|
| |
| |
| |
DE MELKMERKT EN OMLIGGENDE STRATEN TE ANTWERPEN, IN 1565.
| |
| |
| |
Oude topographie van Antwerpen.
De Melkmarkt in hare wording en wezen beschouwd.
(Vervolg zie bl. 38 dezes jaergangs).
Hoe het zy, de vraeg is te weten, of onze Melkmarkt hare onregelmatige bouwlyning aen een dergelyk misbruik te wyten heeft. Zonder ons te vleijen deze vraeg volkomen op te lossen, denken wy dat het volgende vertoog van aert is, om eenig licht te verspreiden over het oude aenzien en de wording dezer plaets.
De huidige Melkmarkt werd oulings onderscheiden in twee deelen: de Melkbrug en de Melkmarkt.
De Melkbrug, in twee charters van 1220 en 1249 Reinoldsbrug genoemd, was toen eene wezenlyke brug, liggende over de vest van de kuipe of eersten omtrek der stad, van welke vest men het spoor nog wedervindt, volgende de ry van ruijen vanaf de gewezen Lookbrug, by de Van Dyckkaei, tot aen de Wyngaerdbrug. Later werd deze brug Zuvelbrug en ook wel Verwersbrug genoemd. Dit gedeelte der straet strekte zich slechts uit vanaf den hoek der Wyngaerdstraet tot aen dien van het huis no 7, tegen het pleintje staende.
De eigenlyke Melkmarkt bevatte het overige der straet tot aen de Eijermarkt. Dit gedeelte werd tydens de eerste vergrooting, in 1201, by de stad ingelyfd, benevens O.L. Vrouwekerk, het Mariagasthuis en het Beggaerdenklooster, mogelyk ook eenige byzondere wooningen op de bouwlyn der Kammerstraet en Hoogstraet, de twee oudste bekende straten van dezen eersten byvang. Het overige van dit terrein bestond uit opstallen (ledige erven) en hemeden (vage gronden).
Ruimte om huizen te zetten ontbrak er dus niet, maer degene over welke men te dien einde kon beschikken, was veel minder dan men zich zou verbeelden; want vooreerst behoort men rekening te houden van de plaets door O.-L.-Vrouwekerkhof beslagen; vervolgens zy aengemerkt dat de erve der Beggaerden toen begreep de twee blokken huizen tusschen de Eijermarkt, de Sudermanstraet, de Korte Nieuwstraet en Kathelynevest; en eindelyk mag men niet vergeten, dat het hertogelyk domein zekere gronden voor zich had behouden, onder anderen het Zand en het Fossatum, door welk laetste verstaen moet worden de gracht des eersten omtreks, met de gronden die dezelve aen beide zyden bezoomden, en op welke het uitdrukkelyk verboden was te bouwen of te timmeren.
De breedte dier beide zoomen is onbekend, en het ware vruchteloos zich deswege met gissingen in te laten; maer zy was waerschynlyk niet gering en men zou dus mogen vragen, waertoe deze eerste vergrooting dienen kon, als er zoo veel gronden onbeschikbaer waren en anderen voorbehouden bleven? Wy vermeenen in dezen niet te veel te wagen, indien wy veronderstellen, dat men eerstens geen ander oogmerk had, dan O.L. Vrouwekerk binnen de stad te begrypen. Inderdaed de ligging der oude collegiale buiten de vesten moet meer dan eene hindernis opgeleverd hebben, zoowel voor de godsdienstoefening als voor de bediening der Sakramenten: zy lag niet alleen buiten, maer ook tegen de vest, dus bloot voor alle krygsgeweld, en het onbetamelyke om de eenigste parochie- en de moederkerk van Antwerpen in dezen toestand te laten, behoeft voorzeker geen betoog.
