De Vlaamsche School. Jaargang 7

[p. 97]

Twee advokaten.
II.
(Vervolg, zie bl. 95 dezes jaergangs.)

Den volgenden dag was het huisgezin des pachters reeds vroeg te

BANKET DEN DICHTER J. VAN BEERS AENGEBODEN.
middenstuk der tafel, ontw. en uitgevoerd door désiré van spilbeeck. plaetsnêe van j. gons. Zie bladz. 26 dezes jaers.

been. Dat allen een onrustigen nacht hadden door gebracht, is licht te beseffen. De noodlottige verklaring, den avond tevoren, door Michiel Schevelsteen zynen kinderen en Lambrecht gedaen, had ook ieder in het byzonder genoegzaem ruime stof tot denken gegeven. De oude pachter zag er somber uit; zyn gelaet, waer steeds gulle tevredenheid op te lezen stond, droeg thans de merkbare blyken van achterdochtige ingespannenheid; aen de diepe groeven die op zyn anders zoo effen voorhoofd gespreid waren, was het duidelyk zichtbaer, dat pynlyke geesteskwellingen hem dien ganschen nacht op zyn rustbed niet hadden toegelaten de oogen te sluiten. Nogthans lag er over die sombere plooijen eene vaste beradenheid verspreid waeruit genoegzaem bleek, dat Michiel Schevelsteen dien nacht een besluit had genomen, dat hy vast voornemens was, kost wat kost, ten uitvoer te brengen.

In vroegere dagen, wanneer zy niets als liefde en geluk kenden, geleken Barbara en Goele elkander als tweelingzusters en thans, ofschoon de blos der rust en vrede van hunne wangen eensklaps was verdwenen, was het ook duidelyk merkbaer dat het de zelfde oorzaek was, die hunne teederen herten, hunne liefderyke zielen, eene diepe, al te diepe wonde had geslagen. Bleek was haer aengezicht, bleek als marmer, en hare groote blauwe oogen, dit open boek hunner gevoelige zielen, waer steeds en liefde en eenvoud uit straelden, waren thans droog en met een droeven rooden rand omgeven. Over het gansch gelaet der zusters lag een pynlyke zweem van droefgeestigheid gespreid.

Lambrecht, die door den pachter veeleer als een zoon dan als een knecht beschouwd werd, Lambrecht die byna een broeder was voor Goele, en voor Barbara misschien wel iets meer, hy ook, had op zyn rustbed de rust niet gevonden; ja zelfs Hans, de kleine verkenshoeder, zag er uit of hy dien nacht in zyne hardhouten slaepbank de oogen niet had geloken. Wellicht had hy gedroomd, dat de oorlog het land in vlammen zette, het muitzieke volk de kerk van het dorp overrompeld en geplunderd had en men hem met stokken uit de gemeente had verjaegd, even als de Franschen na 1793 deden, toen zy in ons land meester waren of liever toen zy er zich meester waenden en er doch werkelyk den baes speelden. Wat er van zy, de kleine Hans begluerde met schuinsche blikken beurtelings den pachter, de twee zusters en Lambrecht, en toen hy gewaer werd dat allen het stilzwygen bleven behouden, krabde hy zich met beide handen zoo duchtig het achterhoofd alsof hy daer de oplossing zou hebben gevonden van het raedsel waernaer hy zoo angstig zocht.

Met het zelfde stilzwygen, namen allen het onbyt en, toen zy daermede gedaen hadden, stond de gryze Michiel Schevelsteen recht; sprakeloos stapte hy tot by eene kast, haelde zyn blauwen zondagrok eruit, dien hy vervolgens aentrok, zette zynen hoed op het hoofd waerop hy zyn hazelaren stok in de hand vatte, als of hy zich bereidde het huis te verlaten. De knecht dit ziende, richtte zich insgelyks op, stapte tot by zynen meester, dien hy by den arm greep, terwyl hy met zachte stem zegde:

- Pachter, een woord!

