|
| |
| |
| |
Het steenen kruis.
Aen myne zuster.
In het hert van het Hageland, te midden eener aengename vallei, aen den voet van den Roesselberg, ligt het lieve dorpje Hauwaert. De kerk met haer toreken, de pastoory, een windmolen, een twintigtal pachthoeven, dry of vier herbergen en omtrent zooveel winkels, zie daer alles wat dit bevallig dorpken aenbiedt. Wellicht zal dit geenen reiziger uitlokken eenen omweg, hoe kort ook, te maken, om te Hauwaert te gaen bekyken, wat hy reeds duizende malen in zyn leven, en zeker op eene veel grootere schael, in andere plaetsen heeft gezien. En echter raden wy hem dit uitstapje op zyn dringendst aen; want al levert het dorp niets merkweerdigs op, zyne omstreken zyn toch hemelsch schoon; nergens vindt men zulke heerlyke vergezichten dan dáér.
Ginds voor u, in de wyde vlakte, ligt eene onafmeetbare heuvelketen, waerachter gy, wel te verstaen wanneer gy een heerlyke zomermorgend voor uwe wandeling hebt uitgekozen; niets bespeurt dan een effen blauwen hemel; achter u hebt gy een uitgestrekt dennenwoud; ter zyde een bosch van knokkelig schaerhout, bezaeid met thymus, vergeet-my-nietjes en heidebloemekens, die prachtvol en glinsterend van dauw, als duizende kostbare peerlen den wandelaer tegen glimmen. Dan bebt gy nog de braemstruik, die zyne met vruchten beladene ranken weelderig langs boomen en hoogten hêenslingert en den vermoeiden reiziger schynt uit te noodigen om toch van zyne bessen te proeven, ô! alles is daer zoo frisch, zoo heerlyk, als hadde het Opperwezen, tydens de schepping, dit vreedzaem oord onder alle andere uitgekozen en der nature geboden die aengename streek tot een aerdsch paradys te vormen.
Op eenen zondag namiddag van het jare 1715 scheen in deze, anders zoo rustige, gemeente alles in rep en roer. Boeren en boerinnen, jonge luî en oude besjes, al wie in Hauwaert woonde, en door ongesteldheid of ziekte niet
gedwongen was te huis te blyven, huppelde dien dag blymoedig het dorp rond; zelfs de oude pastoor, met den rieten wandelstok onder den arm en de schildpadden met zilver beslagen snuifdoos in de hand, trad mede tusschen de bonte reijen, waerop hy van tyd tot tyd eenen blik van welgevallen en aenmoediging dalen liet. Want het was kermis in het dorp, en onder elke der groote lynwaden tenten, die voor de herbergen gespannen waren, stond, op eene ton, een of twee vrolyke speelluî, lustig op de vedel
te krassen en op de fluit de piepen, terwyl zy de jonge lieden met hunne heesche stemmen ten dans riepen en de meer in ouderdom gevoorderden gulhertig uitnoodigden tot
| |
| |
het eten van den kermiskoek en 't drinken eener kruik schuimend bier.
Op den avond des dags, waervan wy gewagen, zalen onder de tent van den Gulden Arend - eene der byzonderste herbergen van Hauwaert - twee menschen den dorpe vreemd, ofschoon zy er zeer goed gekend waren. De eerste was een jonge welgekleede boer, omstreeks vyf en twintig jaren tellende. Zyn makker, die eene versleten broek en vest droeg, waervan hy minstens eene halve eeuw de eigenaer scheen, was ruim een zeventiger. De jonge, hiet Karel Van Putte, bewoonde de nabygelegene gemeente Nieuwrode; de oudere had lang als knecht te Hauwaert verbleven, maer werd, over een tiental jaren, door zynen toenmaligen meester, Lambrecht Ceulemans, - een man van een barsch en hatelyk karakter, - weggezonden, omdat hy te oud en te stram werd en byna niet meer werken kon. Dit was de schuld dat Hendrik Mertens thans genoodzaekt was een zwervend leven te leiden en, ofschoon hy wel niet bedelde, toch niets had om zyn armzalig bestaen te rekken, dan hetgeen eenige medelydende zielen uit de omstreken hem gulhertig toestaken. Ook Karel Van Putte herinnerde zich altoos dat de oude Hendrik met zynen vader, gedurende dezes leven, steeds in vriendelyke betrekkingen had gestaen, en daer hy eene goede inborst bezat, stak hy meermalen den ouden dompelaer eene weldadige hand toe.
