De Vlaamsche School. Jaargang 15

Elfde taal- en letterkundig congres, te Leuven.
Dinsdag 7 september. - (Zie blz. 150 en 167.)

Eerste afdeeling.

De zitting werd geopend om 9 1/2 ure; de zaal was goed bezet door deelnemers en toehoorders. De heer Dr. Piccardt gaf lezing van het verslag der vorige zitting. De spreekbeurt was aan den heer A. Ising, van 's-Gravenhage, om te handelen over de wenschelijkheid der algemeene aanneming in Noord-Nederland, van de Vries' en te Winkels spelling.

De heer F.-A. Robyns (Gelinden) sprak over: het taalkundig onderwijs in de volksschool.

De eerw. heer Hendrickx, onderpastoor te Wilsele, handelde over eenige practische middelen, om tot de eenheid van spelling tusschen Zuid en Noord te geraken. Met kracht verzette zich deze kernvolle redenaar, in zijne inleiding, tegen de Franschgezinden, die onze gouden Vlaamsche taal tegen eene vergulde bedelares verwisseld hebben, en die den prachtigen dosch van den edelman voor de voddenraperskleeding lieten liggen.

Het Fransch immers is niets anders dan een bijeenraapsel

[p. 174]

van alle vreemde talen. Hoe zijn de Franschen er toe gekomen zulk eenen eerbied voor hunne taal aan de Vlamingen in te boezemen? Door ze te beschaven en, om daarin te gelukken, door eene academie te stichten. Dit moesten de Vlamingen ook eens beproeven. Al de moeielijkheden, welke de spelling nog oplevert, waren dadelijk beslist.

Dr. J. Ten Brink van 's-Gravenhage integendeel beweert, dat de spelling eene zaak van wetenschap is, die niet door eene academie kan beslist worden.

De heer J. Heremans stelt voor, eene commissie te benoemen in den schoot van het congres, om het pleit te beslissen en in het volgende congres verslag te doen.

De eerw. heer Hendrickx heeft in vereeniging met den eerw. heer Rocourt, leeraar te Mechelen, zijn voorstel uitgewerkt en ten bureele neêrgelegd.

De heer P. Alberdingk ontwikkelde zijn voorstel, reeds daags te voren vooruitgezet, namelijk, dat het congres den wensch zou uiten, dat de boekhandelaren, inrichters van volksbibliotheken, enz. voortaan de jonge romanschrijvers wat meer zouden aanmoedigen, daar er behoefte aan jonge beoefenaars van dit deel onzer letterkunde is. Na eene redewisseling tusschen de heeren Ten Brinck, Stuart, Keller, Hirsch, Roorda van Eysinga, werd het voorstel van de hand gewezen.

De heer A. van der Linden, van 's-Gravenhage, kwam op tegen: De taalvermoffing; de heer F.-A. Robyns sprak over het taalkundig onderwijs in de volksscholen, en werd hevig toegejuicht.

Tweede afdeeling.

De heer Edw. van Even, voorzitter, sprak over Gerard van Loon, aan wiens nagedachtenis hij een gedenkteeken zou willen zien oprichten.

De heer Verhagen, van Middelburg, handelde over het onderwijs, gegeven door de kerk in de middeleeuwen, en werd beantwoord door den eerw. heer prof. Smits, van Roermonde.

Jhr. Salvador, van Haarlem, sprak over de toekomst en de uitbreiding der snelschrijfkunst(stenographie). Deze voordracht lokte eene allerbelangrijkste gedachtenwisseling uit tusschen de heeren Noordziek, prof. Vreede en A. Ising.

Prof. Brill beantwoordde eene door de regelingscommissie aanbevolene vraag, of er tijdens de middeleeuwen en ook tijdens de XVI^e eeuw, bij de Nederlandschsprekenden een Dietsch Vaderland bestond, op eene bevestigende wijze, en haalde tot staving van zijne meening afdoende voorbeelden aan.

Alsdan greep er eene woordenwisseling plaats tusschen de heeren Jr. Salvador en P. Alberdingk, over de vraag, door de regelingscommissie opgegeven: Welke zijn de beste middelen om den kunstzin in Nederland te ontwikkelen en op te wekken?

Derde afdeeling.

