De Vlaamsche School. Jaargang 9

Kronyk.

ANTWERPEN. - In den Nederduitsche Bond, heeft M.J. De Beucker de volgende verhandelingen gehouden, A. op 9 october: over de geschiedenis der plantenkennis en de verschillende leerstelsels derzelve; B. op 19 october: over het leven en de ontleding der planten; C. op 22 october: over de natuerlyke en kunstmatige bevruchtiging en de verbastering der gewassen.

- Op 11 october laetsl. was er in het Kunstverbond een portret ten toon gesteld, door M. de Meersman.

- In het hedendaegsch museum, Venusstraet, is een marmeren beeld ten toon gesteld, voorstellende: de gevleugelde en zittende zegeprael, eene lauwerkroon werpende. Dat beeld hetwelk den vermaerden beeldhouwer Rauch besteld was, is, na zynen dood, door zynen leerling M. Hugo Haagen, beeldhouwer en leeraer te Berlyn, gebeiteld naer het model dat door den meester verveerdigd was.

- Wy hebben vroeger den uitslag bekend gemaekt van den pryskamp voor nyverheidsteekenkunde te Mechelen. Op 11 october heeft men M. Ed. Joris die aldaer de zegenprael behaelde, plechtig ingehaeld. Wy ook hebben meermalen eervolle plaetsen aengeteekend, door M. Joris in de Akademie bekomen. Wy hopen onze lezers een zyner werken medetedeelen.

- M.P. Van der Ouderaa, een jong veelbelovend kunstschilder in het godsdienstig vak, waervan wy reeds vroeger hebben gesproken, heeft een tafereel voltooid, de graflegging van Christus voorstellende. Dit werk heeft ons een bewys gegeven van ernstige opvatting en krachtige kleur, allezins de overlevering onzer school weerdig. Eene schoone toekomst wacht den heer van der Ouderaa; er zyn toch zoo weinig schilders die het godsdienstige vak goed behandelen, dat het ons waer genoegen doet, een jong talentvol man te zien optreden.

- De bouwing der nieuwe kerk aen de Leopoldslei, den H. Josephus toegewyd, wordt druk voortgezet onder de leiding van den provincialen bouwmeester M. Gife. Het gebouw zal in romaenschen styl, en inwendig 1297 vierkante meters groot zyn.

- De letterkundige maetschappy de Olyftak, heeft haer nieuw lokael in de Arembergstraet ingehuldigd; de voorzitter hield eene gelegenheids-rede en men vierde, in een vriendenfeest, den 25ⁿ verjaerdag der benoeming van M.C. Blomaerts, tot de betrekking van kas-

[p. 170]

houder der maetschappy. M. Edm. Lauwers had zich gelast by den jubilaris de tolk der leden te zyn. Na eene gepaste aenspraek, behandigde de spreker aen M, Blomaerts een prachtig gouden eermetael, met toepasselyk opschrift benevens een door M. Altenrath met veel smaek geteekend eere-diploma. In deze zitting werden nog twee leden der maetschappy, MM. F. J, Van den Branden en F. Willems, pryswinnaers in den laetsten pryskamp van vlaemsche uitgalming, namens de rederykkamer, kostbare boekwerken aengeboden.

- M. Harry Peters heeft eene kortbondige schets van de geschiedenis van Polen uitgegeven, versierd met een welgelykend portret van den schryver; het is verkrygbaer by al de boekhandelaren ten pryze van 50 centiemen.

- M.F. Loos, voorzitter van het Kunstverbond, heeft het kommandeurskruis der orde van den groothertog bekomen, op het Congres te Weimar, in de maend augusty, gehouden De kunstschilders G. Guffens, J. Swerts en F. Claes woonden het feest by.

- M.D. Haine, eigenaer van de puinen der oude St. Walburgiskerk, is bezig met die puinen, welke eene vormlooze massa uitmaekten, eenigzins in orde te doen brengen. De kroft, welke onlangs is ontdekt geworden, en waervan wy bladz. 53 eene beschryving hebben gegeven, blyft bestaen, maer daer boven zal hy een gebouw in romaenschen styl doen oprigten, door den bouwmeester M. Vereecken.