Desniettemin moet het ons bevreemden, dat men niet dadelyk meer nut uit de eerste vergrooting schynt te hebben getrokken, althans wat de gronden van het Fossatum betreft. Ja, in 1220, toen hertog Hendrik I, het gedeelte van dit Fossatum tusschen Hugo Volaert's huis (in de Maelderystraet) en de Reinolds brug aen hel Kapittel wegschonk, werd het veto nog niet opgeheven; alleenlyk werden de Kanoniken gemagtigd er een Kapittelhuis op te zetten. Alles bleef dus aldaer gelyk te voren; maer er moet ook eene gansch byzondere reden geweest zyn, om het zoo byna eene halve eeuw te laten.
Eerst in 1249 (1250 n.s.) behaegde het aen hertog Hendrik III, het verbod op te heffen en oorlof te geven om op het Fossatum te timmeren, op voorwaerde dat de eigenaers voor elk huis eenen cyns zouden betalen aen het domein en eenen anderen aen het Kapittel. Van daer is het gekomen, dat vele, zoo niet al de huizen aen beide zyden van dit Fossatum, gebouwd tot in de jongste tyden aen O.L. Vrouwekerk cynspligtig zyn geweest.
Wat aengaet de andere domeingronden (opstallen en hemeden), het is te vermoeden, dat de Stad er een goed gedeelte van verkregen had, hetzy by aenkoop, hetzy by begiftiging, want het is anders niet te begrypen, hoe het Magistraet in 1237 twee bunderen gronds aen het Kapittel hebbe kunnen schenken, om er O.L. Vrouwekerkhof mede te vergrooten.
Dit kerkhof strekte zich alzoo uit van het Fossatum tot aen de Lombaerdenvest; het was westwaerts begrensd door de Kammerstraet en de Oude Korenmarkt; het bevatte een deel der Schoenmarkt, benevens de Handschoen- en Lynwaedmarkten; maer de Melkmarkt schynt er buiten te
| |
| |
zyn gebleven: wy zeggen schynt, want zyne oudste palen oostwaerts zyn nooit heel juist bekend geweest.
Eventwel, ofschoon hel niet bewezen zy, dat de Melkmarkt tot het kerkhof behoord hebbe, dat zy in tegendeel in de akten meermaels wordt aengeduid als by het Kerkhof, het Kapittel moet aen gene zyde dezer straet gronden hebben bezeten, dewyl in eenen akt van 1309 wordt gewag gemaekt van zeker huis in de Korte Nieuwstraet, als staende oppe den canoncke ende der capellane lant. Maer was deze bezitting wel gewettigd? Dit kunnen wy in casu onmogelyk beslissen: al wat wy weten is, dat deze onbepaeldheid der limieten des kerkhofs tol gedurige geschillen tusschen de burgers en de Kanoniken aenleiding gaf. Ook was het om daer een einde aen te stellen, dat het vermaerd verdrag, in 1336 tusschen het Magistraet en het Kapittel gesloten, bepaelde, dat het kerkbof, gelyk voordien, door eenen muer zou worden omheind.
Wat er van zy, het is waerschynlyk na de vergunning van 1249 om op het Fossatum te bouwen, dat men aldaer en daer omtrent begon huizen te zetten. Altyd is het zeker, dat er akten van 1272, 1281 en 1290 bekend zyn, waeruit het bestaen der Korte Nieuwstraet en Wyngaerdstraet, in de laetste helft der xiiie eeuw, kan bewezen worden. Ook moet de Eijermarkt toen opgekomen zyn, want in het testament van Joannes Alleyn, priester, van den jare 1307, vindt men ze reeds als de Veemarkt vermeld.
Deze drie straten, zoo als iedereen weet, zyn aen de Melkmarkt verbonden, weshalve het bedenkelyk wordt of deze destyds ook niet in wezen kwam; maer zonder te loochenen, dat er toen reeds wooningen stonden, iets wat ook bezwaerlyk zou te bewyzen zyn, zoo lang men geene echte bescheeden heeft, vermeenen wy te mogen vaststellen, dat de gedaente dezer plaets merkelyk verschilde van degene welke zy tegenwoordig heeft, en zie hier onze betoogredens.
