De Vlaamsche School. Jaargang 6

Aan de Redaktie van het tijdschrift De Vlaemsche School.

Mijne Heeren,

Op blz. 101 van uw verdienstelijk tijdschrift komt, onder den titel oude topographie van Antwerpen: de Pepel, een zeer belangrijk artikel voor, waerin de heer L.C. Suyvelgheest (welligt de pseudoniem van eenen geachten geschiedkundige) ons bekend maakt met eenige historische bijzonderheden nopends de heerlijke regten van den Antwerpschen burggraaf op huizen in de Korte Koepoortstraat en op de Kaasrui te Antwerpen. Ik heb die historische bijzonderheden met het grootste genoegen gelezen: wiet och, die het hert op de regte plaats draagt, stelt geen belang in alles wat zijne geboorteplaats betreft? Er is echter een punt in het artikel, waar, volgends mijne meening, de geachte schrijver in dwaling verkeert. Op blz. 102 luidt het: ‘Alvorens verder te gaen, zullen wy een oogenblik de aendacht vestigen op de huizing de Haekeleye. Wat mag deze benaming wel beteekenen? Dat de uitgang leye een weg beduidt, weet iedereen; maer haeke, wat is dat? - De lei van den haek laet zich evenmin begrypen, als het half Latynsche en half Vlaemsche Aqueleye, 't welk wy ergens aentroffen. Zou dus dit haeke niet eene bedorven spelling zyn van haegh? Wel mogelyk, als men bedenkt hoe ligt g tegen k in de uitspraek verwisseld wordt. Nu, by Kiliaen wordt haegh gebezigd in den zin van buiten: een haeghpoorter heet by hem een buitenpoorter, suburbanus, of gelyk men thans zou zeggen, een bewooner der buitenwyk. Daer de Pepel en de Haekeleye zich allereerst bevonden buiten de Burgt, binnen

[p. 135]

derzelver buitenkuipe, eer de eerste omtrek door Godfried met den Baerde werd bevest, wordt het alzoo niet waerschynlyk, dat hier een weg liep, de haegeleye, buitenweg, leidende van den naburigen Eijendyk naer de kapelle O.-L.-Vrouwe op 't staeksken?’ De zaak is, volgends mij, veel eenvoudiger. Op de vraag van den heer L.C. Suyvelgheest, wat haekeleye mag beteekenen? zal ik antwoorden, dat haekeleye niets gemeens heeft met haeke of haegh, noch met lei, leije (ductus, meatus): het is wel degelijk akeleye, acoleije, aqueleye, welk laatste de heer L.C. Suyvelgheest te onregte als half Latijnsch en half Vlaamsch beschouwt. Haekeleye, akeleye, akolei, aqueleye, verschillende spellingen van één en het zelfde woord, is de naam eener bloem, welke tijdens de middeleeuwen zeer in aanzien was. In een oud mystiek gedicht, dat door eene Klarisse werd geschreven, en in Willems' Belgisch Museum (1841) het eerst werd uitgegeven, onder den naam van den vergiere van zuverheden, leest men:

De acoleye wilter ons up leeren,
Die vijfvout es onderslaghen:
Dats dat men de vijf wonden ons Heeren
Met minnen in 't herte altoes sal draghen.

Het karakter der akelei is hier zeer goed aangeduid: in der daad, de akelei, die nog overvloedig in onze Vlaamsche tuinen bloeit, en in het Latijn aquilegia, en in het Fransch ancolie heet, behoort tot de 13^de klasse, 5^de afdeeling van Linnaeus (polyandria, pentagynia, veelmannig, vijfwijvig). Het weglaten der h van Haekeleye levert geene zwarigheid op voor alwie maar eenigs zins met onze middeleeuwsche tale bekend is; iedereen toch weet, dat men de h menigvuldig vindt, waar ze thands niet meer wordt gebruikt, en wederkeerig. - Niets is verder natuurlijker dan dat er in de nabijheid van eenen vlinder, of gelyk het diertjen hedendaags nog in vele streken van Braband wordt genoemd, van eenen pepel, eene akelei zoû groeijen.

Aanvaerdt, Mijne Heeren, de verzekering mijner bijzondere hoogachting.

Gent.

J.F.J. Heremans.