Toen Karel Van Putte, zich dien avond naer Hauwaertkermis begaf, had hy op weg den ouderling ontmoet, en was met hem naer het dorp gewandeld, waer hy hem nu in den Gulden Arend op eene kruik diestersch bier vergastte. Hendrik Mertens had wel geerne met zynen makker eene redekaveling aengeknoopt; doch deze laetste scheen dit met inzicht te ontvluchten; want hy gluerde voortdurend in 't ronde, alsof hy iemand verwachtte, en beantwoordde al de vragen zyns makkers slechts kort weg met ja of neen.
- Ik weet niet, - zegde eensklaps de oude; - maer het schynt my toe dat Karel Van Putte verliefd is, en met ongeduld zyne minnares in den Gulden Arend zit af te wachten.
- Gy vergist u, myn goede, ik ben niet verliefd of was het nooit, - antwoordde Karel, en een hooge blos verscheen op zyne wangen; wat Hendrik denken deed, dat hy niet slecht had geraden; ook hernam hy:
- Welnu, Karel, gy kunt my al of niet gelooven, zooals gy het verkiest, nogthans zou men zeggen...
- Ik verzeker u dat gy het mis hebt, viel de andere hem in de rede, terwyl hy het hoofd naer de inkomzyde der tent wendde.
- Nu, nu, om het even, wy zullen dat later toch wel zien, - zegde de grysaerd, en daer hy zynen jongen makker niets meer vroeg, hervielen beide in hunne vorige sprakeloosheid.
Dit stilzwygen duerde echter slechts eenige stonden. Op eens sprong de jonge boer verheugd van zyne bank recht, en mompelde binnen 's monds:
- Ha! daer is Lena.
En zonder zynen makker vaerwel te zeggen, liep hy zoo spoedig mogelyk tot by zes of zeven bevallige boerinnekens, die zich aen den ingang der tent vertoonden. Oogenblikkelyk bood hy den arm aen eene der maegden, terwyl hy met haer een vertrouwelyk gesprek begon aen te knoopen, en op hare gezellinnen zoo weinig acht sloeg, als waren zy daer niet aenwezig geweest.
Hendrik Mertens had de uitroeping des jongelings zeer goed gehoord, zyne handelwyze met inzicht gadegeslaên, en nu dacht hy de verzekering te hebben dat hy daer zoo even, wanneer hy den jongeling verliefd heette, wel had
geraden. Een te vreden lachje vertoonde zich rond zyne lippen, doch niet zoodra had hy het meisje, dat door zyn makker ten dans werd geleid, herkend, of de gulle lach verdween om plaets te maken voor eene bittere plooi, en halfluid morde hy:
- God! Lena Ceulemans, bedrieg ik my niet?... Karel Van Putte op dit meisje verliefd! Dit kan of mag niet zyn, daer kan een nieuw ongeluk uit voortspruiten. Ik zal een waekzaem oog in 't zeil houden.
De jonge boer, niet wetende dat zyn gezel hem met zulke schele oogen begluerde, omdat hy zich in de groote blauwe kykers der Perel van Hauwaert - dien naem had men haer gegeven - niet alleen omdat zy als een der bestgevormden harer kunne kon doorgaen, maer tevens om hare goede
| |
| |
inborst en haer zuiver en zacht gemoed - zat spiegelde, liet intusschen geene gelegenheid voorbygaen om zyner vriendin te behagen.
Het hert des jongelings, zonder van ongevoel te kunnen beticht worden, was lang voor zekere gewaerwordingen gesloten gebleven: nooit had hy gekend wat het is ‘bemind zyn en beminnen;’ nooit had hy aen dien beker van hemelzaligheid de lippen mogen zetten, tot hy, korten tyd geleden, Lena Ceulemans, eene maegd zoo schoon en zuiver als het beeld der onschuld, op zyne baen ontmoette. Van af dien stond was ook zyn hert voor de liefde ontsloten geworden.
Dien namiddag geleidde de jongeling het meisje nog meermalen ten dans, en vloog dan telkens zoo vinnig en zoo vrolyk met haer over het mulle zand, dat menig jong koppel uit afgunst hun geluk benydde.
Echter sloeg weldra het uer waerop hun onschuldig genot een einde moest nemen en dat Lena haren vriend waerschuwde dat het oogenblik, om huiswaerts te keeren dáér was. De jongeling poogde haer van dit voornemen te doen afzien, maer het uitdrukkelyk bevel haers vaders, dien zy vreesde en lief had, zich daertegen verzettende, besloot Karel haer tot hare wooning te vergezellen. Niet zoo spoedig had hy dit voornemen uitgedrukt, of Lena herinnerde zich iets waeraen zy van het oogenblik harer intrede in den Gulden Arend, niet meer had gedacht.
- Hemel! ik kwam hier niet alleen - sprak zy, - eenige myner vriendinnen vergezelden my. Sedert uwe komst dacht ik niet meer aen haer; nu zyn allen verdwenen.