- Wat wilt gy, Lambrecht? - vroeg de grysaerd.

- Waer gaet gy heên? - vroeg Lambrecht.

- Naer Brussel, - was het antwoord.

[p. 98]

- Waerom, pachter?

- Gy weet het, Lambrecht, ik wil Mynheer Frederik Straetman nog eens gaen spreken.

- Pachter, dezen ganschen nacht heb ik ernstig nagedacht op het geen gy ons gisteren hebt medegedeeld, - zegde de knecht, en na eene poos, voegde hy er droevig met het hoofd schuddende by, - pachter, ik geloof dat er van die pooging niet veel te wachten is.

- Mogelyk, Lambrecht, - antwoordde de oude Schevelsteen; - maer toch wil ik het nog eens beproeven.

Nogthans geloof ik het middel gevonden te hebben om ons, althans voor het oogenblik, uit den netelachtigen toestand waerin wy ons bevinden, te redden.

- En welk is dit middel? - vroeg de pachter met nieuwsgierige belangstelling.

- Gy weet dat Barbara en Goele u gisteren de juweelen, die hunne moeder zaliger hen op haer sterfbed schonk, hebben aengeboden.

- Zwyg daervan, Lambrecht, zoo gy my geen grooter verdriet wilt veroorzaken, - antwoordde Michiel Schevelsteen; - gy kent myn gedacht, en weet wat ik gisteren daer omtrent zegde.

- Nogthans, pachter, ik geloof dat gy daer voor toch wel twee honderd franks zoudet bekomen; ik heb even zoo veel op de bank staen, dit zou een jaer intrest der rent maken; dan waren wy ten minsten voor dien tyd gered.

- Oh! ja, vader, dit is een goed middel om ons uit de verlegenheid te helpen! zuchtte de gevoelige Goele met zachte stem.

- Maer weet gy dan niet dat men op de bank zyn geld niet kan terugkrygen of men moet daervan de vrage ten minste zes weken op voorhand doen? - vroeg de pachter.

- Gy hebt gelyk, - zegde Lambrecht dubbend; - maer Mynheer Straetman zou misschien dit kort uitstel wel verleenen.

Ik dank u, Lambrecht, gy zyt een brave jongen, - zegde de grysaerd, terwyl hem van erkentenis de tranen uit de oogen sprongen; - ik dank u, maer toch, het kan niet: het diamanten kruis, de gouden oorbellen, de ring van Lisbeth, myner vrouw zaliger, ah! neen, nooit... verstaet gy dan niet, kinderen, dat het niet mag... Ho! neen, het mag niet, zeg ik u.

- Vader, - sprak de oudere zuster; - zoo gy het diamanten kruis niet neemt, welnu dan offer ik het aen de Onze-Lieve-Vrouwe van het dorp.

- En zoo gy de gouden oorbellen en den ring weigert, - voegde de jongere zuster er by, - zie, dan verkoop ik ze, en deel de opbrengst ervan aen de armen der parochie uit.

- Wees gezegend, goede God! - snikte Michiel, terwyl hy de overvloedige tranen die hem over de wangen biggelden, met den rug der hand wegvaegde, - wees gezegend, ik dank den hemel daer hy my zulke goede kinderen heeft geschonken!

- Welnu, pachter, wat zegt gy? - Vroeg Lambrecht.

- Niets, niets, wy zullen zien.

- Zie, pachter, - ging de knecht voort, - vooraleer gy vertrekt, moet ik u toch nog iets zeggen; gy weet dat ik uwe oudere dochter bemin en dat zy myne liefde beantwoordt; gy hebt u tegen dit wederzydsch gevoelen niet gesteld; welnu, zoo gy van ons aenbod geen gebruik maekt, dan zal ik Barbara aensporen hare bedreiging ten uitvoer te brengen en dit zal zy; zoo ik haer goed ken, ben ik er zeker van, en ook wat Goele betreft, die zal haer woord niet breken.

