De Vlaamsche School. Jaargang 9

[p. 8]

Briefwisseling.
Aen de opstellers van de Vlaemsche School.

Myneheeren,

Tamelyk veel staet er reeds te lezen over onze oude nederduitsche schryvers⁽¹⁾. Eventwel worden er nog ettelyke namen gemist, in de letterkundige geschiedenis van Nederland, het zy omdat men ze niet kende, het zy, uit versmading, omdat men hun geene plaetse weerdig achtte. Edoch, ingezien den byzonderen toestand onzer dierbare moedertael, welke in België byna altoos met minachting werd begroet, ben ik van meening dat alwie in den lande deze zyne eigene spraek geëerbiedigd en het volk in dezelve tot deugd en waerheid hebben aengespoord, aen de madelyke vergetelheid moeten onttrokken worden, en met eere pryken op den naemlyst dergenen, die het Vaderland dienst hebben bewezen. Telkens dus dat een vergeten naem te voorschyn komt, is 't de pligt van hen, die zich met den opbouw of de vollediging onzer vaderlandsche litterarische geschiedenis ophouden, dien naem in de Annalen onzer nederduitsche letterkunde eene eervolle melding te gunnen.

Maer men mist dykwils de noodige ophelderingen welke men graeg by die namen zou willen lezen. Dan dat is thans juist het geval met Willem Van Aelst en anderen, over welke ik de vryheid neme Ued. eenige vragen toe te sturen.

Ik bezit 's mans twee volgende boeken:

‘1^o De Eensaemheydt van Philagia, dienende tot geestelycke oeffeningen in de eenzaemheydt, in 't fransch beschreven door den Eerw. P. Paulus de Barry s. I. in 't nederduytsch vertaelt door Guillam Van Aelst gheboortich van Antwerpen. III druk. Antw. by Arnout van Brakel enz. 1664. Boek van 599 bz. in 16^o.’

‘2^o De liefde Godts door den salighen Franciscus de Sales uyt het fransch verduytscht door Guillam enz. Antw. by A. Van Brakel enz. 1651. Boek van 756 bz. klein 12^o.’

Wy zien in de opdragt beider werken, dat ze zyn uitgegeven door Catharina van Aelst, van Antwerpen, en Willem's dochter.

Het eerste, in 1646 by A. Van Brakel, droeg zy op aen alle Gheestelycke Dochters, Beminde mede-susters; het tweede, den 1 july 1651 aen ‘de Eerweerdighe Edele ende Godvruchtighe Me-vrouw, Me-vr. Joanna Van Lathem, weerdighe abdisse van Roosendael⁽²⁾ by Mechelen.’ De beweegrede dezer laetste toewyding was dat er eene dochter en twee nichten van Van Aelst in dat klooster waren, en dat er zyne nicht zaliger, Joanna van Ywerven, abdis geweest was vóór J. Van Laethem. Hier uit is dan op te maken dat Willem Van Aelst een aenzienlyk borger van Antwerpen moet geweest zyn.

Beide opdragten leeren ons mede dat Willem Van Aelst nog andere Boecken tot verlichting syner swaere pynen des lichaems in de leste jaren syns ouderdoms in onse nederduytsche tale overgeset heeft.

Nu, Myneheeren. dunkt Ued. niet dat het der moeite wel weerd is eens op te zoeken welke die boeken mogten zyn, en verders wanneer deze godsdienstige en treffelyke beoefenaer onzer nederduitsche tale, rond 1645 overleden, geboren is?

2^o In 1712 kwam er te Antwerprn by de weduwe Petrus Jacobs in de korte Nieuwstraet een belangryk boek uit, getiteld: ‘Het’ leven van de seer edele doorluchtighste en H. Begga, hertoginne van Brabant, stighterse der beggynen, met een kort beschryf van de levens der salige godtvrucgtighe en lofweerdige Beggyntjens enz. by een vergadert door een onbekenden (J.-C.-J.) dienaer Godts.’

Zou het niet te ontcyferen zyn wie toch die J.-C.-J. mag geweest zyn? Myns dunkens was 't een Antwerpenaer of ten minste een geestelyke in uwe koopstad woonachtig.

3^o Ik bezit een netjes geschreven boek van godvruchtigen inhoud. Na de opgedragt, aen Philothea, beginnende: Ghelyckerwys dat Godt almachtigh, onsen heere ende meester enz. is het schrift geteekend: Uwen dienstwilligen V. in Chro, D.V.S. en tusschen de gekrolde pennetrekken staet het jaer 1681. Dan begint de: ‘Voor-Reden, dienende voor aenleydinghe tot een soet ootmoedigh leven zeer nut ende profytelyck voor alle godtminnende zielen dusdanigh leven begeerende te aenveerden.’

Zie hier het slot: ‘Aldat gy doet oft laet, doet het, en laet het, tot meerdere eere lof en glorie Godts en bidt voor my arm sondich mensch.’

Wie zou die zyn? en mag hy zyn boek door den druk gemeen gemaekt hebben?

4^o Eindelyk is er in 1708 te Antwerpen by de weduwe van Coeur. Pannes in de Koepoortstraet een dichtbundel van 228 bl. uitgegeven, gemaekt door E.-V.-W. de Wereldt om Godt verlaeten getieteld: Het gheestelyck Maeghden-Tuyltjen, toegeeygent aen alle Godt-soeckende Maegden inhoudende vele geestelycke gesangen. Verdeelt in dry deelen. Schoon er niet veel poëzy in deze godvruchtige liêkens zit, is het echter goed te weten wie en wat die E.-V.-W. was.

Misschien zult gy, MM. of iemant uwer achtbare lezers eenig licht kunnen verspreiden over myne vier geopperde vraegstukken?

L.W. Schuermans, pr.

(1) Men zie onder meer anderen: Valerius Andreas en J.F. Foppens Bibl. Belg.; Sweertius Athenae Belg.; N. Paquot, J.F. Willems Verhandeling en Belgisch Museum; Hⁿ Serrure, Vaderlandsch Museum; M.Ph. Blommaert, Nederd. Schryvers enz. Piron's Levensbeschryving van mannen enz. de Gentsche Eendragt, den Middelaer, de Vlaemsche School, de gebroeders de Bakker S.J. Ecrivains de la Compagnie de Jésus, enz. enz.

(2) Een klooster van edele dochters dat vóór de fransche omwenteling, stond op den linker oever der Nethe tusschen de Waelhemsche brug en de huidige brug van den yzeren weg.