In eenen akt van den jare 1338 wordt melding gemaekt van een huis geheten den Wituoet, ghestaen by onser Vrouwen Kerchof, op ten houc van der corter Nuwe straet... Deze Witvoet kan niets anders zyn dan het voormalig achterdeel van het huis no 11 op de Melkmarkt, waer insgelyks de Witvoet uithangt, immers wy herinneren ons zeer goed, dat eer men de twee huizen over eenige jaren verbouwde en weder van elkander splitste, de bouwordonancie van beiden ligt te onderscheiden was; het achterhuis zoowel als het voorhuis voerde eenen witten voet in zynen gevel; eindelyk de bogtige en onregelmatige aensluiting der twee huizen toont aen, dat zy niet volgens hetzelfde plan van bouwlyning gesteld zyn. Wy besluiten uit dit alles, dat er in 1338 op dezen hoek der Melkmarkt nog niets stond, en hooger op zal er niet veel meer te zien geweest zyn, dewyl de erve, die Hendrik Suderman eenige jaren later op de Eijermarkt aen de Cellebroeders afstond, tot de Korte Nieuwstraet reikte.
Er is meer, het logement het Anker bestaet mede uit twee huizen. Dit van ouds bekende en befaemde bierhuis, van hetwelk de huidige Jesuietenrui langen tyd de Ankerrui is genoemd geweest, besloeg tot in onze tyden de helft minder grond; het stond, gelyk nu nog, met de ingangpoort tegenover de rui en is blykbaer een hoekhuis geweest. Het huis waermede het verlengd is, stond er in vroeger tyd niet, zoo min als zyne twee buren op de Melkmarkt.
Men kan hetzelfde en nog stelliger zeggen van de vier huizen aen de oostzyde der Melkbrug. Trouwens in eenen schepenbrief van den jare 1385 wordt melding gemaekt van een huis, genaemd het Haesken, gestaen op den hoek van de Wyngaerdstraet te Verwers(Melk)bruggenwaert. Dit Haesken is, ons dunkens, hetzelfde huis, 't welk in een protest van 1641 den Kleynen Hase heet, terwyl het tegenwoordig hoekhuis der Melkmarkt en Wyngaerdstraet in al de brieven, welke wy gezien hebben, den Grooten Hase wordt genoemd, deze zou dus later opgekomen zyn, want men kan geen twee huizen op eenen hoek veronderstellen.
Eene andere plaets van denzelfden scabinalen akt verwyst ons naer de overzyde der Melkbrug; men leest er namelyk: een huis, de Creeft, gestaen op ten hoec van der Zuvelstegen ter Verwersbruggenwaert. Maer of deze Kreeft juist op dezelfde plaets stond, waer het tegenwoordig hoekhuis der Kaesrui de huizenry op de Melkmarkt begint, daeraen meenen wy te mogen twyfelen. De regtlynigheid dier ry verwyst ons naer een jonger tydstip.
Na deze opgaven zal men zich het aenzien der Melkmarkt in de eerste helft der xive eeuw kunnen voorstellen.
De rui lag geheel open en over dezelve eene brug, eerst van hout, daerna van steen met leuningen, denkelyk gelyk degene langs welke men van de Ankerrui in de Wyngaerdstraet kon komen, en welke men ziet afgebeeld in het stadsplan van 1565, uit welke wy, tot beter begrip, een stuk hebben doen snyden, en waerover wy straks zullen uitweiden. De brug overgaende bevond men zich op een vry groot plein, aen den eenen kant bezoomd door den kerkhofmuer vanaf het Fossatum tot aen Rubenshotel, toen de wooning van den Choordeken; aen den anderen kant door de drie oude hoekhuizen het Haesken, het Anker en de Witvoet, en eene ledige erve tot of tegen de Eijermarkt.
