De Vlaamsche School. Jaargang 13

[p. 111]

Herinnering.
(Tweede vervolg en slot.)

V

Plechtig roerende stond!
J. van Beers.

Maria! ‘Hendrik!’ Die twee namen ontvlogen beider monden, of liever beider harten. - Hendrik drukte Maria's handen in de zijne, en zegde, met hevige ontroering in de stem: ‘Ik dacht u niet meer te zullen zien dan in eene betere wereld. Ik wilde u niet bedroeven met u bij mijn sterfbed te roepen. En nogtans, Maria, ik ben zoo gelukkig! Ik weet u zoo innigen dank van gekomen te zijn!’

Tranen (de dauw des harten) glinsterden in Maria's oogen:

‘Zwijg, Hendrik, over zulke droeve dingen. - Dikwerf, nu ik hier terug ben, zal ik u komen bezoeken, en telkens, ik ben er van verzekerd, zal ik beternis kunnen naspeuren.’

- Neen, neen, voor de laatste maal zien wij elkander, Maria, voor de laatste maal, vriendin mijner jeugd, is het mij gegeven uwe handen in de mijne te drukken, het gevoel van medelijdende vriendschap in uwe oogen te lezen. - Maria! wist gij hoe het mij goed doet in dezen uitersten stond, wist gij hoe het mijne smarten lenigt, u nog eens, gelijk in de kinderjaren, als mijn beschermengel aan mijne zijde te zien staan! Nog eens uwe zoete, troostende stem te mogen hooren! Die stem, Maria, was mij lief bij mijne eerste stappen in het leven, zij is mij een troost in den angst der dood.

Hendriks taal, eerst moeilijk en door den hoest onderbroken, was nu vloeiend en klaar geworden. In zijne oogen vlamde het vuur der liefde; men zou gezegd hebben dat zijne wangen met den blos der gezondheid waren gekleurd. Niemand die, bij het intreden der kamer, den jongeling voor stervend had aanzien. Zijne warme taal deed Maria blozen, en de handen die ze tot dan in de zijne had gelaten onttrok ze hem zacht. Antwoorden kon ze echter niet in dien roerenden stond, dan alleen met hare tranen.

Hij vatte op nieuw hare bevende hand, en hernam na een oogenblik rust:

‘Maria, ontneem mij die laatste voldoening niet! want zie: uwe hand in de mijne rustend, mijne oogen in de uwe lezend, schijnt het mij dat de jaren, wanneer wij verre van elkander zijn gebleven, nooit bestaan hebben. Ik keer terug met den geest tot die kinderdagen toen we voor elkander broêr en zuster waren. Maria, hebben die dagen in uw hart zoo een diepen indruk gelaten als in het mijne? Zijn thans nog voor uwen geest tegenwoordig alle onze jeudige vermaken, alle de plaatsen die getuigen waren van onze vriendschap? O Maria, mijn hart is een spiegel die, wen ik er de oogen op sla, geheel dat kinderleven weêrkaatst. - Wat waart ge mij dan dierbaar! Hoe gelukkig waren we samen! - En wat al droomen van geluk voor de toekomst; droomen die hadden kunnen verwezentlijkt worden, was het Godes wil geweest... Want, ja, Maria, die vriendschap is in mij sterk ontwikkeld; - zij is liefde geworden.’

Die laatste woorden had hij nauw hoorbaar uitgesproken, nu hernam hij met vaster stem:

‘Ja, Maria, ik min u! Ik min u met al de krachten mijner ziel! Laat, o! laat het gelend blad dat de noorderwind haast wegrukt de lieve bloem beminnen, nog in vollen bloei op haren stengel lispelend; doch gij, Maria, ik smeek u, neen, o neen, bemin mij niet! - Laat slechts de tranen van mededoogen die ik thans over uwe wangen zie stroomen eens op mijne grafsteê nedervallen; en later, Maria, later, wanneer gij het maatschappelijke leven zult ingetreden zijn, wanneer, - en het was met moeite dat deze woorden zijne lippen ontvielen - wanneer een beminde echtgenoot u tot steun zal verstrekken, en gij hem tot heil des levens, gedenk dan soms nog, is het niet te veel vergen, gedenk in uwe gebeden den vriend der kindschheid die eens gedroomd had... dan ach! zijn droom...

