De Vlaamsche School. Jaargang 6

Aen de heeren de papen
Kunstschryvers te Brugge.

Wanneer ik eenzaem myn vertraegde schreden,

O Brugge, langs uw wydsche straten rigt,

Dan zweeft myn geest naer 't glorieryk verleden,

En 'k waen den heimnissluijer opgeligt.

Elk voorwerp, elk gebouw dat ik zie pralen,
Schynt fluistrend my de daden te verhalen

Van 't vroom en leeuwenmoedig voorgeslacht,

Dat zelfs aen Vorsten dierf bevelen geven
En liever had, voor 't Vaderland te sneven,

Dan 't Vaderland te zien in dwang gebragt.

De kloosters en de trotsverheven kerken

Bewaren in hun duizendjaergen schoot,

Een kostbren schat van de overschoonste werken

Die 't scheppend kunstvernuft der aerde bood.

Dit zyn meest vaderlandsche kunstenaren,
Wier namen de alvernielende eeuwen sparen,

Uw zonen, wereldwyd geroemde stad,

Die door hunne uitgelezen meesterstukken,
Het starend oog verbazen en verrukken,

En 't hart verlokken naer het kunstenpad.

Voorwaer, gy moogt uw gryze vestingsdeuren

Met fierheid oopnen voor den vreemdeling;

Toon hem uw oude vryheidsregt en keuren

Den nog met bloed bespatten knods en kling;

Uw legerhelden en geschiednisblâren.
Uw kunstenaers omkranst met lauwerblâren,

En zoo zyn boezem dan, voor de eerste mael,

Niet klopt en trilt en blakert van ontroering,
Van geestdrift en van eedle zielvervoering, -

Dan is zyn ingewand van steen en stael.

Ja, alles spreekt er nog van ouden luister,

Van zielengrootheid, roem en heldenmagt;

't Verleden vonkelt in het eeuwenduister,

Gelyk de zilvren maen by vollen nacht. -

[p. 71]

 

Maar wat? men zegt dat uw zoo heldre hemel

 

Thans niet meer gloeit van tintlend stargewemel;

 

Dat uwe zonen als ontaerd, ontgeest,

 

In ledigheid de handen samenvouwen,

 

Om enkel in verwondering te aenschouwen

 

Hoe schittrend groot hun Vaedren zyn geweest! -

 

 

 

't Is waer, uw reuzenzwaerden mogen slapen,

 

Uw bylen, knodsen rusten aen den wand;

 

Gy moogt geen eeuwge krygslaurieren rapen,

 

Geen bloed meer storten voor uw Vaderland.

 

Neen de Oorlogsgod heeft uwen grond verlaten,

 

En zweept zyn teisterroede op vreemde staten,

 

Uw Handel kwynde en vlugtte weenend heên,

 

Gods adem blies uw wereldhaven ledig

 

En maekte uw zusters heil en roem volledig, -

 

Antwerpen praelde met uw eertrofeên.

 

 

 

't Is waer; maer nooit heeft u de Kunst begeven,

 

Ofschoon u Magt en Nyverheid ontvloôn;

 

Als een vorstin bleef ze immer fier verheven

 

Op haer onwankelbaren glorietroon.

 

Daer vlocht zy kransen, vlocht zy zegekroonen

 

Voor haer onsterfelyke studiezonen,

 

Wekte onverpoosd een onverzaedbren dorst,

 

Verligtingsvonken, kennis, yverspranken

 

En eenen moed door niets op aerd te wanken,

 

In hunne ontvlamde en geestdriftzwangre borst.

 

 

 

God dank! nog zyn er van die lievelingen

 

Wier hart en ziel van kunstgevoel ontvonkt,

 

En die ten haren outer offers bringen,

 

Waerop haer oog met wellust nederlonkt.

 

De Papen, ja, u durft myn veder noemen

 

By hen, op wie ons Belgieland mag roemen

 

En 't wordend nageslacht eens trots zal zyn,

 

Uw kunde, als eene prachtbloem breed ontloken,

 

Hield zich, door uwe zedigheid, gedoken,

 

Als 't ware, in 't duister eener dampgordyn.

 

 

 

En toch, de Faem had uwen wil bedrogen

 

En was, met haer helschallend lofbazuin,

 

Uw gloriewaerdig kunstwerk nagevlogen,

 

Langs over de Oceaen en d'Alpenkruin.

 

Alleen uw eigen land, uw moederstede

 

Scheen doof en deelde in haren galm niet mede;

 

Neen, 't kunstbeminnend Belgie kende u niet,

 

En zond, tot in Europe's verste hoeken,

 

Voor zyn Vorstin⁽¹⁾ een huwlykshulde zoeken,

 

Een puikjuweel uit 't heerlyk schriftgebied.

 

 

 

Maer vruchteloos was 't edelmoedig poogen,

 

Het yvrig vorschen van elk afgezant;

 

Zy meenden hunne hoop als damp vervlogen

 

En stoomden moedeloos naer Engeland.

 

Maer zie, der Britten vorst wees hen terugge

 

Naer Vlaendrens oude stad, naer Brugge: -

 

‘Daer zult gy mannen vinden, zegde hy,

 

Met veder en penseel zoo hoog geklommen

 

Dat zy de Kunst verbazen en verstommen.’ -

 

Die mannen, eedle Broedren, die waert Gy.

