De Vlaamsche School. Jaargang 11

[p. 37]

Beenderkas van de H. Ursula, te Brugge.

Dit meesterstuk van van Memmelinghe, dat in de laatste helft der XV^e eeuw omtrent 1480, werd uitgevoerd, gemeenlijk Rieve genaamd, berust in het St. Jansgasthuis te Brugge, en mag als een der kunstwonderen van



Europa beschouwd worden. Het is zoo als men door de plaatsnede die wij mededeelen kan opmerken, in den vorm eener kerk in ogivalen stijl samengesteld; het is in hout gesneden en verguld. Langs beide zijden des gebouws zijn drie tafereelen, elk van 35 centimeters hoog en 25 breed. In den voor- en achtergevel der kas, zijn twee paneelen gevoegd, van 47 centimeters hoog en 18 breed: op het eene is de heilige Maagd Maria, op het andere de H. Ursula vertoond. Op elke zijde van het dak zijn drie medailjons geschilderd: die in 't midden hebben 18 centimeters in doorsnede, vertoonen de vereffing van de britsche prinses. Ter rechter- en linker zijden dezer medailjons, zijn twee kleinere van 11 centimeters in doorsnede, waarop engelen die op vedelen en harpen spelen verbeeld zijn, zoo als men op de hier bijgaande plaat zien zal.

De zes tafereelen, in de zijpaneelen geschilderd, stellen de voornaamste gebeurtenissen van het leven der H. Ursula voor.

Het eerste tafereel vertoont de aankomst van de H. Ursula met hare gezellinne te Keulen. Twee schepen liggen in de haven, de heilige treedt aan boord en wordt door eenen stoet ontvangen; men is reeds bezig de schepen te ontladen. In het verschiet ontwaart men de wijdvermaarde Domkerk en de stadspoort. - De H. Ursula welke van Ierland naar Rome toog, vertoefde niet lang te Keulen; zij zette hare reis langs den Rijn voort, en welhaast kwam zij te Worms aan. Het tweede tafereel stelt deze aankomst voor. Dit onderwerp, het-

[p. 38]

zelfde als het voorgaande, is op eene gansch andere wijze behandeld; in 't verschiet ziet men den toren en dom der hoofdkerk van Worms.

In het derde tafereel ziet men de heilige te Rome. Op den drempel eener grootsche kerk knielt zij, door haren stoet omgeven voor Z.H. den paus Cyriacus, die haar zijnen zegen toerijkt. Ter

hans van memmelinghe.

zijden ziet men vele heidenen, waaronder ongetwijfeld, prins Conan die naar Ursula's hand stond en tot dus ver nog heiden was, den doop ontvangen. Dit stuk, even als het zesde, worden als de volmaakste en sierlijkste dezer reliquiekas aanzien. - In het vierde tafereel treffen wij wederom de H. Ursula en haren maagdenstoet in twee schepen aan. De H. vrouwen worden door den paus en andere hooge kerkvoogden vergezeld, en keeren naar Keulen terug. - Het vijfde stuk vertoont de moord der maagden door Attila's woeste bende. Treffend is het zesde tafereel, waar de H. Ursula, op bevel van Attila, ter dood wordt gebracht: de zachtmoedige, en aan haar lot onderworpene maagd, kon niet beter voorgesteld worden. De beelden schijnen niet op effen tafereel gemaald; men zou ze in halfbeeldwerk denken vervaardigd te zijn. Hoe natuurlijk is het zijden kleed der heilige geschilderd! De helm en het harnas van den vorst schitteren en glanzen, en kaatsen de voorstaande persoonen in schijn terug. De malienkolder is uit ijzeren ringen samengesteld: staal en zijde zijn zoo natuurlijk afgebeeeld, dat men aan geene verwe denkt, maar werkelijk staal en zijde meent voor oogen te hebben. Dit alles bewijst ons klaar dat de groote meester naar de natuur of, om beter te zeggen, naar de wezentlijke voorwerpen arbeidde.

Van Memmelinghe's werk is allen, die zich met schoone kunsten bezig houden te zeer bekend, dan dat wij hier behoeven 's meesters lof te hernieuwen. Tijdgenoot van Jan Van Eyck, verdient hij de eerste plaats nevens dit hoofd der Vlaamsche Schilderschool. Welke tafereelen kan men bij deze meesterstukken vergelijken? Wie beter dan hij kon de groepen schikken, en door levendige kleuren de gewaarwordingen der ziel op het zielloos doek afschilderen?

Landgenoten en vreemden, die dit heerlijk kunstjuweel van Brugge nog niet gezien hebben, zullen zich over hunne reis niet beklagen, indien zij er eene willen aanleggen.