De kracht ontbrak hem om zijne rede te eindigen, en ademloos, buiten kennis, lag hij op zijne sponde uitgestrekt.

Was Maria er tot dan toe in gelukt niet luide te snikken, en enkele tranen slechts te laten ontglippen, nu was het langer intoomen der droefheid haar onmogelijk geworden. De gevoelens, door Hendrik uitgedrukt, hadden weêrklank in haar hart gevonden; immers nooit was de gedachtenis van den kleinen, lieven speelgenoot uit dit hart gebannen geweest, en thans, wen zij hem na een lang afscheiden had wedergevonden, wen ze zijne indrukwekkende taal had gehoord, en die taal de herinneringen uit de eerste jeugd voor haren geest had herroepen; wanneer hij met wanhoop van zijne ongelukkige liefde had gesproken, dan ook had dit maagdelijk hart aan het zijne geantwoord, dan was hem Maria's liefde geschonken geweest.

Hij scheen, wel is waar, op het sterfbed uitgestrekt te zijn, doch de jonkheid hoopt tot in den dood toe; en dit deed Maria.

Doch wanneer hij van eenen echtgenoot had gesproken, wanneer hij hare gebeden had afgesmeekt, en eindelijk, schier levensloos op zijne sponde was nedergevallen, dan barstte een tranenvloed uit hare oogen, daar ze uitriep:

‘Neen, Hendrik, neen, dit niet! Neen, nooit schenk ik mijne hand eenen anderen dan u! Want ik ook ik min u, Hendrik! - Hendrik, o! gij zult niet sterven; voor mij zult gij leven! Zie, uwe zuster, uwe beminde knielt neder voor uw bed; zij stort bittere tranen over u. God! hij antwoordt niet! hij sterft!’

Zoo snikte en kermde die droeve, tot zij door de tusschenkomst van Hendriks moeder van de ziekekamer werd verwijderd, daar Hendrik welhaast door liefderijke zorg voor een weinig tijds tot het leven werd teruggeroepen.

[p. 112]

VI

Mais voici la gloire et la force non-pareille de la religion: c'est que... elle tient surtout et partout ‘la clef des coeurs.’ Elle a un baume pour toutes nos douleurs et un but pour toutes nos tendresses. Elle sait discipliner la passion sans l'amoindrir: elle fait mieux qu'essuyer nos larmes trop chères; elle les fait couler d'une source à jamais purifiée pour un objet éternel... Elle a inventé et consacré le triomphe suprême de l'amour. Elle surmonte les passions les plus tendres et les plus indomptables par quelque chose de plus fort et de plus doux encore: le bonheur et la gloire de les sacrifier à Dieu.
Montalembert.
De hâc luce migravit, ut credimus, ad Christum.
Formulier van St-Gall.

Het laatst gebeurde had het luttel krachten dat Hendrik overbleef uitgeput en de geneesheer verzekerde dat hij slechts weinige uren te leven had.

Laten wij den lezer, - voor de laatste maal gewis, in zijne kamer treden.

O! heilige godsdienst mijner vaderen! Gij die ik met de melk mijner moeder heb gezogen, die vader mij van het kindsbeen af leerde beminnen, gij die ik thans verloochend zie en gehoond, wat zijt ge groot, wat zijt ge schoon! Balsem hebt gij voor alle wonden; genezing voor alle kwalen! Gij schept heil in het leven, heil in de dood! Gij schenkt den noodigen moed aan den mensch om de rampen des levens te onderstaan, en wanneer zijne wankelende stappen naar het graf spoeden, dan ook verlaat gij hem niet, dan zijt gij den steunstok die zijne laatste stappen zal richten. Gij zijt de ster die den matroos zijne streek aanwijst in 't woeden van 't bulderend orkaan; gij, de blanke wolk, onze gids in de woestenij der wereld. Heb dank, heb dank, mijn God! want, moesten wij der wanhoop overgeleverd blijven, in tastbare duisternissen ronddwalende, zonder de vuurbaak voor de oogen te hebben die ons het doel moet helpen bereiken, o! dan was de wereld tot eene hel herschapen.

