levenswyze, en zynen beschaefden omgang, de algemeene achting wist te verwerven, getuigen de talryke vrienden en bewonderaers, welke hy in al de standen der maetschappy telt, en die in hem, niet alleen den genialen kunstenaer, maer tevens den voortreffelyken mensch en den waren vriend vereeren.
Doch spreken wy van zyne werken, die zoo talryk als uitmuntend zyn, en zynen naem in al de landen van Europa en tot zelfs in Amerika allergunstigst hebben doen kennen.
Vóór zyne aenkomst in België had reeds Van Schendel begonnen zich op een vak toe te leggen, waerin meer dan in elk ander de spreuk velen geroepen, doch weinigen uitverkoren als regel geldt. Wy bedoelen dat der lichteffekten. In dit vak werd hy tot hiertoe door niemand, wy zullen niet zeggen overtroffen, maer geëvenaerd. Wat aen zyne voortbrengsels in dit moeijelyke genre eene zoo hooge waerde en daerby eene byzondere aentrekkelykheid geeft, is dat in dezelve eene aengename kleur eene meesterlyke penseeling, eene keurige teekening, eene schilderachtige samenstelling en eene ongemeene uitvoerigheid zich paren aen eene getrouwe wederspiegeling der natuer en eene verbazende waerheid der uitwerkselen van maen,- kaers,- lamp- en toortslicht. Zyne uitvoerigheid is zoo groot, zyn koloriet zoo betooverend, dat deze hoedanigheden alleen toereikend zouden wezen, om hem eene duerzame faem te verzekeren, om hem eene schoone plaets te doen innemen onder de beste schilders van onzen tyd. Daerby is zyne zucht naer waerheid, naer getrouwe wedergeving van de natuer zoo gewetensvol, dat hy zich niet verstout zelfs de kleinste byhoorigheden uit het hoofd te schilderen, gelyk het by vele onzer tegenwoordige kunstenaers maer al te dikwyls het geval is. Dat met zulke handelwyze Van Schendel, by al zyne bekwaemheid, by zyne bewonderenswaerdige vaerdigheid, meer moeite en arbeid besteed aen zyne heerlyke scheppingen dan de meeste zyner kunstgenooten, valt ligt te beseffen. En nogtans zyn er weinige meesters, die met zoo veel aenhoudendheid de meest uitmuntende gewrochten voortbrengen. In gansch Europa zoude men moeijelyk een kabinet van eenige waerde aentreffen, dat niet met een of meer van zyne parelen prykt; zelden bezoekt men eene tentoonstelling, waerop niet zyne meesterlyke tafereelen een kring verrukte toeschouwers lokken. Om van geene andere gekroonde hoofden te gewagen, die hunne
verzamelingen met werken van Van Schendel verrykten, zullen wy enkel van koning Leopold en Willem II gewagen. De eerste bezit van onzen kunstenaer een tamelyk groot stuk, verbeeldende Schaetsenryders, by maen- en lamplicht; de laetste deed in zyne wereldberoemde galery Een heilige Hieronymus plaetsen, die tot 's kunstenaers schoonste gewrochten behoort.
En men denke niet, dat de meester zich enkel tot het vervaerdigen van die lieve kabinetstukjes bepaelt, die door elkeen worden bewonderd. In den hem eigenen trant, met de hem eigene tooverachtige verlichting, behandelt hy ook grootere stukken, ja historische en godsdienstige schilderingen. Onder zyne kapitale voortbrengselen noemen wy vooral: de Emaüsgangers, een prachtig altaerstuk, welk al de kenners in zyn werkhuis hebben gezien; Eene episode uit het leven van Vanden Berg; het Bezoek der herders te Bethlehem, dat in Engeland een ontzaggelyken byval vond en waervan wy eene afgewerkte schets op de voorlaetste Antwerpsche Tentoonstelling zagen; Assuerus, die zich de jaerboeken van zyn ryk doet voorlezen, voor een Amerikaensch Museum, dat van Philadelphia, meenen wy, aengekocht; Een H. Johannes in het eiland Patmos, welke thans eene Syrische kerk versiert; Eene Onbevlekte Ontvangenis, te Brussel tentoongesteld en eindelyk Eene Maria Boodschap, waervan vroeger reeds de Vlaemsche School, als van een hoogstmerkwaerdig gewrocht heeft gesproken. Onder de stukken van minderen omvang stippen wy aen nevens zoovele verrukkelyke visch-, wild-, groen-, en fruitmarkten, een groot aental niet min keurige Huisselyke tafereelen en vooral een Wildstrooper en een Ortelius, welke de roem des meesters niet weinig verhoogden.