Aen wie behoorde deze erve? Waerom bleef zy onbe- | |
| |
bouwd liggen? Wy denken dat zy deel maekte van de gronden waervan het Kapittel zich het bezit wilde aenmatigen en waerover het gedurig met de burgers haspelde. Nu, zoo lang het eigendomsregt over deze erve niet was uitgewezen, kon men er geen gebruik van maken. Hetgeen dit eenigzins bevestigt, dit is dat weinige jaren na het verdrag van 1336, waerby de limieten van het O.L. Vrouwe kerkhof bepaeld waren, die erve, van de Eijermarkt tot tegen de Korte Nieuwstraet, het eigendom was geworden van Hendrik Suderman. Zeer waerschynlyk had hy ze by koope van de Stad verkregen, nadat de geschillen met het Kapittel waren ter neder gelegd en de limieten van het kerkhof waren omschreven; altyd weet men, dat hy ze in 1345 aen de Cellebroeders schonk, om er hun klooster te zetten, hetwelk inderdaed tot in 1548 op dien grond gestaen heeft, hebbende zynen inkom op de Eijermarkt, ter plaetse waer later de huizing de Biekorf was.
De Melkmarkt was dus in de eerste helft der xive eeuw nog een plein, 't welk onmiddelyk aen de Eijermarkt paelde; een openbare weg liep er over, maer zy was nog geene stadsstraet aen beide zyden met huizen bezet, en het is slechts na het stichten van het Cellebroedersklooster, dat is na het jaer 1345, dat men er is begonnen huizen te zetten, hetwelk nog al vry laet schynt gebeurd te zyn.
Hetgeen deze opvatting versterkt, dit is vooreerst, dat de Sudermanstraet, welke insgelyks over de meergemelde betwiste erve is getrokken, niet ouder kan zyn dan het Cellebroedersconvent. Ten tweede, er zyn ons tot nu toe nog geene akten uit de xive eeuw bekend betreffende op de Melkmarkt staende huizen of bezette cynzen, althans Marshall vond haer eerst als Zuvelmerct vermeld in eene stadsprotocol van 6 Mei 1418. Ten derde eindelyk, zy moet deze hare oude benaming gekregen hebben door uitbreiding en ten gevolge van hare grenzing aen de Eijermarkt, van welke in eene koopcedul van 1377 gezegd wordt, dat zy de Veemerct plach te sine, maer dat er nv de Zuyvelmerct es.
Bemerken wy hier in 't voorbygaen, dat indien het zuivel waerdoor men niet alleen melk, boter en kaes, maer ook eijeren verstond - op deze markt verkocht werden, dáér ook, even als in de Zuvelstege (nu de Kaesrui,) vele lieden zullen gewoond hebben, die zich met het voortverkoopen dier eetwaren ophielden: dit was de nering der Zuvelmangeren, nopens welke ons Keurboek (art. 80, 81 en 82) eenige verordeningen behelst, om hun te beletten wildbraed in te koopen, gelyk hun zulks ten aenziene van het zuivel en gevogelte vry stond, mits de inkoop niet vóór den middag geschiedde.
Overigens, vóór het einde der xve eeuw, had de straet, welke wy ten onderwerpe onzer beschouwingen hebben gekozen, hare oude benaming van Zuivelmarkt afgelegd en degene van Melkmarkt reeds aengenomen, zooals kan blyken uit de lyst der haerdtelling van 1496, in welke onze markt nog steeds onderscheiden wordt van de Melkbrug. Maer verders verspreidt die lyst geen licht over de kwestie, of deze brug toen al of niet bebouwd was. Nochtans hebben wy eenige reden om te denken, dat de huizen er omtrent dit tydstip of in 't begin der xvie eeuw opkwamen, en om dit punt des mogelyk op te helderen, willen wy de groote stadskaert, in 1565 door Virgilius Bononiensis vervaerdigd, eens nagaen.