By het afbreken der puinen heeft men, boven op de vroegere hooge koor der kerk, eenige gemetselde graven ontdekt. Zy hadden eene breedte van ongeveer dry, en vyf of zes voet lengte. Daer binnen lagen grootendeels vergane doodkisten, welke by de aenraking der schup, gebroken waren, en in elke dier kisten, vond men een menschelyk geraemte, met overblyfsels van een kasuivel of stool, zoodat het denkelyk priesters geweest zyn, welke daer zyn begraven geworden. In een der graven vond men ook een geslotene steenen pot.

Men weet dat de St. Walburgiskerk, tydens de overweldiging van ons land door Frankryk, als zwart goed werd verkocht en afgebroken. Onder de koor der kerk bestond een doorgang, die van de Vierschaer naer het Steen ging, zoodat men met verscheidene trappen naer de koor klimmen moest.

- M. de zeer eerw. heer pastoor uit de parochie der Marckgrave Lei, heeft de schoone schildery van M. Mergaert die in de tentoonstelling van Brussel prykte, de schat van St-Laurentius voorstellende voor zyne kerk aengekocht. Ziehier wat wy over dit onderwerp in den Zegeprael der Martelaers lezen:

‘De prefekt van Rome vernomen hebbende, dat M. Laurentius de schatten der Kerk in bewaring had, bevool hem die in naem van den keizer en voor de behoeften des legers in te leveren; maer M. Laurentius geleidde den prefekt naer eene afgelegene plaets, waer de armen, die door de Kerk ondersteund werden, vereenigd waren en zegde hem: Ziehier onze schat! De armen waeraen de Kerk hare weldaden toewydt, zyn de rykdommen der Kristenen.’

Het onderwerp is goed teruggegeven en bevat byzonder goede hoedanigheden van teekening en uitdrukking. M. Mergaert is een verdienstelyk oud-leerling der Akademie, van wien wy reeds meermaels het genoegen hebben gehad goede voortbrengsels te zien.

Wy wenschen M. den pastoor geluk over zyne goede keus.

BRUSSEL. - Het staetsblad heeft een ministerieel besluit afgekondigd, waerby eenige veranderingen worden gebragt aen de schikkingen tot het bekomen van toelagen voor het schryven en opvoeren van nieuwe tooneelstukken, het zy operas, dramas, komediën of blyspelen. Ziehier voor wat het vlaemsch tooneel betreft:

Voor de komedies, dramas en blyspelen in de vlaemsche tael, zal er aen de tooneelmaetschappyen of troepen, die eene eerste vertooning zullen geven van een nieuw stuk, de volgende toelage worden toegestaen:

	Brussel, Gent, Antwerpen en Brugge.	Andere plaetsen.
Voor een stuk in 4 of 5 bedryven	fr. 200	fr. 150
Voor een stuk in 3 bedryven	150	100
Voor een stuk in 1 of 2 bedryven	75	50

Indien hetzelfde stuk door een anderen troep of tooneel-maetschappy op den schouwburg van eene andere stad wordt gespeeld, zal de toelage voor deze nieuwe vertooning, tot de helft beloopen in den tarief hierboven aengehaeld.

Er zal voor de tweede en derde vertooning der vlaemsche tooneelstukken de helft der premie van de eerste vertooning worden gegeven.

De troep of tooneelmaetschappyen, die opera's zullen uitvoeren, waervan de tekst in het vlaemsch zal zyn, zullen, per vertooning, de volgende toelage ontvangen, zonder onderscheid van plaetsen:

250	fr. voor een opera in 4 of 5 bedryven.
180	fr. voor een opera in 3 bedryven.
140	fr. voor een opera in 2 bedryven.
90	fr. voor een opera in 1 bedryven.

Deze toelagen zullen tot aen de tiende vertooning op elken schouwburg worden toegestaen.

Indien hetzelfde opera vervolgens door een anderen troep of tooneelmaetschappy van eene andere stad wordt gespeeld, zal de toelage voor deze nieuwe vertooning tot de helft der hier boven aengehaelde premiën beloopen.

Opdat de toelage voor de vlaemsche stukken eischbaer zouden zyn: A. Mag het stuk nog niet vertoond of geene vertaling van een vreemd werk zyn; B. Het moet door een regelmatig ingerigt lees-komiteit zyn aengenomen; C. Het moet door eene maetschappy of troep op een regelmatigen schouwburg met open bureel worden vertoond.

