Buiten het officiëel programma, was de volgende omzendbrief aen de vlaemsche maetschappyen gezonden:
‘Gent laet eindelyk regt wedervaren aen den Wyzen Man, raed der Vorsten, door den grootsten en welligt meest verlichten koning van zynen tyd zoo hooggeschat, en door het volk vooral vereerd - die de standen, al de maetschappelyke levenskrachten vereenigde tot welzyn, voor de gewetensrust en vryheid, de algeheelheid en de grootheid van het vaderland; die de neeringen en ambachten, de dry leden van Gent, de dry vlaemsche hoofd-gemeenten en gewesten, Gent, Brugge, Yperen, Vlaenderen en Braband, ja Henegouwen, Holland en Zeeland, Engeland aen elkander verbond; die het bestuer inhuldigde der Natie voor en door de Natie zelve, en steeds het regt, grondslag der maetschappelyke orde, eerbiedigde. In handel, nyverheid en landbouw, kunst en wetenschap, instellingen; in rykdom en beschaving blonk Vlaenderen toen uit. Toen klonk het meer dan ooit in Vlaenderen vlaemsch! en de werker even als de andere standen, genoot den maetschappelyken invloed, die hem van regtswege toekomt.
De vlaemsche Volks held moet wel noodzakelyk door het vlaemsche volk zelf, vryelyk en uit eigen beweging vereerlykt worden.
Het Vlaemsch Verbond te Gent, met medewerking van talryke werkmans- en andere maetschappyen, noodigt dus de nederduitsche genootschappen, de burgers van alle standen, gezindheden en woonplaetsen uit, deel te nemen aen de openbare betooging op oud vlaemsche wyze, aen de meeting, welke ter eere van den grooten vaderlander zal plaets hebben in het Spiegelhof (Nieuwe Wandeling) te Gent, zondag 13 september, ten 2 ure 's namiddags.
De werkmans- en andere maetschappyen van Gent zullen die van Brussel en elders, welke hunne gentsche werkbroeders met geschenken komen vereeren, ten 1 uer, aen de groote Statie afhalen, om van daer in stoet zich naer de vergaderzael (in het Spiegelhof) te begeven. De genootschappen worden verzocht, hunne bytreding aen ons bestuer bekend te maken.
Gent, 1 september 1863.
De onder-voorzitter der Hoofd-Afdeeling
F.A. Snellaert.
De schryver,
K.F. Van Acker.
Ten 2 ½ ure vormde zich aen de standplaets van den yzeren weg de stoet der werkmansgenootschappen. Een twintigtal maetschappyen waren er vertegenwoordigd, en de stoet bestond uit ruim 2000 persoonen.
Wy bemerkten er twee bronzen standbeeldjes die gedragen werden, geschonken door de werkmans-vereeniging van Brussel, aen de Wevers- en Spinnersmaetschappy van Gent; de werkmansvereeniging van Blankenberghe; de maetschappy Vlaemsch van hert Vlaemsch van tael van Sotteghem; de Taelvrienden van Cherscamp; den Broederbond van Brugge; de Nederduische Bond, de reddingsmaetschappy van Antwerpen, enz; enz.
Ten 3 ure, had de Vlaemsche Meeting ter eere van Jacob van Artevelde plaets, in het lokael het Spiegelhof; eene ontzaggelyke menigte, die men op dry duizend persoonen schatte, woonde dezelve by. M. Jottrand, vader, werd door de inrichtings-commissie, tot voorzitter gekozen. Aen het bureel bemerkten wy M.J.A. De Laet, volksvertegenwoordiger; Dr. Snellaert, letterkundige; Van den Acker, advokaet; Kervyn de Lettenhove, geschiedschryver; L. Vleeschouwer, letterkundige.
In eene kernachtige redevoering, vereerlykte M. Jottrand de gemeentevryheden, en randde de fransche schryvers aen, welke Artevelde gelasterd hebben.
M. Jan Van Ryswyck sprak tot het volk en maekte eene vergelyking met Artevelde's tyd, en thans; hy hekelde het stads- en staetsbestuer; de volksredenaer boeidde de aendacht van het aenwezig werkvolk, en werd menigmael door lange toejuichingen begroet.
M.E. Moyson las eene redevoering namens den voorzitter van den Vlaemschen Broederbond van Brugge, en eindigde met eene warme improvisatie, waerdoor hy al de aenwezige vlaemschgezinde persoonen, van welke denkwyze ook, aenmaende zich te vereenigen op eenen onzydigen grond, om, op die wyze, in de gemeente- en provinciale raden, de kamers enz., recht te bekomen.
MM. De Ridder en Billen, dekens der werkmans-maetschappyen, voerden nog het woord over de vlaemsche zaek en de noodzakelykheid van zich te vereenigen.
M. Kirstein sprak in naem der reddingsmaetschappy Moed en Zelfopoffering van Antwerpen. Het oogenblik was plechtig, daer spreker gewaegde van den dienst die deze maetschappy aen de samenleving bewyst; eene gansche schaer mannen met talryke eermetalen op de borst, omringden hunne drykleurige vlag, die de aendacht der aenwezigen op hun trok.
Deze volksvergadering, ofschoon byna uitsluitend uit werkvolk samengesteld, liep met de beste orde af, en bewyst dat het Belgisch volk met weerdigheid van de vryheid van vereeniging, in de grondwet geschreven, weet gebruik te maken.
Op dezelfde uer, had er eene groote gaeischieting met den handboog, plaets, door de maetschappy de Schelde, in haer lokael buiten de Dampoortplaets.
Om 6 ½ ure, gaf de koninklyke maetschappy de Fonteinisten, eene kostelooze vertooning van het drama ‘Jacob van Artevelde,’ door M. Fr. Van Geert, op den Minard's schouwburg, die opgekropt was met volk.
Om 9 ure, had er een groot concert op den Kouter, door het muziekkorps, van het regiment grenadiers, plaets. Nooit hebben wy eene prachtigere verlichting gezien; aen volk ontbrak het daer zoo min, als op de Graenmerkt waer men insgelyks muziek gemaekt had.
Op Maendag 14 September, ten 10 ure 's morgends, vergaderden al de maetschappyen die aen het festival deel genomen hadden ten Stadshuize en begaven zich, stoetsgewyze, naer den Kouter, alwaer het Schepen-Kollegie tot de uitreiking der gedenkpenningen overging, alsook tot de verloting der stukken zilverwerk, als pryzen uitgeloofd.
Op het zelfde uer, vereenigden zich, ten Stadhuize, de leden van het Kongres der Internationale vereeniging tot bevordering der Maetschappelyke Wetenschappen, die door de leden van het Gemeentebestuer ontvangen werden. De zael der ontvangst was versierd met alles behalven hetgeen van het oude Gent getuigt; uiterlyk is het gebouw, ofschoon in eenen droevigen toestand van verval, nog eigenaerdig; binnenwaerts integendeel, heeft het geen karakter meer.
M. de Burgemeester verwelkomde de aenwezige kongresleden en eindigde met hun te zeggen, dat men, van daer vertrekkende, de leerlingen der stadsscholen in oogenschouw zou nemen. Om 10 ½ uren verliet men het stadhuis en ging men, stoetsgewyze, door straten, waerin al de kinderen der scholen gerangschikt waren, naer het paleis der Hoogeschool, waer het kongres moest plaets hebben.
Voor elke school bevond zich eene banier, waerop de nummer der school in gouden letteren stond en door eenen der leerlingen werd gedragen.
Auteursrechtvrij