Dáér ziet men de gansche Melkbrug aen beide zyden bebouwd en tot straet vervormd. De vier huizen aen de oostzyde dier brug verdienen vooral onze aendacht. Ofschoon men de kappen slechts langs achter ziet, het is duidelyk te merken, dat zy tot vier eenvormige houten gevels behooren, zooals tot in onzen tyd geweest is, eer het was afgebroken, het huis no 5, van ouds de Sint-Joris genaemd.
De eenvormigheid en de bouwlyning dezer vier houten gevels laten denken, dat zy er volgens een aengenomen plan gezamenlijk gezet werden, vermoedelyk in de laetste helft der xve of de eerste helft der xvie eeuw; want de houten gevels met drie verdiepen, gelyk de Sint-Joris was, kan men geenen hoogeren ouderdom toekennen en ook geenen jongeren, vermits na den brand van 1546, in de Beurzenstraet, het timmeren van nieuwe houten gevels overal strengelyk werd verboden.
Het is eveneens met den kleinen blok huizen tusschen de Lynwaedmarkt en de Melkmarkt. Deze blok, welke insgelyks op de gemelde kacrt is afgebeeld, bestond tot in onzen tyd byna geheel uit houten gevels, van welke nog een enkele is overgebleven, waer sinds onheugelyken tyd een mandemaker zyn bedryf uitoefent.
Verders blykt uit die kaert, dat het Anker toen geen hoekhuis meer was, zoo min als de oude Witvoet in de Korte Nieuwstraet. Men ziet er trouwens drie huizen tegenover de Melkboerin, van welke het middelste, thans door eenen drankverkooper betrokken, met een net torentje prykte. De ry der huizen van den nieuwen Witvoet tot aen de Eijermarkt staet geheel volzet, behoudens dat men door het openen der Vleminckxstraet, over de erve der Cellebroeders, in 1550 aen de Melkmarkt eenen nieuwen uitgang langs die zyde had verschaft.
Eindelyk vindt men nog op dezelfde kaert O.L. Vrouwekerkhof afgeteekend en genoegzaem binnen de tegenwoordige
| |
| |
palen besloten. De hoofdkerk zelve vertoont zich in haer geheel, en langs achter gezien, maer zonder dien gordel van huisjes, welke de winzucht er heeft doen tegenplakken, en welke men nu weder gaet afwerpen, ten einde dezen statigen tempel in zyne volle majesteit te kunnen aenschouwen, ten minste langs de noordzyde, want het zal vry nog wat tyd en geld kosten, eer dat men er toe besluit den ganschen gordel af te rukken.
Het schynt dat deze verkaveling van gewyden bouwgrond in den aenvang der xviie eeuw plaets had; immers naer luid eener aenteekening van den notaris Ketgen, werden de lyken liggende op het gedeelte der Schoenmarkt, tot het Kerkhof behoorende, alsmede degene op de Handschoenmarkt, in 1620 opgegraven en weggevoerd. Men zal dan ook van die eeuw moeten dagteekenen het aenleggen der S. Peeters-en Hespenstraet, ten gevolge van alle welke veranderingen onze Melkmarkt hare tegenwoordige gedaente kreeg.
Ondertusschen mogen wy haer net en nuttig monument, de pomp van het Melkboerinneken niet vergeten. Even als onze andere openbare stadspompen was het in vroeger tyd eenen borneput, voorzien van zyne kevie met katrol en wateremmer. Byna al de oude stadrekeningen verloren zynde, is het niet mogelyk het tydstip van het graven van dezen put te bepalen; maer alzoo de meeste huispompen in de buert geen drinkbaer water leveren, mag men vermoeden, dat zyne graving plaets greep korts na of omtrent den tyd, dat de Melkmarkt met wooningen bezet geraekte. Toen deze put in 1858 verdiept en gekuischt werd, kwam er eene geheele collectie van rariteiten uit voor den dag, welke naer het Stadhuis gedragen werd. Zy is ons dáér getoond, doch bestond slechts uit geoxydeerde metalen knoppen en afgesleten koperen munten zonder waerde.