Inderdaed, niemand harer bevond zich nog in de herberg. Zonder hare gezellinne te waerschuwen, hadden allen sinds lang den Gulden Arend verlaten, om elders meer vermaek te gaen zoeken.
- Nu, nu! dat is niets, sprak de jonge boer, de maegd spoedig den arm biedende, - wanneer ik u vergezel, kunt gy alle andere geleiders goed missen, en zoo iemand in myne tegenwoordigheid het wagen dorst u te beleedigen, zou hy oogenblikkelyk kennis maken met den arm van Karel Van Putte, van Nieuwrode; en ik durf u verzekeren dat hy een volgenden keer zich gewis tweemael zou bedenken, vooraleer den naem van Lena Ceulemans, in myne tegenwoordigheid, oneerbiedig uit te spreken.
Het jonge meisje liet zich dan ook niet lang pramen om den haer aengeboden arm te aenveerden; want, om rechtuit te spreken, er was niets wat zy zoo zeer verlangde. Zonder verdere plichtplegingen te maken, verlieten beiden lachend en te vrede de herberg.
De wooning van Lena was niet verre van de dorpstraet verwyderd, zoodat Karel op weg den tyd niet had haer veel te vertellen; doch herhaelde malen drukte hy haer op eene veelbeduidende wyze de hand, en wanneer de maegd tot de hoeve haers vaders was genaderd, hadden beide de verzekering dat zy elkander beminden. Karel had Lena nooit eene liefdeverklaring gedaen, en nogthans gevoelde zy dat hy haer beminde. Lena had telkens dat Karel haer in de oogen staerde, de blikken grondwaerts gericht, en nogthans had hy de verzekering dat zy hem lief had.
Den volgenden morgend stond Lena 's vader, een zeer hoogmoedig en barsch man, voor de deur der herberg den Gouden Leeuw, wanneer een zyner vrienden hem te gemoet trad en hem geluk wenschte.
- Wat!... Wat zegt ge? - vroeg Lambrecht, zynen aenspreker nieuwsgierig van het hoofd tot de voeten bekykende.
- Dat ik u veel geluk wensch, - herhaelde de boer.
- En waerom? - vroeg Lambrecht.
- Wel natuerlyk, om het huwelyk uwer dochter.
- Het huwelyk myner dochter! - sprak Lambrecht, lachend, - en met wien treedt zy in den echt, als ik het weten mag?
- Nu, dat ziet er mooi uit! Wel, met wien anders dan met Karel Van Putte, den ryken pachter van Nieuwrode, het gansche dorp weet dit.
- Ik hoop dat gy op het feest niet zult achterblyven, antwoordde Lambrecht spottend, - en den boer goeden dag wenschende, liet hy hem alleen de herberg binnen treden, terwyl hy de dorpstraet instapte en bitter schertsend morde:
- Ha! ha! Karel Van Putte, de zoon van den koster zaliger, is op myne Lena verliefd! Dit gaet te verre. Hel
| |
| |
en duivel! ik zal zorg dragen dat de pastoor niet zonder werk blyve... - en met eenen veelbeduideden grynslach om den mond, spoedde hy zich naer zyne wooning.
Des avonds zat Lena met haren vader onder de tent van den Gulden Arend. Niet verre van hen had des meisjes geliefde, aen eene andere tafel, plaets genomen. Doch de tegenwoordigheid des vaders weêrhield hem haer het woord toe te sturen en haer ten dans te geleiden en daer de jongeling zich dien avond verdroot, vond hy niets geraedzamer dan zich terug naer zyne hoeve te begeven.
Tusschen Aerschot en Hauwaert ligt een uitgéstrekt dennenbosch, waernevens eene tamelyk breede baen loopt, langswaer de wandelaer zich, in minder tyd dan langs den steenweg, van de eene naer de andere plaets kan begeven.
Op een kwaert uers van Hauwaert snydt een voetpad, dat dáér eene soort van holweg vormt, de laen en het bosch in twee. Op een der hoeken van dit pad, en wel op eenen heuvel, verheft zich een kruis uit blauwen hardsteen gekapt.