- Zoo als wy zegden, zullen wy doen, - bevestigden de twee zusters gelyktydig en als uit eenen mond.

- Welnu, het zy zoo, - antwoordde de gryze pachter; - zoo het niet anders zyn kan, zal ik van uw edelmoedig aenbod gebruik maken; maer slechts wanneer ik geene andere uitkomst om ons te redden meer zie.

- Dank, vader! dank! - snikte Barbara verheugd.

Goele zegde niets, maer zy vloog haren vader rond den hals en zy kuste hem herhaelde malen op de wangen; Goele zegde nooit heel veel, maer wanneer zy waerlyk verheugd was, kost zy zich niet weêrhouden dit gevoel haers herten door eenen kus lucht te geven, het zy den kleinen Hans of Turk met zyne stekelige huid, dit was haer dan toch om het even; op zulke oogenblikken scheen haer wegsmeltende blauwen oogappel vochtig te glinsteren; ook was dit nu weêr het geval: Goele was waerlyk een goed eenvoudig meisje en bezat eene rechtgevoelige ziel.

Lambrecht voorzag een tooneel dat tranen zou doen vlieten en dat wellicht pynlyke indrukken moest verwekken; hy wilde dit voorkomen, daerom toonde hy zich man. Hy greep zynen ouden meester by de hand en zegde:

- Geef my uwe hand, pachter; want ik betrouw my op u, ik hoop dat gy zult handelen zoo als wy hebben gezegd.

- Lambrecht, - antwoordde Michiel Schevelsteen, terwyl hy zyne kinderen omhelsde, - van avond ben ik by u terug; pas op de hoeve en zorg dat er aen de kinderen geen leed geschiede: voor vandaeg zyt gy hun vader.

Ofschoon de kleine Hans thans niet sliep, toch lag hy in zyne hardhouten slaepbank luidop te snorken. De verkenshoeder was nogthans op dien stond zelfs nog geen koster.

Eenige oogenblikken later stapte de grysaerd met verhaesten tred langs de baen die van Hoylaert naer Brussel geleidt. De goede ouderling scheen geene aendacht te maken op de dikke sneeuwvlokken die dwarrelend rond hem heên vlogen, hy koesterde slechts een gedacht: de oneer die hem en zynen kinderen boven het hoofd hing, af te wenden.

Tegen den middag belde Michiel Schevelsteen aen de poort eener groote heerenwooning op het Kantersteen, te Brussel, gelegen. Een knecht opende.

- Is Mynheer Straetman te huis? - vroeg de pachter.

De knecht bezag den grysaerd van het hoofd tot de voeten en antwoordde op lossen toon:

- Ik weet niet, ik zal eens zien. Wien moet ik aenkondigen?

- Michiel Schevelsteen, van Hoylaert, - zegde de grysaerd.

De pachter trad binnen; byna eene halve uer verbleef hy in de wooning van Mynheer Straetman en wanneer hy die verliet, zag hy er ruim zoo droefgeestig uit als toen hy aen de groote heerenwooning belde. Met langzamen tred en met gebogen hoofd stapte hy suffend door de prachtige straten der hoofdstad tot dat hy eindelyk in eene enge stege byna werktuigelyk eene herberg binnentrad.

- Een glas faro? - vroeg hy.

De weerdin die zich achter de toogbank bevond, voldeed oogenblikkelyk aen zyne vraeg. Dubbend en zonder het bier aen te raken bleef de grysaerd eene wyle zitten.

Buiten Michiel Schevelsteen en de weerdin, bevond zich nog een man in de herberg aenwezig.