- M. Willem Geefs is aen de uitvoering van het standbeeld begonnen van wylen M. Verhaegen; hetzelve zal zoo groot zyn als dat van generael Belliard.

Het gedenkteeken, dat men aen de nagedachtenis van M. de Brouckere wil oprigten, zal tegen den 1 july 1864 gereed zyn.

DOORNIK. - Op 21 september, heeft de onthulling van het standbeeld der prinses van Espinoy plaets gehad. Men begaf zich naer de Groote-Merkt, waer het beeld is opgerigt. De Overheden namen plaets op de estrade, en M. de burgemeester de Rasse, sprak eene redevoering uit; de ministers Rogier en Vanden Peereboom woonden de plegtigheid by. Terwyl de burgemeester sprak, viel er eene hevige stortvlaeg, doch de plegtigheid werd niet onderbroken en ook de kantate werd te midden van den slagregen gezongen.

Het standbeeld der prinses van Espinoy is zeer schoon en heeft eene goede houding. De heldin heeft in der haest een oorlogskuras over hare vrouwenkleederen getrokken; in de hand houdt zy eene byl, maer geene oorlogsbyl: het is, om zoo te zeggen, het eerste voorwerp het beste dat dienen kan om eenen aenvaller, eenen vyand, af te weren. Zy springt vooruit en in de rigting welke zy schynt te nemen, zou men

[p. 171]

zeggen, dat zy naer die plaetsen snelt, welke zy eenmael met zooveel onverschrokkendheid tegen de Spanjaerden heeft verdedigd.

Op het voetstuk leest men:

la ville de Tournai
à Charlotte de Lalaing,
princesse d'Espinoy,
siége de 1581.
Inauguré en 1863,
sous le règne
de
Léopold I^r.

Het standbeeld is uitgevoerd door M. Dutrieux, die daer, ter plaetse, van M. de minister van binnenlandsche zaken vernam dat Z.M. hem ridder der Leopoldsorde genoemd had.

GENT. - Pryskamp van berymde en onberymde opschriften, ten toon gehangen by gelegenheid der Arteveldefeesten.

De jury door het Vlaemsch Verbond benoemd ter beoordeeling der ingezondene stukken, heeft de pryzen volgender wyze toegekend:

1^e prys, in verdeeling, aen MM. De Boever, (herberg den Karpel), Statie-plein en Jan Hoste, Nieuwland, (uitgehangen in de Estaminet Français, Koornmerkt).

2^e prys, M. Karel Schmidt, zoon, Lievekaei.

Ziehier de prysbehalende opschriften:

De vrome held van Artevelde,
Die goed en bloed ten beste gaf
Voor 't volk; die vryheid, regt herstelde,
Verryst uit zyn vergeten graf.

O volksvriend! eens zoo snood verraden,
Door nyd vermoord, door 't volk miskend,
Het nageslacht erkent uwe daden
En viert u als den roem van Gent.

Karpel, Statie-plein).

O Gentenaren! eert den held,
Die nimmer boog voor vreemd geweld;
Wiens burgerdeugd zoo schittrend blonk,
Die vryheid u met welvaert schonk.

(Estaminet Français).

Wy vieren Artevelde bly,
Dien Gentenaer zoo vrank en vry,
Die 't volk eens redde uit nood en leed,
Die werk en neering bloeijen deed;

Een groote staetsman, kloeke held,
Die franschen dwang heeft neêrgeveld,
Zoo roepe nu elk vlaemsche vriend:
- Hy heeft zyn standbeeld wel verdiend! -

(Lievekaei, 25).

KORTRYK. - De koninklyke maetschappy van Rhetorika, onder den titel van Kruisbroeders, met kenspreuk: Minnelyk van Harten door het Kruis ons Heeren, heeft, in algemeene vergadering, besloten een festival van vlaemsche tooneelkunde uit te schryven, waerop zy al de liefhebbers en tooneelkundige maetschappyen van het land vriendelyk uitnoodigt, onder de volgende voorwaerden:

De maetschappyen die aen dit festival willen deel nemen, zyn verpligt uit te voeren een drama of tooneelstuk van 2 tot 5 en een bly- of zangspel van 1 tot 3 bedryven. Geene stukken zonder vrouwenrol zullen aenveerd worden. De tooneelvertooningen zullen geschieden op stadsschouwburg en aenvang nemen den 8 november 1863, en voortgezet worden van veertien tot veertien dagen.