Het is zoo zeer met braemranken en klimop omslingerd, dat menige wandelaer het voorbystapt, zonder dat hy op die plaets dit teeken der verlossing vermoedt. En nogthans staet het nog heden dáér, even als over anderhalve eeuw, wel is waer, een weinig verouderd en met mos bewassen; maer toch kan men, wanneer men zich de moeite geven wil de ranken, die het omkransen, ter zyde te schuiven, nog zeer duidelyk zyn oorspronkelyk opschrift lezen. Het luidt:
Hier is doodelick geschooten Ioannes Van Putte Coster van Neroede den 19 oc. 1705. Bidt voor de ziel
Sedert de planting van dien grafsteen, had Karel Van Putte de gewoonte aengenomen, dagelyks naer die plaets, waer zyn vader, slachtoffer eener misdadige hand, gevallen was, te wandelen. Nogthans sloeg hy nooit dien weg in met het gedacht den boosdoener op te zoeken en zich over zyn wanbedryf te wreken; want op het tydstip dat hem die wreeden slag werd toegebracht, was hy nog te jong om een dergelyk gevoelen in zyn hert toegang te verleenen. Hy kwam dan slechts om op die plek, aen den voet des kruises, een kort gebed voor de ziele zyns vaders ten hemel te sturen.
Na den Gulden Arend te hebben verlaten, was Karel spoedig den weg die naer Aerschot geleidt ingeslagen en toen hy de rampzalige plaets genaekte waer zyn vader het leven verloor, knielde hy, volgens gewoonte neder. Wanneer zyn gebed ten einde was, wilde hy zich oprichten, doch hierin werd hy verhinderd door eene ryzige vrouw, die ongemerkt naest zyne zyde was komen staen en thans, zonder echter een woord te spreken, hare hand op zynen schouder legde.
Karel wendde het hoofd om en erkende zyne beminde. Toen sprong hy eensklaps recht en vroeg met ontroerde stem:
- Lena, gy hier en weent! heeft u iemand beleedigd? Doe my niet lyden, maek my spoedig met de oorzaek uwer smert bekend?
Een bedwongen zucht was de eenige antwoord der maegd, en het was slechts na eene tweede vraeg, dat zy met de oogen naer de gulden zandkorrels gericht, antwoordde:
- Niets, Karel... het is niets...
Er moest nogthans iets buitengewoons voorgevallen zyn, want de maegd, die eene ziel had zoo zuiver en moedig als haer lichaem rank en schoon was, zag er thans zoo mistroostig uit, dat alwie haer hadde kunnen aenschouwen, medelyden voor haer zou hebben gevoeld, want aen hare lange blonde wimpers glinsterden tranen, die verrieden dat een geheim wee hare gevoelige ziel op dien stond bitter lyden deed. Ook Karel had dit geraden, en daer hy aen de gansche houding der maegd gewaer werd, dat zy hem iets verzwygen wilde, sprak hy eenigzins mistroostig:
- Lena, gy verbergt my iets; dit is immers niet wel gedaen? Ik vertrouw u nogthans al myne geheimen.
- Zult gy op niemand boos worden, dan zal ik het u zeggen? - vroeg de maegd.
- Zoo iemand het heeft durven bestaen u te beleedigen, zal hy my dit duer betalen, - morde Karel.
- Dan vertel ik u niets, - antwoordde het meisje.
- En waerom niet? - hervatte de jongeling, eenigzins verwonderd.
- Omdat ik niet wil dat gy op iemand, wie het ook zy, om mynent wille vergramd wordet, - liet de maegd er op volgen.
| |
| |
- Dan moet ik u maer laten bespotten? - vroeg de jongeling eenigzins wrevelig.
- Dit niet, goede vriend, maer in deze omstandigheid vermogen wy niets. Ik wil, en gy zyt er ook min of meer door uwen plicht toe gedwongen, onze beleedigers te vergeven en daerenboven deze nog te beminnen.
- Lena, ik begryp geen woord van al wat gy zegt, - hernam de jongeling.
- Luister, en dan kunt gy oordeelen, - sprak Lena. - En nu verhaelde zy hem, dat jong en oud in het dorp met hunne liefde bekend was, en ieder haer bespotte en met den vinger wees, omdat Karel zich niet ten haren huize aenbood; alsook dat haer vader, voor wien hunne betrekking geen geheim meer was, haer dien dag meer dan eene harde behandeling had doen onderstaen en haer geboden had die dwaze liefde vaerwel te zeggen, beweerende, dat de inzichten haers minnaers zeker niet zuiver wezen konden, daer hy zich by hem dorst aenbieden.
- Lena, waerom hebt gy my dit niet reeds eerder gezegd? - vroeg Karel, zoohaest het meisje ophield met spreken.
- Ik weet het slechts van heden. En toch ik wilde u geen verdriet veroorzaken met u in myn lyden te doen deelen, - antwoordde de maegd, terwyl zy in stilte eene traen van onder hare wimpers wegvaegde.
- Daeraen hebt gy nogthans niet wel gedaen, Lena, - sprak de jonge boer, - had ik uwe smert eerder gekend, dan zou uwe zuivere ziel voorzeker op dit oogenblik geen lyden kennen; doch staek uwe tranen, morgen reeds zal ik uwen vader spreken en hem onze liefde bekennen. Ik vraeg hem uwe hand, en daer ik zoo ryk ben als hy, kan hy my die niet weigeren; binnen kort ben ik dus uw echtgenoot.