[p. 99]

De vreemdeling had een eenigzins deftig voorkomen en aen zynen langen knevelbaerd en hoogtoegeknopten rok, met passementen en strikken versierd, zou men hem, by den eersten oogslag, voor een buitendienst gestelden officier hebben genomen, des te meer daer hy aen een der knopsgaten iets droeg dat, voor iemand die geen goed kenner in de zaek was, naer een ordelint zweemde. Wanneer de grysaerd de herberg binnentrad, had die man een scherp doordringenden blik op hem geworpen en sedert had hy niet opgehouden met zyne kleine gryze oogen de minste bewegingen des pachters, al zyn doen en laten, met de grootste nauwkeurigheid gade te slaen. Omtrent een groot kwaert uers was reeds sedert zyn binnen treden verloopen en nog zat Michiel Schevelsteen even stilzwygend voor zyn steeds onaengeroerd glas. De toegeknopte rok richtte zich eensklaps op, vatte zyn glaesje schiedammer in de hand en plaetste zich tegenover den pachter aen dezelfde tafel.

- Gy zyt ziek, vriend, - zegde hy op deelnemenden toon, terwyl hy Michiel op den schouder klopte, - gy zyt ziek, of wel gy hebt verdriet.

De oude Schevelsteen liet het gezegde van den knevelbaerd onbeantwoord, maer deze sprak zoo goed en zoo schoon, dat de tong in den mond des pachters, eer er een nieuw kwaert uers verloopen was, losraekte en reeds vooraleer een derde kwaert uers was heengevloden, kende de toegeknoppte rok de gansche geschiedenis des pachters van het begin tot het einde.

De onbekende verzocht een nieuw glaesje schiedammer, dat hem aenstonds door de weerdin werd voorgeschonken; echter verwylde hy niet lang stilzwygend.

- Vriend, - zegde hy, terwyl hy de rechterhand op de borst tusschen den toegeknopten rok verborg - vriend, uw verhael heeft my diep getroffen en, ik moet het u bekennen, het Staetbestuer doet weinig, veel te weinig, zelfs byna niets, om den landbouw die zoo deerlyk lydt, uit den kwynenden toestand, waerin hy verkeert, op te beuren.

- Het Staetsbestuer, zegt gy? - deed Michiel verwonderd, - wat heeft het Staetsbestuer toch in heel die zaek te zien, Mynheer?

- Wat het Staetsbestuer daerin te zien heeft, pachter? Waerlyk, ik versta niet, hoe gy my zulke vraeg kunt doen. Is de jaerlyksche pacht die de landbouwer aen den grondeigenaer te betalen heeft, niet hoog, niet drukkend genoeg?

- Dat is waer; maer wat heeft nu toch het Staetsbestuer met myne ramp gemeens?

- En de hooge belastingen die men van den landbouwer eischt en die hy ongelukkiglyk met elk komend jaer ziet verhoogen?

- Dit is waer, maer zonder inkomsten, kan het land toch ook geene uitgaven doen en....

- Ja maer, vriend, veroorloof my te zeggen, dat de uitgaven niet te zwaer op den landbouw mogen drukken; want zeker is het dat de landbouw de nuttigste aller nyverheidstakken is. Dunkt u niet dat men, ten minste, de levensmiddelen van eigen voortbrengst een weinig beter zou kunnen beschermen met die uit den vreemden iet wat meer te belasten?

- Gy kunt gelyk hebben, - antwoordde de oude Schevelsteen, - ik ook ben een weinig van uw gedacht; maer in de Statenkamers is daer reeds zoo veel voor en ook zoo veel tegen gesproken, dat ik in der waerheid niet heel goed weet, wat het best zou zyn.

- Nu, nu, pachter, zoo gy het niet weet, ik toch weet het wel, - zegde de toegeknopte rok op eenigzins lossen toon, terwyl hy zich oprichtte, eene cigaer uit den zak zyns kleeds trok en die aenrookte, - ik weet het zeer goed. Men heeft my dikwyls als kandidaet voor de kamer der volksvertegenwoordigers willen voordragen, ik heb altoos stellig geweigerd, maer deze mael doe ik my kiezen. De belangen van den landbouw worden te zeer verwaerloosd, er moet iets voor dien nuttigen nyverheidstak gedaen worden.

