De Vlaamsche School. Jaargang 11

Over de Mexicaansche oudheden.

Den 21 Januarij ll. is de heer D^r L. Delgeur in de Wetenschappelijke Vereeniging, te Antwerpen, eene reeks konferentiën begonnen over de mexicaansche oudheden. Wij hebben het genoegen onzen lezers eene beknopte doch volledige schets dezer belangrijke verhandelingen te kunnen mededeelen.

I.
Over de natuurlijke gesteltenis des lands.

Het tegenwoordig keizerrijk Mexico is omtrend viermaal zoo groot als Frankrijk, maar oneindig minder bevolkt; het telt slechts acht millioen inwoners, nog niet het dubbel van België. Evenwel is het land allervruchtbaarst, en de luchtstreek, behalven aan de kusten, over het algemeen zeer gezond; maar het slecht bestuur der Spanjaards en, in de latere tijden, de onophoudelijke burgertwisten hebben er allen vooruitgang verhinderd en allen voorspoed gestremd⁽¹⁾. Moge keizer Max er in gelukken dat schoone land den bloei en de welvaart te bezorgen, waartoe God het met zijne rijkste gaven schynt bedeeld te hebben!

De groote helft van dit uitgestrekte land ligt onder de gematigde luchtstreek; in de andere helft, hoewel deze aan de verzengde toebehoort, is het klimaat meestal niet veel warmer dan 's voorjaars in Spanje of in Italië.

De oorzaak hiervan ligt in de verhevenheid van den grond. Het tafelland van Mexico stijgt tot eene hoogte van 2000 tot 2500 meters boven den spiegel der zee, en vormt eene bergvlakte van omtrent 400,000 vierkante kilometers, niet zeer regelmatig met bergspitsen overzaaid en zeer vruchtbaar, alhoewel zy de hoogte bereiken der bergengten van den berg Cenis, van den grooten Sint-Bernhard en van Splugenpas.

Aan de kusten der stille Zuidzee vindt men in Guatemala lange rijen van vuurspuwende bergen. In Mexico zijn zij minder talrijk: aan de oosterhelling der bergvlakte verheffen er zich twee op eenen afstand van ongeveer vijfen veertig kilometers. De zuidelijkste is de Citlaltepetl of volcaan van Oribaza en bereikt 5200 meters;

(1) Sedert de vrijheidverklaring, in 1821, tot op heden, dus zoo wat op een veertig jaar, hebben de Mexicanen omtrent 300 (zegge driehonderd) staatsomwentelingen, oproeren, pronunciamientos, enz. beleefd; slechts ééne revolutie om de zeven weken!

[p. 12]

de andere, meer ten noorden, de Nauhcampatepetl of Cofre de Perote meet slechts 4,069 meters. Een weinig meer ten westen, tusschen Puebla en Mexico, vindt men twee andere vuurbergen de Popocatopetl (d.i. rookende berg) en de Iztaccihuatl (d.i. de witte vrouw); de eerste bereikt 5,469 meters, de tweede 4,734⁽¹⁾. Er zijn er nog een zestal andere wier namen wij liefst achterwege laten.

Naarmate dat de grond hooger of lager is, zijn klimaat en voortbrengselen verscheiden, en vervalt het land in drie afdeelingen.

De warme landstreken (tierres calientes) zijn drukkend heet, vochtig, zeer vruchtbaar, maar uiterst ongezond. Hier huist onophoudelijk de vomito negro, eene soort van gele koorts, die voornamelijk de vreemdelingen aanrandt en in 't graf sleept. Men wint er suikerriet, katoen, indigo, cacao, vanille, konzenilje, bananen en alle andere voortbrengselen der verzengde luchtstreek.

Op de helling van het hooge tafelland, en op de lagere bergvlakten die het omringen en van 1,200 tot 1,500 meters stijgen, heerscht eene eeuwigdurende lente: gewoonlijk staet hier het weêrglas tusschen 15 en 20 centigraden D. Vanille, cacao of indigo rijpen niet meer, maar koffijstruiken, suikerriet en bananen vindt men er nog tot op eene hoogte van 1,300 meters. Het is de gematigde landstreek (tierra templada), het meest bevolkte gedeelte des lands.

Hooger begint de koude landstreek (tierra fria). Evenwel verdient zij dezen naam maar betrekkelijk, want, zoo als wij boven reeds zeiden, is er het klimaat aan dat van Midden-Italië gelijk en daalt, te Mexico bij voorbeeld, het weêrglas zelden tot het vriespunt⁽²⁾.

Hier groeit, even als in de beide warmere streken het maïs nog; deze plant wordt hier te lande meest turksche tarwe genoemd, doch ten onrechte, daar zij niet uit het Oost, maar uit Amerika afkomstig is. Verders bouwt men er al de granen van Europa hier door de Spanjaards ingevoerd.

Meest overal is de grond onovertreffelijk vruchtbaar; het maïs geeft van 250 tot 300, ja op sommige plaatsen tot 600 voor één; meestal heeft men twee oogsten en in de warme landen dry op één jaar. En met dat al wordt ter nauwernood een achtste van dien zoo rijken grond bebouwd.

Verder levert Mexico allerlei edelgesteenten, als robijnen, ametisten, topazen, granaten, enz.; maar zijn groote rijkdom bestaat in zijne mijnen. Deze leveren: zilver, goud, koper, ijzer, zink, lood, enz,, enz. De zilvermijnen schijnen onuitputbaar, hunne opbrengst is gemiddeld twee millioen mark in een jaar, eene waarde van omtrent één honderd millioen franken. Het goud brengt minder op, het geeft slechts 4000 mark 's jaars (frs. 3,200,000).

Omtrent te midden van 't tafelland, tusschen de beide Oceanen, ligt de beroemde vallei Anahuac (d.i. bij het water) waar eenmaal de zetel was van het machtige mexicaansche rijk. Zij is langwerpig rond en iets grooter dan onze provincie Luxembourg. Een tiende gedeelte ervan wordt door vijf meeren ingenomen. In een dezer was de groote stad Tenochtitlan (het hedendaagsche Mexico) gebouwd: het schoonste wat men met oogen zien kon, zoo als Cortez zich over haar in zijnen brief aan Keizer Karel V, uitliet.

Later komen wij op de volgende verhandelingen terug.

(1) De hoogste bergen van Europa meten:

De Mont-Blanc	4,750 meters.
Mont Rosa	4,520 meters.
M. Cervin of Matterhorn	4,500 meters.
Finsteraarhorn	4,290 meters.
Jungfrau	4,163 meters.

en de Etna de hoogste onzer vulkanen slechts 3,700 meters.

(2) Op de zeer hooge bergvlakten nogtans, als die van Toluca, die 2,700 meters hoog is, heerscht er doorgaans eene scherpe koude.