De Vlaamsche School. Jaargang 9

Een woord over de beijaerden.

‘Wy hebben, eenige dagen geleden, gezegd dat men in de kerk van S^t-Germain-l'Auxerrois eenen beijaerd van 24 klokken ging maken. Nieuwe inlichtingen, zegt de Pays⁽¹⁾, laten ons toe over dit eenige volledigende uitleggingen te geven.

De beijaerd van S^t-Germain-l'Auxerrois bestaet uit 24 gegraduëerde klokken, die reeds gereed zyn, en waervan de grootste 2000 en de kleinste 28 kilos weegt. Hunne plaetsing vereischt maer een werk van dry of vier dagen, en de nieuwe beijaerd zou reeds de eertskomende week spelen, indien men wist welk stelsel aennemen om hem in beweging te brengen.

En 't is juist daerin dat de moeijelykheid bestaet.

De beijaerds dagteekenen uit de 14^e eeuw, Holland, Engeland, België en het Noorden van Frankryk bezitten er een zeker getal. Die van Brugge (België) bestaet uit 48 klokken, waervan de zwaerste 11,000 ponden weegt en welke beschouwd wordt als de schoonste van Europa.

Duinkerke heeft er eenen met 96 klokken; maer dit getal is grootlyks verdund. Douai, Ryssel, Kales, St.-Quentin bezitten ook beijaerds, maer allen, zonder er die van Engeland, België en Holland uit te zonderen, zyn zoo onvolmaekt dat men met juistheid niet het kleinste stukje kan spelen.

Die wanhopige toestand der beijaerds is uit te leggen door de gebrekkigheid der stelsels welke men bezigt om ze in beweging te brengen.

Men heeft vooreerst het stelsel met voettreden. Ook heeft men beijaerdspelers en weinig artisten. Deze laetsten zyn uitzonderingen. Men haelt als een wonder aen, dien welken Duinkerke in 1476 had. “Hy was zoo beroemd, zegt een kronykschryver, dat men van alle kanten, uit het land van Artois en zelfs uit Vlaenderen, toesnelde om te hooren op welke wyze hy de moeijelykste arias speelde.”

Onder dit opzigt is Duinkerke niet ontaerd: thans heeft het den heer Peters, een waren artist, die den virtuoos der XV^e eeuw geldt.

Het tweede stelsel, van een uiterst verwikkeld mekanismus, bestaet uit gepunte cylinders, trommels met raderen, zware gewigten die men alle oogenblikken moet ophalen, en een duizendtal snaren.

De kleinste gebreken bestaen hierin, dat zy gestatig het zelfde aria spelen en groote onderhoudkosten vergen. Men zal er zich ten naesten by een gedacht van geven als men zal weten dat er aen den beijaerd van Brugge 30,500 vierkante gaten zyn en de trommel 19,000 ponden weegt. Ook eischt den beijaerd, sedert vele jaren gansch ontridderd, eene uitgaef van ongeveer 80,000 fr. (?) om geregeld te worden.

Men gaet op den beijaerd van S^t-Germain-l'Auxerrois een stelsel beproeven bestaende uit een orgelklavier, waervan de toetsen in aenraking zyn met kleppen van kleine blaesbalgen, die, de geperste lucht doorlatende, de hamers der klokken opheffen.

Het is te vreezen dat de blaesbalgen niet krachtig genoeg zullen zyn

(1) Een blad te Parys verschynende.

[p. 52]

om de hamers der groote klokken op te heffen; maer wyl zy enkel zullen dienen voor de begeleiding, zal men, indien dit stelsel zich voordoet, zynen toevlugt nemen tot het stelsel der voettreden.’