De Vlaamsche School. Jaargang 6 (1860)

De Vlaamsche School. Jaargang 6

(1860)– [tijdschrift] Vlaamsche School, De– rechtenstatus

Auteursrechtvrij

Vorige Volgende


Een jong dichter. De geheimvolle natuer stort hare milde gaven over het menschdom uit, zonder inachtneming van den maetschappelyken rang of stand harer lievelingen. Deze waerheid wordt op nieuw bevestigd door het bestaen te Eecloo (Oostvlaenderen) van een jong mensch (Karel Bogaerd, eenvoudig smidsknecht) na wiens aenleg te oordeelen, wy de blyde hoop mogen koesteren dat door hem eene prachtige perel aen de ryke kroon van België's, ik wil zeggen van Neêrland's dichteren, zal worden gehecht. Eerst en vóóral werd zyn ontluikend talent gekend en op prys gesteld door den heer C.-A. Vervier, wiens landgoed in de naburigheid van Eccloo gelegen is en die, den jongen dichter ter aenmoediging, hem het volgende vers toezond:
Aen Karel Bogaerd, smidsknecht te Eecloo. De stand, waerin de mensch op aerde wordt geboren, Is door den Schepper zelv' hem (heer of knecht) beschoren; Zyn lot hangt van den scepter af, Die wetten geeft aen wieg en graf; Hy moet, op Godes wenk, den naem van Cesar voeren; Als bootsman dobbren op de zee van baer tot baer; Met ploeg en spâ den akker roeren, Of priester, blank van kruin, gaen zeetlen by 't altaer.
[pagina 84]
Dus kan een yzren klomp ter vorming U verstrekken (Nadat uw nyvre hand er op haer' stempel drukk') Of van een heilge's beeld, dat godvrucht zal verwekken, Of van een ongeacht, verworpen huisraedstuk; De grondstof is gelyk; zy zal met heldre stralen Op 't hoofd van een Madone pralen, Tot kouter dienen by den ploeg Of aen het vlugge schip gegrifd staen vóór den boeg. Komt ge, als eenvoudig smid dus, Bogaerd! opgetreden, Toch dichter zyt ge, op hoog gebod, Al moest Vulkaen óók 't yzer smeden, By d'ouden was hy toch een god. Wat zegt het dat geen krans van goud uw lier omslinger! Is d'armoê dan een kwael, die het talent verbant? O neen! een diamant op eenen beedlaers vinger Blyft toch een diamant. C.A. Vervier. September 1859. Ter beantwoording dier gunst, droeg Karel Bogaerd aen den heer Vervier het volgende dichtstuk op:
Willems Herdacht. Aen den Nestor der vlaemsche Letterkunde, den Dichter C.A. Vervier. I. Dael neêr van 's hemels breede bogen, Dael neêr, gewyde Poëzy! Leen my uw tooverend vermogen, Zet mynen zange luister by! Myn boezem gloeit van hemelvonken.... Een naem heeft in myn hert geklonken; Een godlyk beeld zweeft in 't verschiet. De drift, myn boezem ingevaren, Bezielt de vaderlandsche snaren; Ik zing - en Willems zy myn lied. II. 't Verleden ryst, met schrik omtogen: 'k Zie Belgie's Kroost, zoo wyd beroemd, In 't vreemde slavenjuk gebogen, Het vaderland ten val gedoemd, De vreemdling zwaeit met trotschen hoofde, In 't Land waer hy de vryheid doofde, Den yzren dwinglandsscepter rond! De Vlaming mort in sombre woede; Doch Frankryk met zyn geeselroede Verstikt dien wraekkreet in zyn mond. Maer de Almagt zweept een bliksem neder Op 't hoofd van den vermeten Gal; Hy wankelt, rigt zich op, stort weder En schokt het aerdryk door zyn val. Gelyk de zon, ten trans gestegen, Verryst de Vryheid, allerwegen Volgt heil en welvaert op haer spoor; Haer welkomgroet by 't naderzweven Door honderd volkren aengeheven, Klinkt davrend gansch Europa door! Doch wen de volkren 't hoofd herbeuren, En 't laetste kenmerk van den dwang Met zegepralend hand verscheuren, By 't dondren van hun zegezang, Zit Belgie's Maegd, met bleeke wangen En met het zwarte floers omhangen, Te treuren met gebogen hoofd; Zy vreest het woeden niet der stormen, Maer 't knagen van geheime wormen Heeft haer den bloos der jeugd ontroofd - De Gal, in 't worstelperk bezweken, Zwoer woedend met een sombren lach: ‘'k Zal bloedig op dat Land my wreken Waer ik myn magt verpletten zag! Dat volk zal ik zoo diep verbastren, Dat het zyn eigen naem zal lastren Schoon alles van zyn grootheid tuig; Het zal zyn eigen Tael miskennen, Zich zelf aen 't yzren juk gewennen Tot dat het voor myn wenken buig!’ Daerom zit Belgie's Maegd te zuchten, Wen alles rond haer lacht en stoeit; Zy ziet hoe aen de zuiderluchten Een nieuw en vreeslyk onweêr broeit. En de eed dien Frankryk heeft gezworen Ruischt haer nog, als een vloek, in de ooren.... Zy vouwt de handen en knielt neêr; Zy roert de bleeke maegdenlippen En laet haer mond de bede ontglippen, Die klagend opstygt tot den Heer: ‘o, Verhoor hem niet, Algoede! Den verschrikkelyken eed, Dien de Gal, in zyne woede, Voor Uw troone stygen deed; Dat Uw goedheid ons behoede Voor het wederdreigend leed! Ruk Gy van des Vlamings oogen Dien vernederenden band; Snood door vreemden list bedrogen Sluimert hy aen 's afgronds rand.... God, zie neder uit den hoogen, Spaer myn dierbaer Vaderland!’ 't Is nacht, geen maen dryft aen den hemel: Er zit aen Schelde's oeverzoom, Een jongling, naer het stil gewemel Te luistren naer den breeden stroom. Een weemoedstraen blinkt in zyn oogen; Het breede voorhoofd neêrgebogen, Gedenkt hy aen zyn vaderland: Het is een jonge vlaemsche zanger, Van eedle geestverheffing zwanger, Weêrklinkt zyn lied aen 't luistrend strand: ‘Vlaendren zonkt gy in het duister? Is uw roemryk zelfbestaen Uw verleden, met zyn' luister, Voor alle eeuwen dan vergaen?
[pagina 85]
Ligt uw vorstelyke kroone Dan in stof en bloed vertreên? Zyt gy thans niet meer het schoone, 't Vrye Vlaendren van voorheen?...’ En in eens op 't breede water By het stille golfgeklater, Dreunt een stem, met wild geschater, Als de stem des donders: ‘Neen!’ Hy zwygt, ontsteld, de jonge dichter, Op 't hooren van dien schrikbren kreet... Een wolk daelt neêr; het strand wordt lichter, Hy ziet een schim, die nader treedt: Een geest, met hemelglans omgeven, Schynt op der waetrenschoot te zweven, Een gouden harp blinkt in zyn hand; Den fieren blik omhoog geslagen, Schynt hy, met bange stem, te vragen: ‘Was niet dit oord myn Vaderland?’ Hy streelt de harp, zyn zangen schallen Als 't buldren van den ocëaen, Als stemmen, by het donderknallen, Uit d'eeuwgen afgrond opgegaen. Hy zingt en langs de Scheldeboorden, Weêrgalmen, bevende, de akkoorden Aen zyne wonderlier ontvloeid: ‘Neen,’ schalt het langs de waetren henen, ‘Gy zyt dat Vlaendren van voorhenen Niet meer, uw roem heeft uit gebloeid!’ ‘Uw kroost, in schandenacht begraven, Is van der oudren deugd ontaerd, o Ja, uw kinderen zyn slaven, Den naem van Vlaming niet meer waerd! Uw vaedren, van hun' wolkentroonen, Beschouwen u, verwyfde zonen, Zy zien uw lafheid siddrend aen; Zy, die den vreemde eens wetten stelden.... Ontwaekt, verbasterd kroost dier Helden! Ontwaek of Vlaendren moet vergaen! Maer, ach, 't is vruchteloos gezongen: De kluister, waer ge u zelf in sloot, Is reeds, tot worgens, digtgewrongen; Uw sluimring is de slaep der dood. De Vryheid heeft uw grond verlaten... Wat zou u thans myn zang nog baten Daer gy de hand uws vyands kust? Gy hebt, aen 's afgronds boord gezeten, Al wat u heilig was vergeten Zelf 't graf waer myn gebeente rust!’ ‘En daerom zy myn vloek... -’ ‘o Goden, Genade!’ gilt in eens van 't strand Een kreet, des jongelings borst ontvloden, ‘Genade voor myn Vaderland! o Schim van Maerlant! ja, wy vielen, Wy dorsten voor den vreemde knielen, Vergeten eigen deugd en eer; Wy zyn dat volk der middeleeuwen, Het kroost dier onbetembre leeuwen, De Belgen van voorheen niet meer. Doch, waer een zanger ons geboren, Die op de vlaemsche dichterlier Ons weêr der Vaedren lof deed hooren, Vol gloed, vol dichterlyken zwier; Een dichter die den roem dier Helden In stoute zangen dorst vermelden; Dan zoû de laetste levenssprank Weêr tot een heldre vlam ontblaken, En 't slapend Vlaendren zoû ontwaken By 't dondren van dien zegeklank!...’ Hy knielt, en smeekt in zielsvervoering. De geest zweeft nader, vat de hand Des jonglings, wien een vreemde ontroering, Een heilig vuer de ziel ontbrandt. ‘Ga,’ zegt de Geest, ontroerd, bewogen, Met tranen in de vonkelende oogen, ‘Ga, wees een Vorst in 't Kunstgebied! Het dichtervuer zy u geschonken, Gy zult des Vlamings hart ontvonken; Vergeet uw grootsche zending niet!’ En met de vingren op de snaren Der harp, verdwynt hy in 't verschiet; Doch langs het vlak der Scheldebaren Ruischt, als een donder, nog zyn lied... De jongling hoort die forsche zangen, Wen tranen branden op zyn wangen; Een heilig eed ontrold zyn mond, En zweeft op de adem van de winden, Die langs den reuzenvloed verzwinden, Den vlaemschen Vaderlande rond! Nog schalt het treurig langs de golven: ‘o Vaderland! uw oude glans Ligt in den nacht van 't graf bedolven, Verdwenen is uw luister thans; Gy hebt uw grootsch voorleên vergeten, Uw eigen waerde, uw deugd versmeten, Voor vreemde meesters neêrgebukt, Gy hebt uw Tael, uw Roem, uw Zeden, Met eigen voet, in 't stof vertreden, U zelf de kroon van 't hoofd gerukt! Hoe kan een volk zoo diep verlangen Dat het der oudren spoor verlaet, Het vreemde slavenjuk durft dragen, En zelfs de heilge vryheid smaedt! Ontwaekt, o Vlaming, breekt den kluister, Terwyl de zon van uwen luister Nog in de verte u tegenlacht, Maer, ach, het zyn haer laetste stralen Die stervend op u nederdalen... Ontwaekt, verbasterd nageslacht!’ Hy zwygt: een wolk heeft hem omschenen, Alleen nog de echo gallemt zacht, Daer geest en wolk reeds zyn verdwenen, ‘Ontwaekt, verbasterd nageslacht!
[pagina 86]
Ontwaekt...’ o ja, gy zult ontwaken, o Vlaming, en uw banden slaken Eer 't laetste levenslicht verdwyn; Gy zult by uw verbroken boeijen Van eedle vryheidsliefde ontgloeijen, En groot, als uwe vaedren zyn! III. En hoe de jongling heeft gezongen Sinds dien, en hoe zyn gloeijend lied Ons tael den afgrond heeft ontwrongen, Waerin 't verderf haer nederstiet; Hoe hy 't gebouw der tael herstichtte, En Vlaenderen, als een zon verlichtte, Het zaed der Kunst heeft rondgestrooid; Hoe hy den luister van 't verleden Uit de eeuwen deed te voorschyn treden, Vergeet de dankbre Vlaming nooit. - Ja, Willens, u zyn wy verschuldigd, Dat onze langverdrukte Tael Thans weêr herkend wordt en gehuldigd; U danken wy haer zegeprael! Gy hebt, door hooger drift ontstoken, Het zedelyke juk verbroken Waerin de Vlaming lag geknield. Als Israël's gewyde tolken, Als Mozes spraekt gy tot de volken Door d'adem van een God bezield! Gelyk de galm der donderslagen Weêrklonk uw forsche wapenkreet,Ga naar voetnoot(1) Die, op de winden rondgedragen, Het vlaemsche volk ontwaken deed: By 't staren op zyn vroeger grootheid Vervloekte het de vreemde snoodheid, En hief zich uit den schandenacht, En, met een zucht uw borst ontvlogen, o Willems! steeg uw ziel ten hoogen: Uw eed, uw zending was volbragt. Gy vielt, maer eeuwig, onbezweken Blyft, 't vrye Nederland ten tolk, Uw ziel in uwe zangen spreken, Als een orakel, tot het volk. Uw groote geest zal ons bezielen, Wanneer wy op uw grafsteê knielen. Op de aedlaersvleuglen van de Faem Zal uwe roem 't heelal doorvaren; En mag het graf uw asch bewaren, Het Vaderland bewaert uw naem! Karel BOGAERD. Eecloo, 1860. Dat dit kunstgewrocht veel dichterlyken aenleg verraedt en geenszins van levendigheid verstoken is, daer over zal voorzeker elk bevoegd beoordeelaer met ons instemmen. Men verzekert ons dat de jonge dichter voornemens is in eene trilogie te begrypen de nagedachtenis van Willems, Ledeganck en Van Duyse; verwezenlykt hy dit plan, wy zullen ons beyveren om de twee verdere stukken onzen lezeren mede te deelen.	voetnoot(1) Willems gedicht; ‘Aen de Belgen.’

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

datums