Elke optredende maetschappy zal, onmiddelyk na de vertooning harer tooneelstukken, eene som ontvangen voor reis- en verblyfkosten, gerekend volgens den afstand, te weten: op eenen afstand van min dan 20 kilometers, 75 francs; van 20 tot 30, 150 francs, en van boven de 30, 200 francs. Er zal daerenboven aen elke mededingende maetschappy een zilveren verguld eeremetael, het wapen van Kortryk dragende, tot gedenkteeken van het festival geschonken worden.

De genootschappen, die aen dit festival willen deel nemen, moeten daervan kennis geven tegen 4 october 1863; 's anderendaegs zal de beurtloting plaets grypen; de uitslag van deze loting zal onmiddellyk bekend gemaekt worden. Iedere mededingende maetschappy moet tegen den 24 october, aen M. Devreese-Généré, voorzitter der Kruisbroeders, kosteloos zenden een exemplaer van het door haer uit te voeren tooneelstuk en bly- of zangspel, alsook de som van vyftig francs in waerborg, welke som haer zal weêrgegeven worden na het uivoeren harer stukken.

ST-NIKOLAES. - De Oudheidskundige Kring van het Land van Waes heeft, in algemeene vergadering van 25 juny laestl., besloten eenen historischen kampstryd te openen over de aloude heerlykheid van Beveren.

Om het ontwerp van dezen kampstryd des te beter te bepalen en allen twyfel te voorkomen, heeft het bestuer goed gevonden eenige voorname punten aen te stippen welke de mededingers voorzeker niet mogen verzuimen. De geschiedenis der heerlykheid van Beveren zal bevatten den oorsprong en de spelling van den naem van Beveren, de stichting der heerlykheid, hare uitgestrektheid, en de andere heerlykheden aen haer regtsgebied onderhoorig; haer burgerlyk en regterlyk bestuer; hare geschillen met het hoofd-kollegie van het Land van Waes; haer slot; hare opvolgende heeren, hunne pligten, regten en voorregten, hunne aenkomst tot heerlyk gezag en domein, en hunne voornaemste levenstrekken; de politieke, burgerlyke en godsdienstige geschiedenis der gemeenten of gemeente-deelen en der polders onder de heerlykheid van Beveren begrepen, voor zooveel hunne geschiedenis met die der heerlykheid in het algemeen in verband staet; de ontbinding der heerlykheid van Beveren. enz.

Het bestuer bestaet uit de HH. A. Siret, voorzitter; L. Verest, H. Raepsaet, ondervoorzitters; L. Hoornaert, sekretaris; R^der de Schoutheete de Tervarent, schatbewaerder; J. Van Raemdonck, bewaerder van het Museum; R. Verwilghen, A. de Wilde, E. Serrure, bestuerleden.

programma. - 1^o Een eermetael en eene somme van 600 franks, zullen aen den schryver der beste geschiedenis der heerlykheid van Beveren, geschonken worden. Die geschiedenis zal in het vlaemsch of in het fransch opgesteld zyn. De schryver zal zorgvuldiglyk aenduiden de bronnen, (oorspronkelyke by voorkeur), waeraen hy de grondstoffen zyner geschiedenis ontleend heeft.

2^o Zal ten kampstryde niet aenvaerd worden het werk dat niet leesbaer geschreven en geheel afgewerkt is, in der voege dat het onmiddelyk kan in druk gegeven worden.

Eigenhandige platen alléén zullen worden aengenomen.

De schryvers zullen hunne namen op hunne werken niet mogen zetten, maer enkelyk eene kenspreuk, welke zy zullen herhalen in een toege-

[p. 172]

zegeld briefjen inhoudende hunnen naem en hun adres. Die voorwaerde wordt streng gevorderd.

De werken moeten, vóór 31 december 1865, aen M.L. Hoornaert, sekretaris van den kring, vrachtvry toegezonden worden.