- Dank, Karel, dank, - prevelde de maegd met ontroerde stem, - ik wist wel dat uwe liefde niet geveinsd was, ik beminde u daerom te zeer.
De jonge boer liet haer niet verder spreken, maer hare hand vattende, drukte hy die zoo hertelyk in de zyne, dat het der van dankbaerheid en ontroering blozende Helena, op dit oogenblik, onmogelyk werd haer hertewee nog langer te gedenken.
Nog eenigen tyd bleven zy te saêm overleggen op wat wyze zy hun voornemen het best zouden ten uitvoer brengen, en na elkander te hebben beloofd zich den volgenden avond op dezelfde plaets weder te vinden, sloegen zy beide vrolyk en te vrede, den weg naer Hauwaert in.
Slechts weinige oogenblikken hadden zy echter de plaets verlaten, toen een welgekleede boer, een pistool in de hand houdende, van achter eenen zandheuvel, aen de overzyde der baen sprong. Het was reeds laet, en dikke grauwe wolken, voorboden van een onweèr, die over het bosch en de omstreken eene ondoordringbare duisternis hadden verspreid, maekten het voor het scherpziendst oog onmogelyk het gelaet diens man te erkennen.
- Ha! ha! - spotte hy grimlachend, terwyl hy zich voor het kruis plaetste; - ha! ha! nu weet ik alles. Lena Ceulemans is verliefd op Karel Van Putte en dit hondenkind bemint Lena Ceulemans. Nu, ik ben toch wel nieuwsgierig om te hooren wat antwoord hy haer morgen brengen zal. Ook ik zal my hier bevinden, en wil de rol van pastoor spelen en het huwelyk inzegenen.
En terwyl hy die laetste woorden uitstiet, zwaeide by het pistool boven zyn hoofd, en in een luiden schaterlach losbarstend, sloeg hy denzelfden weg in, langs waer het jonge paer zich had verwyderd.
Een half kwaert uers was echter niet verloopen of een grysaerd, in half versleten kleeding en op eenen eiken wandelstok leunend, trad met traegzamen tred uit het bosch te voorschyn. De oude man was niemand anders dan Hendrik Mertens. Hy had Lena, wanneer zy den Gulden Arend verliet, gevolgd en zich daerna in het bosch schuil gehouden, dewyl hy beducht was voor hetgeen er voorvallen kon. Thans was hem alles bekend. Het gesprek der twee gelieven had hy afgeluisterd, en den man met het pistool had hy aen zyne spraek herkend. Ook aerselde hy geen oogenblik dezen op zyne schreden te volgen. Terwyl hy langzaem voortstrompelde, mompelde hy halfluid:
- Morgen zal ook ik my hier bevinden... Ofwel naer Leuven gaen en den schout verwittigen, of wel het geweten van den misdadige vermurwen... Ik zal my bedenken, ik heb eenen ganschen nacht voor my... In allen gevalle moet en wil ik deze nieuwe misdaed voorkomen.
Lang bleef dien avond de oude Hendrik in de omstreken rondzwerven, en het was reeds laet in den avond wanneer hy, als een kwaeddoener angstig rond zich hêen glurende, en ongemerkt de schuer, die aen de wooning van Lena's vader paelde, insloop, en zich daer, op een weinig stroo, te slapen legde.
Des anderendags, wanneer de wegzinkende zon hare laetste stralen over het Hauwaertsche bosch nederschoot, stond Karel Van Putte mistroostig nevens het steenen kruis, waerop hy met den elleboog leunde, terwyl hy zyn hoofd,
| |
| |
dat van gedachten zwanger scheen, in den palm der hand liet rusten. Nauwelyks had hy daer echter eenige stonden vertoefd, of hy voelde zich by den schouder grypen. Haestig keerde hy zich om en herkende Hendrik Mertens, die nu sprakeloos voor hem stond. Alhoewel hy dezen zeer goed kende, staerde hy hem toch styf in de oogen, als wilde hy op zyn aengezicht lezen wat hy van hem begeerde; daer de oude echter geen woord sprak, vroeg hy hem op eenigzins wreveligen toon:
- Wat wilt gy van my?
- Niets, - antwoordde Hendrik, - ik kom u slechts zeggen dat gy verliefd zyt; dat gy heden morgend uwe minnares aen haren vader hebt ten huwelyk gevraegd, en dat Lambrecht Ceulemans u hare hand heeft geweigerd.
- Hy heeft my als een ellendige schooijer hoonend buiten de deur gesmeten, - sprak de jongeling met nauw ingetogen gramschap. - Maer wie heeft u dit gezegd?