Doch neen, alle wanhoop wijkt, ieder ongeluk wordt heil, de bitterste tranen worden zalig en zoet door uwe toovermacht, zoo men slechts zich onderwerpt en in heilige geestdrift uitroept: Mijn God, uw wil geschiede!

Hendrik kon hier tot bewijs van dienen. Hij was bitter beproefd geweest: alle hoop van geluk en liefde op deze aarde, was verdwenen. Doch hij hoopte thans in eene andere toekomst. Hij moest, ja, welhaast van Maria scheiden, doch de godsdienst leerde hem dat die scheiding niet lang zou duren. - Kruipende rupsen sterven niet; neen! zij worden herschapen tot schitterende vlinders die in den helderen zonneschijn op gouden vleugelen mogen zweven.

Maria, Hendriks moeder, de geneesheer (hij gewoon de menschelijke kwalen te beschouwen, was ontroerd), de dienstboden waren tegenwoordig. Op Hendriks bleek gelaat was hart- en zielerust te lezen. Zijne oogen waren ten hemel gericht; in zijne handen, over de borst gekruist, was de beeltenis van Hem die de droeven gelukzalig noemt. Vielen soms zijne blikken op de stilweenende vrouwen, zij rustten niet lang op hen, maar hij droeg ze weder op den gekruiste, als om te beduiden dat Deze hun tot troost en tot voorbeeld moest verstrekken.

Het schelle geluid eener bel kwam de diepe stilte onderbreken die tot dan in de kamer had geheerscht. De deur werd geopend en een grijze priester trad binnen, den Heer des heeren in zijne handen dragend.

Nadat Hendrik den priester Gods de belijdenis zijner zonden met ootmoed en berouw had gedaan, werd het hem gegund voor de laatste maal den Heelmeester aller wonden, den Vertrooster aller droefheid te ontvangen. Dan werd hij met de Heilige Olie gezalfd, en de christene ziel was tot de groote reis bereid die zij ging ondernemen.

Welhaast hoorde men fluisteren die wenschen en beden, laatste groet der levenden aan de stervenden. Wen ze geëindigd waren, vond Hendrik nog de noodige kracht om den zegen des priesters, den zegen zijner moeder te vragen. En de zegen die de priester sprak, en de zegen die de moeder snikte werd door onzichtbare geesten ontvangen, en voor den troon des Alhoogen gedragen; en weder liet Deze hem op Hendrik als verkwikkende dauw nedervallen. - Een woord nog ruischte door de kamer: ‘Vaart wel, moeder, Maria...’ - en 't geknakte bloempje was door den storm wind weggerukt.

Slot.

Jaren zijn er verloopen. Hendriks moeder is tot haren zoon gegaan. Maria 's moeder, de laatste harer magen, is hare oude vriendin gevolgd. Maria is alleen gebleven op aarde. Alleen!...

O! zou er voor dit hart geen troost, geen nieuw leven meer zijn? Zou het eeuwig voor alle vreugde, voor alle hoop, voor alle liefde gesloten blijven?... En nogtans, zij is zoo jong! slechts zou zij het zoete van het leven moeten gaan genieten, en de levenslust zou reeds in haar jeugdig hart uitgedoofd zijn? - Doch ziet: daar is zij zelf; wij zullen haar volgen, en misschien zullen wij iets dienaangaande vernemen.

Zij gaat het dorpken door waar de verhaalde gebeurtenissen zijn geschied. Zij nadert de kerk. - Daar is weêr het kerkhof waar ze met Hendrik in de kinderjaren kwam bidden. En weêr zijn er nieuwe graven gedolven, nieuwe namen in den arduin geëtst. Twee dier graven staan naast elkander, reeds moeten zij - men kan het bemerken - de onweêrsbuien van verscheidene winters hebben doorstaan; maar, zijn de namen van hen die daar rusten al min of meer moeielijk om lezen voor den onverschilligen wandelaar, voor Maria zijn zij steeds duidelijk gebleven. Ook is het immer lente op die twee graven. Eene liefderijke hand zaait er de liefste bloempjes, en in wintertijd ook hangen er bloeiende kransen, daar op het kille kerkhof, midden in den rouw der Natuur. - En thans weêr komt zij bloemen spreiden: bloemen der aarde; maar ook de geurige bloemen in het hart ontloken - de zuiverste en vurigste beden.