Van Schendel schynt sommige godsdienstige onderwerpen met eene byzondere voorliefde te behandelen. Zoo kennen wy van hem, buiten het hiernevens gemelde kapitale stuk, Eene Aenbidding der Herders, in 1838 te Gent tentoongesteld, alsmede eene Geboorte des Zaligmakers, welke over een tiental jaren, te Brussel, te Gent en elders veel opgang maekte, en eene andere, die op de laetste brusselsche tentoonstelling een ongemeenen byval vond. Wat het vroeger besproken groote stuk betreft, hetzelve werd eerst, naer de expositie van Liverpool gezonden. Den dag na de opening der tentoonstelling reeds bood zich een kooper aen met een bod van niet minder dan 25,000 franken. Van Schendel weigerde het stuk aen dien prys te geven. Later sloot hy met een Londenschen kunstkooper een meer gunstig verdrag, ten gevolge waervan hem tevens eene reductie van het groote tafereel werd besteld. Aen denzelfden kunstkooper verkocht hy het regt tot gravering van zyne schildery, welke eerlang in eene kopersnede van grooten omvang te Londen zal verschynen.
Dat de Engelschen vooral aen het talent van onzen vermaerden landgenoot eene verdiende hulde bewyzen, moge uit het volgende blyken: In 1849 werd aen een zyner tafereelen de eerste prys toegewezen in de Algemeene Tentoonstelling van Manchester. Men neme wel in aenmerking, dat hy hier niet te kampen had met de artisten van ééne natie, maer wel met die van alle natiën en landen, zonder uitzondering van genre of vak, en dat er voor dezen inderdaed algemeenen wedstryd, slechts één gouden eermetael was uitgeloofd. Het tafereel, waermede Van Schendel over al de tentoonstellers zegepraelde, was hooger gemelde Ortelius. Dat den kunstenaer by andere gelegenheden te 's Hage, te Parys, te Brussel, enz. medaliën van eerste klas werden toegewezen, hoeven wy nauwelyks aen te stippen, evenmin als dat de befaemdste kunstgenootschappen het zich tot eene eer rekenden hem onder het getal hunner leden te mogen opnemen.
En echter, zal men het gelooven? in een tyd als den onzen, waer de Staetsbesturen soms zoo kwistig zyn met eereteekenen en onderscheidingen van allen aerd, en deze niet zelden aen de middelmatigheid verleenen, is de befaemde kunstenaer, wiens werken zoo algemeenen byval verwierven, wiens naem in de kunstwereld zoo helder schittert, is die kunstenaer, zeggen wy, tot hiertoe met geene enkele ridderorde vereerd geworden. Waeraen is die onvergeeflyke verwaerloozing toe te schryven? Het zoude ons te verre leiden, indien wy derzelver oorzaek moesten nasporen. Genoeg zy het hier te zeggen, dat Van Schendel de vrymoedigheid zelve is en meer nog, ten hoogste afkeerig van al wat men coterie noemt, en onbekwaem om door kuiperyen datgene te bejagen wat hem, volgens het oordeel van elken onpartydige, sinds zoo lang van regtswege toekomt.
Van Schendel heeft verscheidene werken over zyne kunst uitgegeven, welke van diepgrondige studiën getuigen, en ons het geheim doen kennen, waeraen hy eenige van zyne schitterende hoedanigheden te danken heeft. Zoo vervaerdigde hy in Holland een werk over de gelaetsuitdrukkingen, waervoor hy zelf eenige hoofden etste; zoo verscheen onlangs van hem te Breda, by Hermans, een hoogstnuttig boek, getiteld:
Auteursrechtvrij