De handschriften, na den bepaelden tyd besteld, of die waervan de schryvers zich hebben doen kennen, op welke wyze het zy, zullen uit den kampstryd gesloten zyn.

3^o De handschriften ten kampstryde ingezonden, blyven den eigendom van den kring, die alléén het regt bezit het bekroond werk uit te geven en te vertalen.

De schryver, indien zyn werk wordt uitgegeven, heeft regt op 25 kostelooze exemplaren; indien hy er meer verlangt, dan zal hy zich diesaengaende met den uitgever verstaen.

4^o De beoordeeling der mededingende handschriften zal toevertrouwd worden aen eenen jury, samengesteld uit dry leden, in de koninglyke Akademie van België en onder de overige historieschryvers van het land, door het bestuer van den kring genoemd.

Buitenland.
1813.

M.C. de Vries Jr., graveur en lid der koninklyke akademie van Beeldende kunsten, heeft eene medalie verveerdigd, ter herdenking aen de verlossing van Nederland.

Deze medalie, die eene grootte heeft van 76 nederlandsche strepen, vertoont op de voorzyde: een krygsman, voorstellende het nederlandsche volk, hebbende in de regterhand een zweerd, en aen den linkerarm een schild, waerop een bundel pylen, daerboven staet 1813, en daeronder 1863, doelende dit op het volk, dat toen, even als ook thans, gereed staet ter verdediging zyner vryheid en instellingen.

Naest hem staet een altaer, waerop de namen van Hogendorp, van den Duin, van Maasdam en van Limburg Styrum; op het altaer ligt een kussen, waerop eene kroon en scepter geplaetst zyn, als zinnebeelden van het gezag, ter zyde zit eene vrouw (Nederland) rustig op haren troon, en wyzende naer de namen, die op het altaer staen; aen hare voeten ligt een zweerd (teeken der tyranny), een standaerd en kluisters, allen gebroken; achter het altaer staen de beelden van de vryheid en der eendragt, om daermede aen te duiden dat, waer vryheid en eendragt het gezag omgeven, dit gezag ook duerzaem is.

Het randschrift is: ‘van vreemden dwang bevryd, herdacht na vyftig jaer;’ en daeronder: ‘openb. IX, v. 11; Jes. LXIII, v. 4.’ Op de afsnede staet ‘november MDCCCXIII, november MDCCCLXIII.’

Op de keerzyde staet een Genius by eene zuil, die op een rots is gebouwd, met zyne linkerhand wyst hy naer de woorden: Oranje boven, en in zyne regterhand heeft hy een lint waerop: Je Maintiendrai; op de zuil staet, omgeven door oranjetakken W. I, W. II, W. III, allen, gekroond; tegen de zuil rust het rykswapen, en aen deze zyde ziet men een wereldbol, schild en palet, een getand rad, Mercurius' staf en eene ploeg, en aen den anderen kant een zeilend schip, om daermede de wetenschap, kunst, nyverheid, koophandel, landbouw en de zeevaert te verzinnelyken, en om door dit alles aen te toonen, dat al deze takken van ons volksbedryf met Oranje weder zyn herboren.

Het randschrift is: Oranje, een sterke zuil, staat vast op Neêrlands grond.

Op de afsnede leest men: Bescherm God het Vaderland.

- De Abeille de Bugey (Frankryk) deelt het volgende mede aengaende eene ontdekking, gedaen in de kerk van Villeleversure (Ain):

‘By het herstellen van eene trede van het altaer, lang 2 el, heeft men een bas-relief gevonden, voorstellende de 12 apostelen en den Heiligen Vader. De apostelen staen met hunne attributen twee aen twee in nissen geschaerd, die door pilasters zyn gescheiden.

Eene nis in het midden bevat den Heiligen Vader met eene tiara op het hoofd en een crucifix aen zyne beenen. Eene byzonderheid van dit beeld is, dat het zyne tong uitsteekt en zoo laeg, dat het uiterste het hoofd van Christus, dat 3 duim lager is, schynt te likken. De beelden zyn nauwelyks 30 duim groot.

Dit stuk schynt tot Romaenschen styl te behooren, en van de dertiende of veertiende eeuw afkomstig te zyn. De tiara bestaet uit vier kroonen en schynt een mael gekleurd te zyn geweest.’