- Volksvertegenwoordiger, - dacht Michiel Schevelsteen, den man met den knevelbaerd en toegeknopten rok van het hoofd tot de voeten bekykende, - een man die volksvertegenwoordiger zou kunnen zyn; zulk iemand heb ik nog nooit gesproken. Lieve hemel! die moet er wat af weten.

En inderdaed de woorden des onbekenden boezemden den landbouwer vertrouwen, zeer veel vertrouwen in. Eene lange wyle tyds bleef hy sprakeloos voor zich zitten staren, doch eensklaps schoot hem een gedacht te binnen en hy vroeg:

- Vergeef my, Mynheer, ik beken het, er ligt waerheid, zeer veel waerheid in uwe woorden, maer ik zie toch nog niet, wat het Staetsbestuer in het ongeluk dat my bedreigt te zien heeft; immers...

- Hoe...

- Welnu, het Staetsbestuer heeft er immers toch weinig schuld aen, zoo wy twee achtereenvolgende jaren zulken slechten oogst gehad hebben; ik zie daer hoegenaemd niets in dan eene schikking Gods.

- Het Staetsbestuer had wys gehandeld met zulks te voorzien; doch dit moet u niet bedroeven, vriend, uwe zaken staen toch nog zoo erg niet.

- Zoo erg niet? - vroeg Michiel verwonderd.

- Neen, by den drommel niet! zoo gy my slechts wilt laten begaen. In myne jongheid heb ik een weinig de rechten bestudeerd, en ik ben de man die u zou kunnen helpen.

- Zou het mogelyk zyn? vroeg de grysaerd meer en meer verwonderd.

- Luister: gy hebt, zoo het waerheid is wat gy my zegdet, het recht voor u. Ik zal u by een advokaet geleiden die u uwe zaek zal helpen winnen.

- Een advokaet? Maer stelt gy my dan een proces voor?

- Inderdaed.

- Een proces! - zegde Michiel diep nadenkend, - een proces! Neen, dit niet, dat kost te veel geld en daerby ik heb een hekel tegen procederen, men draegt te dikwyls het goed geld by het kwaed.

- Gy hebt gelyk, vriend, en daerby spreekt gy wysselyk, - antwoordde de onbekende eenigszins wrevelig en schudde, als misnoegd over zich zelven, met het hoofd, - maer ik heb my niet goed verklaerd; een proces is het juist niet en veel geld zal het u ook niet kosten.

- Goed, maer groote vriend van advokaten ben ik toch ook niet, - hernam de pachter, - die heeren scheeren meesttyds of er wol is of niet en zy nemen de laetste die het schaep overblyft voor zich.

- Dit is waer, - zegde de knevelbaerd, - althans, wat het meestendeel der advokaten betreft, doch allen handelen zoo niet. Tusschen alle koorn is kaf; maer ook gebeurt het soms wel eens dat er tusschen het kaf een verloren graen is geslopen. Ik ken advokaten die heel brave lieden zyn.

- Mogelyk, - antwoordde Michiel, bedenkelyk met het hoofd schuddende, - maer toch voor processen gevoel ik weinig trek.

Zyn gansch leven had Michiel Schevelsteen een afkeer voor iets dat aen rechtsgedingen raekte gevoeld en thans was hy wel van inzicht nog niet in den gevaerlyken appel te byten die hem, als het ware met honing omstreken, onder zulk een behagelyk schynkleed werd aengeboden. Doch

[p. 100]

de toegeknoppte rok praette zoo lang en zoo schoon, hy deed den pachter zoo goed gevoelen dat het niet voor zich was dat hy sprak, maer dat integendeel zyne eigen belangen dit vereischten, dat de grysaerd ten leste aen het wankelen geraekte en eindigde met in den gevaerlyken appel te byten. Na eenige stonden vertoevens betaelden de knevelbaerd en Michiel de weerdin en beiden verlieten, vertrouwelyk pratend, de herberg.

(Wordt voortgezet.)

Johan Van Rotterdam.