 

 

 

O ja, De Papen, gy waert de uitverkoren

 

In wie hun zorg betrouwen stellen mogt;

 

Die hun gestrenge blikken kond' bekoren

 

En boeijen door uw schittrend kunstgewrocht.

 

Weldra deed Senne en Schelde uw naem weêrgalmen,

 

Uw vriendenstoet vlocht lauwerblaên en palmen,

 

En Belgie's Vorst, de heilbron voor ons land,

 

Door Wiens bescherming Kunst en Wetenschappen

 

Zich naer volmaking spoên met reuzenstappen,

 

Zond u een prachtgeschenk als huldepand.

 

 

 

Dit eerbewys uit vorstlyk welbehagen

 

Op 't allerhartelykste u toebedeeld;

 

Moogt gy, voor ieders oog, met fierheid dragen,

 

Want, door uw kunst hebt gy de Kunst vereêld.

 

Het was u niet genoegzaem op te sporen

 

Het keurigste in de middeleeuw geboren,

 

Uw hand te vormen tot een meesterhand,

 

De pers in haer beschaving na te streven

 

En zelfs haer snelste vlugt voorby te zweven,

 

Trots moeite, hindernis en tegenstand.

 

 

 

Neen, de overtuiging was u ingezonken:

 

Het perkament had nog geen kunstvernis,

 

Geen glansend kleurgemengsel ingedronken

 

Dat jaren tarten kan, dat eeuwig is.

 

Welaen! spraekt gy, welaen! 't geheim besprongen;

 

Den sluijer afgerukt en ingedrongen,

 

En aengevat wat zich verscholen houdt.

 

Vooruit! met yver en vereend betrachten,

 

Met yzren wil en stalen geesteskrachten;

 

Al is die pooging ons vernuft te stout.

 

 

 

De Tyd voerde op zyn nooit ontspannen schachten

 

Een jarenreeks in 't gapend eeuwengraf;

 

En schoon uw geest, by dagen schier en nachten,

 

Zich onverpoosd aen 't worstlen overgaf:

 

Toch mogt het u, o Broedren, niet gelukken

 

Den digtgeplooiden blinddoek neêr te rukken;

 

Uw yvermoedig poogen zonk in 't niet.

 

Doch eindlyk in gedacht verdiept, verslonden,

 

Daer juichtet ge in vervoering uit: - ‘gevonden!

 

Het lang gewenschte ligt in ons gebied. -’

 

 

 

Dan vloog een stroom van onbegrensd genoegen

 

U zielbetooverend door 't aedrennet;

 

Dan zaegt ge een einde aen 't lange geesteszwoegen,

 

En gansch uw ziel in nieuwen gloed gezet.

 

Dan kende uw aengevuerde moed geen palen,

 

Neen, gy besloot en ondernaemt te malen

 

't Uitmuntendst boek uit 's menschen hart gebaerd;

 

Een boek waervan de zalvende gedachten,

 

De hemelgeesten in verrukking bragten;

 

Een boek - geen stervling, - maer der englen waerd.

 

 

 

O ja, die hemelreine A Kempisbladen⁽¹⁾

 

Vergodlykt gy met bloem- en looverkrans,

 

Met zinnebeeld en grootsche praelsieraden,

 

Met letteren in onnavolgbren glans. -

(1) De Hertoginne van Braband.

(1) Men rekent dat er ten minste twintig jaer zal noodig zyn om dit werk te voltooijen.

[p. 72]

 

O gy, dio hun talenten mogt beschouwen,

 

Spreekt, hebt ge uw handen niet te saêmgevouwen,

 

Voor zoo veel schoonheid niet verstomd geweest?

 

Kon 't denkbeeld ooit uw brein te binnendringen,

 

Dat men der Kunst die wondren af zou dwingen?

 

Dat zoo veel smaek berustte in 's menschen geest?

 

 

 

Spreekt, kunstenaren, regters, ingewyden,

 

Wier oog door schoonheid en gebreken straelt;

 

Laet vry uw oordeel van uw lippen glyden,

 

Meldt gy, wat hunne ervaren veder maelt!

 

Maer neen, gy staroogt in eerbiedig zwygen,

 

Gy kunt geen klanken uit uw boezem krygen:

 

Gevoelen moogt gy, maer verhalen niet;

 

Geen wonder dan dat myne zwakke vingren

 

Zich vruchteloos langs kranke snaren slingren,

 

En dat myn dichterharp geen toon ontvliedt.

 

 

 

Neen, Broedren, uw talent is te verheven;

 

Wy juichen slechts met opgerukt gemoed,

 

En zien, door 't heetst verlangen aengedreven,

 

Uw onwaerdeerbaer werk reeds te gemoet. -

 

O, wen uw hand den jongsten trek zal geven,

 

Zult gy de Kunst met lauwerloof omgeven,

 

Zien dalen van haer troon van majesteit,

 

Om op uw waerden schedel neêr te schryven,

 

Door tyd noch wentlende eeuwen uit te wryven,

 

Het zielontzettend woord - onsterflykheid.

 

 

 

J. VAN DE VYVER.

Eecloo, Maert 1860.