverschillig de schouders op. Ik ging met mijnen vriend verder.

Twee dagen daarna had tusschen de beide broeders met geslotens deuren en vensters des namiddags een levendig onderhoud plaats, na hetwelk de majoor beneden kwam en van ons afscheid nam, daar hij nog denzelfden avond wilde afreizen. De baron vergezelde hem, en keerde niet meer in ons huis terug, want men vond hem den volgenden morgen in het nieuwe badhuis dood in eene badkuip. Een enkele diepe steek van een scherp wapen had hem van achteren in den eersten halswervel getroffen en het ruggemerg doorgesneden, en de dood moest bijna oogenblikkelijk zijn gevolgd, want hij was in de badkuip onder water gezonken.

Deze moord baarde groot opzien. Aan een zelfmoord was niet te denken, want zulk eene wond konde niemand zich zelven toebrengen. Ook vond men den dolk of het mes niet. Uurwerk en beurs, een kostbaren ring en diamanten doekspeld lagen nog op de tafel. Het badkamertje was het laatste in het badhuis, en zijn eenigste venster zag uit op een kleinen hof, die wederom aan een kanaal grensde, dat het verbruikte water der baden opnam en naar het riviertje voerde. Er werd dadelijk een onderzoek ingesteld en het volgende bevonden: baron Schreitberg, die de gewoonte had des morgens een bad te nemen, was op dien dag bij uitzondering tegen zonsondergang naar het nieuwe badhuis gegaan, en had zijn bad door den knecht Frits laten gereed maken, die den baron zeer goed kende. Hij had Frits aangetroffen toen deze op het punt stond zijn avondmaal in een nabijzijnde bierhuis te gebruiken en hem gezegd, dat hij zich niet moest storen, want hij zoude na het bad de deur sluiten en de tap der kuip openzetten. Frits Krausz, was dus naar zijne herberg gegaan, had een uur of anderhalf met eenige burgers kaart gespeeld en toen eenen bekende verzocht, eenige minuten zijne kaart over te nemen, dewijl hij nog de luiken der kamertjes en het huis moest sluiten; na omtrent tien minuten afwezigheid was Frits teruggekomen, had zonder zichtbare ontroering verder gespeeld en was ten 10 ure bedaard naar zijne woning, bij eene zekere weduwe Spittler gegaan, en des morgens weder in het nieuwe badhuis gekomen, toen de werkvrouw, die zelfde weduwe Spittler, in het kamertje n^r 20 den verwonden baron badende in zijn bloed in de badkuip gevonden en alarm gemaakt had. Het bericht van dit geval, onder zulke verzwarende omstandigheden, had den badknecht echter zoozeer geschokt, dat hij bijna onmachtig nederviel, en hij had luide en met de teeken, van den grootsten schrik zijne onschuld betuigd, eer nog iemand hem van den moord had aangeklaagd. Hierdoor was eigenlijk eerst de verdenking op hem gevallen en hij terstond in hechtenis genomen.

(Wordt voortgezet.)