- Niemand. Gisteren zegde ik u immers reeds, dat gy verliefd waert.
- Maer, in Godes naem, hoe kunt gy dan toch weten dat?..
- Uw vader was myn vriend, - viel Hendrik hem in de rede, - gy zelf zyt my dikwyls in myn ellendig bestaen ter hulpe gekomen; ik wist dat u een groot gevaer boven het hoofd hing; ik wilde het zooveel mogelyk voorkomen en, ware 't in myne macht, u redden; daerom heb ik sedert twee dagen overal uwe schreden gevolgd.
- Een gevaer hangt my boven het hoofd, zegt gy? dit is my onbekend. Hoe hebt gy zulks vernomen? Spreek op, - gebood de ongeduldige Karel, terwyl hy den grysaerd strak in de oogen blikte.
- Luister: - sprak de oude. - Over omtrent twelf jaren woonde ik te Hauwaert. Uw vader, die my zeer goed kende, leefde toen nog. Hy was een braef en deugdzaem man, had vele vrienden en slechts éen vyand. De eersten kende hy zeer wel, de tweede was hem onbekend: ten minste hy wist niet dat die man zyn vyand was; want hy had hem altyd zyne vriendschap geschonken. Karel Van Putte, gelooft gy wat ik u zeg?
- Ga voort, - morde Karel binnen 's monds.
- Welnu, de oorzaek dier vyandschap sproot hieruit voort: Er was omtrent dien tyd een stuk weide te koop, dat aen die uws vaders en ten zelfden tyde aen die van den man paelde, dien hy zynen vriend dacht. Op den dag der veiling begaven zich beiden naer Leuven, waer de verkooping plaets hebben moest. Uw vader bood den hoogsten prys en de weide werd hem toegewezen.
- Maer wat wil dit alles beduiden? - vroeg de jongeling meer en meer verwonderd.
- Val my niet in de rede. Eenige dagen later kwam uw vader eens van Aerschot, alwaer hy eenige zaken had verricht, terug, en op den morgend van den volgenden dag vond men hem hier op deze plaets liggen. Hy was door eene onbekende hand vermoord!
- In 's Hemels naem, waer wilt gy daermede heen?
- Karel Van Putte, gy hebt verleden week tot Rillaer een stuk lands gekocht; de moordenaer van den koster zaliger had gezworen, dat hetzelve hem toebehooren zou. Even zoo goed als hy uwen vader vermoordde, zou hy zich op u kunnen wreken, - zegde de oude bedelaer.
- Gy kent den moordenaer myns vaders? gy kent hem? - onderbrak Karel, hevig ontsteld.
- De man die uwen vader vermoordde is geen vreemdeling.
- O! zeg my zyn naem? zyn naem? ik zal u rykelyk beloonen, - sprak de jongeling, terwyl hy Hendrik driftig by den arm vatte; want hy voelde voor de eerste mael de wraek in zyn hart opwellen.
- Het is nu lang, zeer lang geleden, - vervolgde de oude op tragen toon en, als had hy het inzicht de nieuwsgierigheid des jongelings aen te prikkelen; - in dien tyd woonde ik als knecht op zyne hoeve, en daerby ik was ooggetuige van den moord.
- Zyn naem? ô zeg my toch zyn naem? - riep Karel, wiens ongeduld ten top steeg.
Hendrik bracht langzaem zyne hand aen het voorhoofd, wachtte eenige oogenblikken en zegde dan:
- Dien naem te kennen zal of kan u niet gelukkig maken.
- Om het even! zeg my zynen naem? ik wil den misdadige kennen.
- Hebt gy waerlyk zulken lust om te weten wie de moordenaer uws vaders is? - vroeg de oude, Karel met zyne kleine gryze oogen beglurende, alsof hy het inzicht had tot in het diepste diens herten te dringen. Doch het woedend ongeduld zyns jongen gezels bemerkende, voegde hy er spoedig by: - welaen, volg my: gy zult hem aenstonds zien.
En Hendrik stapte met langzamen tred in het dennenbosch. De jongeling volgde den grysaerd op korten afstand. Karel had op dezen oogenblik Lena en al wat hem des morgends wedervaren was, vergeten. Hy kende thans niets meer dan de wraek; en ofschoon hy op dien dag meer geleden had dan in het gansch voorleden van zyn leven, voelde hy
| |
| |
zich niet meer dat Lena's vader hem toegosnauwd had: ‘Nooit wordt Lena Ceulemans de gade van eenen Van Putte!’ Hy dacht thans slechts aen den moordenaer van den koster, aen den moordenaer zyns vaders, die hem tot nu toe onbekend was, en dien hy voor de eerste mael zou zien. En de jongeling overlegde hoe hy voldoening over het gestorte bloed zou eischen. Terwyl hy zich dus door de wraeklust overmeesteren liet, had Hendrik zich achter eene haeg van geneverboomkens geplaetst, die zich in het bosch, niet verre van het kruis, verhieven. Daer Karel dit niet bemerkt had en den oude wilde voorbystappen, hield deze hem staen en sprak:
- Langs hier, Karel Van Putte; van deze plaets zult gy binnen eenige oogenblikken zien wat gy verlangt...