Wanneer deze plicht is volbracht, keert ze terug tot hare woning. Al waar ze komt wordt zij met waren eerbied gegroet, en de arme kinderen loopen tot hunne moeders en zeggen: ‘De goede juffrouw gaat voorbij.’

Haar lief huisje is omringd door eenen welbeplanten tuin,

[p. 113]

en de bloemen geuren u tegen wen gij het nadert; en de vogelen in de struiken zingen het welkomlied. Alles ademt hier vrede en stil geluk; alles verraadt het bijzijn en de zorgen van

LAATSTE OOGENBLIKKEN VAN HENDRIK.
samenstelling en teekening van p. van der ouderaa, plaatsneê van jos. hemeleer.

krullebolleke in de armen; en zij, aan onmiskenbare liefdeteekens antwoordende, zoent teeder het vlugge ding.

Hoe kwam dit kind daar, en waarom hooren wij geen enkel een wezen dat in zijn hart liefde koestert voor al wat schoon is; dat eerbied voedt voor Godes heerlijke Natuur.

Nog voor dat Maria binnentreedt vliegt haar een aardig woord uit zijnen mond? - Roosje was het eenig kind van een werkmansgezin; zij was schooner en frisscher als de dageraad, aanminniger als het tortelduifje. Alle gaven des lichaams had

[p. 114]

God haar medegedeeld; alleen de geest moest blijven sluimeren: zij was doofstom. De brave ouders hadden de noodige opvoeding niet kunnen bekostigen die haar de woorden die ze met den mond niet kon spreken, met de handen had leeren beduiden. Overigens, de liefde welke hare ouders haar toedroegen en die het kindje hun ruimschoots wederschonk, kwam hun wederzijds ter hulpe, en zonder taal of kunst te gebruiken verstonden zij elkander met het hart.

Ja; doch het arm wichtje moest bitter beproefd worden. Eens heerschte er eene besmettende ziekte in het dorp, en vader en moeder werden Roosje ontrukt. Haar oom kwam met zijne vrouw het huisje bewonen. In slechte tijden had hij zijnen broeder een weinig gelds geleend; het huisje diende tot onderpand. Roosje bezat dus niets meer; zij was ten last aan haren oom die ook kinderen had.

Acht jaren had zij slechts bereikt; - zij kon niet dienen gaan; in huis was zij van geen nut, want het weinig rede dat tot dan toe als een flikkerend lichtje daar binnen had gebrand, scheen gansch gedoofd sedert dat de liefde eener moeder Roosje niet meer koesterde.

En Roosje moest veel lijden! Zij verstond niets van wat men haar zegde; niets van hetgeen men met gebaren wilde beduiden; - en zij werd verstooten; eilaas, soms werd ze mishandeld; zij diende ten spot en ten speelbal aan kwaadaardige kinderen, en wanneer ze uren lang alles had moeten verdragen, werd zij, met slagen overladen, op eene bussel stroo, op het koude zoldertje, in den donkeren nacht alleen, verlaten.

Gelukkig waakte God over het arme schepsel. Hij zond een zijner Engelen tot haar, die haar uit die hel zou redden, en weder in den hemel der liefde zou voeren.

Maria was die Engel: zij had zich met Roosje gelast; later zou zij Roosje voor erfgename aannemen. - De liefderijke zorgen hadden het lichtje op nieuw doen flikkeren; ja, eindelijk klaarder dan ooit doen branden. Maria had Roosje een jaar in een doofstommengesticht geplaatst, en thans kon Roosje zich van hare weldoenster doen verstaan. - Zij was de zonnestraal van Maria's leven.

Men ziet het, Maria's hart was herboren; zij had vreugde, hoop en liefde wedergevonden.

Maria was moeder: moeder door de liefdadigheid.

D^r A. de Prins.