Na de opening der zitting werd het voorstel, daags te voren door den heer J.-N. van Hal ontwikkeld, met eenige wijzigingen aangenomen. Eene belangrijke woordenwisseling had over dit punt plaats tusschen de heeren J. Vuylsteke, M. Rooses, Jr. Salvador en anderen. Men besloot het voorstel des heeren van Hal in de algemeene vergadering als volgt voor te dragen:

‘1^o Dat er worde opgericht eene vereeniging, ten doel hebbende de belangstelling in het Nederlandsch tooneel op te wekken en de belangen van dat tooneel in Noord- en Zuid-Nederland met alle haar ten dienste staande middelen te behartigen:

2^o Dat aan deze vereeniging den naam zal worden gegeven van het Tooneelverbond;

3^o Dat door het Tooneelverbond jaarlijks op het Nederlandsch taal- en letterkundig congres mededeeling zal worden gedaan van zijne werkzaamheden.’

Dan spraken nog de heeren van Eyk en Brouwers. Na de kwestie van de uitspraak, die reeds dikwerf in onze congressen te berde kwam, geschiedkundig beschouwd te hebben, uitte de heer Brouwers den wensch, dat er eindelijk eene commissie benoemd werde, om tot die gewenschte eenheid te geraken, Men riep de onmogelijkheid daarvan in tegen den heer Brouwers. Er werd niets over besloten.

Algemeene vergadering.

Om ruim 2 1/2 ure werd de algemeene zitting geopend; zij was zeer druk bijgewoond.

De hoogleeraar Willems handelde over den diepbetreurden dichter Dautzenberg en deed met eene buitengewone welsprekendheid de verdiensten van dezen man uitschijnen; ook werd de talentvolle leeraar der hoogeschool menigmaal door toejuichingen onderbroken.

De heer Muny, luitenant bij de lansiers, trad op en werd door toejuichingen begroet: hij sprak over de volksvoordrachten en de volksbibliotheken. Hij deed vooral uitschijnen dat de officieren van het leger krachtig kunnen medewerken tot de ontwikkeling van het volk, waaruit jaarlijks de soldaten gerecruteerd worden.

Op voorstel des heeren voorzitters Hendrik Conscience, die met eene buitengewone welsprekendheid den moed en het talent des vorigen sprekers deed uitschijnen, stemde de vergadering den heer Muny bedankingen, die daarna door verschillende leden persoonlijk herhaald werden.

De heer Harrij Barge, van Amsterdam, trad na hem op en noemde de taal, het beste chassepot tot handhaving onzer nationaliteit, welk hij in eene goed beredeneerde en diepdoordachte voordracht deed uitschijnen.

De heer Ising drukt naar aanleiding der vorige redevoering, zoo de taal het beste chassepot is, den wensch uit dat tegen vreemde overheersching, Noord en Zuid talrijke mannen mogen tellen, die zich van dit wapen op eene zoo meesterlijke wijze bedienen als luitenant Muny. Hij bracht in naam der taalbroeders van het Noorden, hulde aan Muny.

Mevrouw de weduwe Storm handelde over de letterkunde, beoefend door vrouwen.

De heer van Driessche, van Brussel, droeg Een groet aan het XI^e congres voor, een gedicht ingezonden door mevrouw Courtmans, verhinderd de vergadering bij te wonen.

De heer Roorda van Eysinga maakt beschouwingen over de toelating der vrouwen als congresleden. Men voerde hem tegen dat het pleit van het lidmaatschap der vrouwen, door de redevoering van mevrouw Storm en de aanwezigheid van talrijke andere vrouwen, in feit lang beslist was.

[p. 175]

De zitting eindigde om ruim vijf ure.

Ten 7 ure had op den stadsschouwburg eene ware luisterlijke tooneelvertooning plaats van vader Cats, blijspel door H. van Peene, muziek van K. Miry, De hand Gods, drama in drie bedrijven, door J. Ducaju en Brutus en Cesar, zangspel in een bedrijf, door P. Geiregat, muziek van K. Miry. Het eerste en het derde stuk werden uitgevoerd door de maatschappij Vlamingen Vooruit! het tweede door de koninklijke maatschappij Roos en Eikel. Al deze stukken werden om ter beste uitgevoerd. De hand Gods, van J. Ducaju, had eenen buitengewonen bijval.