Intusschen was een man tot by het kruis genaderd; het was dezelfde, die den vorigen avond beloofd had het huwelyk van Karel en Lena te komen inzegenen. Half luid las hy het opschrift van het kruis, dan zegde hy spottend:
- Over twelf jaren werd op deze plaets de hond vermoord; nog heden sterft het hondenkind!
- Hebt gy gehoord? - fluisterde de oude Karel in het oor.
- God! ik ken die stem... - stotterde de jonge boer met ontroering.
Hy wilde nu uit zynen schuilhoek te voorschyn springen om den boosdoener beter in het aenzicht te kunnen zien en zich aldus te verzekeren of hy zich niet bedroog; doch Hendrik weêrhield hem met zulke kracht, dat het hem onmogelyk was zyne plaets te verlaten.
- Wees voorzichtig, - fluisterde de grysaerd hem toe; - zoohaest de wolf het schaep ontwaert, verscheurt hy het.
De man, die voor het kruis stond, had middelerwyl een pistool van onder zynen kiel te voorschyn gebracht, en terwyl hy spotlachend den haen overhaelde, sprak hy:
- Niemand heeft geweten dat ik den vader vermoordde; niemand zal weten dat ik de moordenaer van den zoon ben.
- Hebt gy gehoord? - lispelde nogmaels de oude.
- God, het is dan waerheid! Lambrecht Ceulemans! Lena's vader! - gilde de jongeling, en moedeloos zonk hy aen de zyde des grysaerds ten gronde.
- Myn haet moet ik in de wraek koelen. De dooden zwygen; de graven blyven stom, - grinnikte de man met het pistool.
- De dooden zwygen niet! De graven spreken!... - riep de oude Mertens, met doffe en zware stem, van achter zyne schuilplaets.
Zoohaest Lambrecht Ceulemans - want de man met het vuerwapen was inderdaed niemand anders, - deze woorden hoorde, wilde hy vluchten; doch eene plotselyke siddering beving hem eensklaps en het werd hem zoo koud om het hert als naderde zyn laetste stond.
Hendrik, dit ziende, vervolgde:
- Lambrecht Ceulemans! Lambrecht Ceulemans! het uer der wraek nadert!
- Vergiffenis, - stotterde de booswicht.
- Jan Van Putte is dood; maer zyn zoon leeft nog. Is uw moordtuig geladen? - hoorde Lambrecht dezelfde onbekende stem hem toeroepen.
- Vergiffenis! vergiffenis! - morde nogmaels de misdadige.
- Lambrecht Ceulemans, maek u gereed, een nieuw slachtoffer loopt u te gemoet; - donderde weder de grysaerd. En eensklaps liet hy den arm van Karel, dien hy tot nu met zyne forsche hand omklemd had gehouden, los.
Zoohaest Karel den moordenaer had herkend, was er in zyn binnenste een hevige stryd ontstaen tusschen zyne wraek en de liefde die hy der dochter van den moordenaer toedroeg. Hy dacht het zynen plicht het bloed van den misdadiger te eischen in vergelding van het vergoten onschuldig bloed zyns vaders. En nogthans aerselde hy; want de man, die zich nu dáér, voor hem, bevond; de man, die zyn slachtoffer zou worden, was de bron van Lena's leven. Hy aerselde; want hy zag dat de dood van den misdadige hem niet gelukkig zou maken en veel minder nog zynen vader tot het leven terugroepen. Hy zag dat dit hem, integendeel, bitter zou doen lyden; want ofschoon Lena hem innig lief had, zou het haer toch onmogelyk worden hare hand den moordenaer haers vaders te schenken.
Oogenblikkelyk was zyn besluit genomen.
- Vergeten en vergeven, - dacht hy; - doch Lambrecht moet weten dat ik de misdaed, die hem op het hert drukt, ken...
En nu, vooruitspringende, stelde hy zich voor den misdadige, en met snydende stemme riep hy hem verwytend toe:
- Moordenaer myns vaders!
- De dooden zwygen niet! de graven zyn niet stom! - herhaelde Hendrik van achter zynen schuilhoek.
- Bloed! er kleeft onnoozel bloed aen uwe handen! - verweet Karel den misdadige.
- De dooden zwygen niet! de graven zyn niet stom! - klonk het nogmaels uit Hendriks mond.
- Bloed! er druipt onnoozel bloed van uwe misdadige handen, - riep Karel in vervoering, en den vinger vooruit brengend.
| |
| |
- Vergiffenis! vergiffenis!... - bad Lambrecht verschrikt. Dit was al wat hy zeggen kon. Eensklaps zeeg hy, als of hem op eens alle kracht ontvlood, ten gronde; het geknal van een vuerwapen liet zich hooren en een doffen kreet, als de reutel eens stervenden, steeg uit zyne borst op.
- Dood! o ramp!... dood!... - morde de jongeling, en liet zich naest het lichaem van den moordenaer zyns vaders op de knieën zygen, terwyl tranen van weemoed en wanhoop over zyne wangen rolden.
Lambrecht was waerlyk dood. In zynen val was het pistool afgegaen, en had hem het hert doorboord. Nu kwam Hendrik, zoo vlug als zyne stramme leden hem dit toelieten, aengestrompeld, om, ware 't mogelyk, den misdadige hulp te brengen.
- Het is myne schuld; God, ik ben... een moordenaer! - snikte Karel, terwyl hy zich het aengezicht met de handen bedekte.
- Het is de Alvoorzienigheid, die den misdadige straft, - sprak Hendrik plechtig.
- Lena, ik ben onplichtig, vergeef my! - bad de arme jongeling angstig bevend.
- Help my, misschien leeft hy nog; - merkte de grysaerd aen; - wie weet of wy hem niet kunnen redden!
Zoohaest den jongen man deze woorden in de ooren klonken, sprong hy spoedig recht; de woorden des grysaerds waren voor zyn gevoelig hert eene hoopvolle zonnestrael. - Misschien leeft hy nog! - er was dan mogelyk nog redding. En spoedig, zoo spoedig als het in zyne macht was, snelde hy den ouden Hendrik ter hulp.
Terwyl zy bezig waren den doode op te lichten - want helaes! hunne hoop van Lambrecht te redden, was slechts waen, - de laetste adem was hem inderdaed ontvlogen, - kwam Lena, die het laetste gedeelte van dit tooneel van in de verte afgezien en haren vader herkend had, toegeloopen. Luid kermende en snikkende, als eene uitzinnige, wierp zy zich op het lyk. Karel volgde met betraende oogen dit medelydenwekkend schouwspel, en huiverde van ontroering by het zien der smert die Lena's hert, op dit oogenblik, vervulde. De goede jongeling stelde alles in het werk om haer te bedaren en van het lyk af te rukken; doch wat hy deed was vruchteloos, de maegd liet zich niet van het lyk haers vaders, dat zy met kussen overlaedde en met tranen bevochtigde, losrukken.
Ook Hendrik kon dit smertelyk tooneel niet langer gevoelloos gadeslaen. Het scheen hem als werd zyn hert door eene yzeren hand te plet geknepen. Nu was hy mede zoo zeer ontroerd, dat hy, zoo wel als de jongeling, met den rug der hand, eene traen van deelneming van de wangen vagen moest. Eensklaps vatte hy Lena's rechter hand, legde die in de hand van den zoon des kosters, en sprak:
- Lena, uw vader is niet meer!... Karel, bemin en bescherm Lena?
Dan sloeg hy de baen die naer Aerschot geleidt, in; doch vooraleer verder te gaen, hield hy nog een oogenblik stil en op plechtigen toon, stuerde hy hen tot vaerwel toe:
- Kinderen bemint elkander en weest godvreezend; want de misdaed vindt op aerde altoos hare straf!
Toen Karel, een stond later, wanneer hy van zyne ontsteltenis een weinig terug gekomen was, het hoofd omwendde en Hendrik verzoeken wilde naer Hauwaert om hulp te snellen, om den verongelukte naer het dorp te voeren, bevond hy zich met Lena en het lyk alleen. De oude zwerver het werktuig door God gebruikt om de misdaed op aerde te straffen, was verdwenen en nooit zag men hem sints dien dag in de streek terug.
Wat Karel en Lena betreft, ofschoon zy zich niets te verwyten hadden, toch gevoelden zy maer al te wel dat er thans een onoverschreidbare hinderpael bestond, die hen niet toe liet zich tot echtgenooten te vereenigen. Na de ter aerde bestelling van Lambrechts overschot, legden zy de handen in elkaêr, en zwoeren, daer God het niet anders had gewild, elkander eeuwig als broeder en zuster te zullen beminnen. Dit woord bleven zy ook gestand.
Johan Van Rotterdam.
|
|
Auteursrechtvrij