Even onzeker is het, wanneer boven dezen borneput eene pomp werd gesteld. Dat er in het midden der xvie eeuw nog nergens in de stad pompen bestonden, kan blyken uit eene plaets van het Antwerpsch Chronykje, 't welk op het jaer 1542 de halsregting van twee verraders vermeldende, zegt, dat zy de ketingen der borneputten hadden geknoopt en groote houten kisten in die putten geworpen. Dan, ofschoon de uitvinding der pompen zeer oud zy - Vitruvius en Plinius getuigen dat zy den Romeinen bekend was, - vóór de xviie eeuw schynt zy hier niet te zyn uitgevoerd, ten minste was zy niet algemeen geworden.
Maer omtrent het stellen van het bronzen beeldje der Melkboerin, 't welk de pomp thans bekroont, bestaet geen twyfel. Uitwyzens het volgende jaerschrift, 't welk men op zyn voetstuk leest, werd het in 1766 geplaetst:
Zeer vermoedelyk is dit bevallig beeldje daer gesteld, by gelegenheid dat in genoemd jaer de groote stadskermis met ongemeenen luister gevierd werd, hebbende de Reuzenkompagnie alsdan den Omgang deftig doen herinrigten en met verscheiden nieuwe wagens vermeerderd.
Doch in deze buert vierde men meer bepaeldelyk S. Janskermis, die uitging van der Beggaerdenkerk, schoon geen parochie; maer zoo waren er nog meer van onze oudste kloosterkerken, welker de naeste buerten kermis vierden, tydens het octaef van haren beschermheilige. Toen de Franschen het Beggaerdenklooster vernietigd, de kerk gesloten en alzoo de kermis den bodem ingeslagen hadden, was ons Melkmeisje ontroostbaer: het beste harer nering was uit. Dan, ofschoon de brave lieden in dien benauwden tyd niet zonder gevaer hunne vrome gevoelens konden lucht geven, er werd een liedje van 't boerinneken in omloop gebragt waeruit wy, dank het helder geheugen eener oude vrouw, de volgende coupletten, behoudens correctie, kunnen meêdeelen:
Als 't Sint Jannekens kermis was
Dan was 't hier in florancie;
Men kookte voor de kinders ras
Er was nog wat te winnen;
Maer nu, met dezen slechten tyd,
Weet ik niet wat beginnen.
Lest vraegde my een deftig man,
Met wie dat ik het houde:
Ik dacht, ik moet voorzigtig zyn,
Want ik hem niet betrouwde!
En schoon ik niet geleerd en ben;
'k Zag zynen mantel slypen;
Gy zult haer ook niet nypen.
| |
| |
Zonderling mag het heeten, dat deze zoo druk begane en bereden straet, nooit het tooneel is geweest van een dier gedenkwaerdige voorvallen, welke Antwerpen's geschiedenis oplevert. Het bekende Antwerpsch Chronykje, in 't welk de gebeurtenissen van de drie eerste kwartalen der xvie eeuw en degene van Alva's tyd zeer nauwkeurig zyn aengeboekt, rept niet eens van de Melkmarkt. De Spaensche Furie (1576) schynt ze enkel met haren buit te zyn doorgerold, terwyl de Fransche Dartelheid (1582) haer onverlet moest laten. Eenige belangryke roof of brand is er ook nimmer vernomen, behalve den 27n October 1830, als eene der eerste bommen, uit het kasteel over de stad gezonden, op het voorhuis van den heer Pauwels te regt kwam en het zelve van binnen gansch vernielde. Kortom, de Melkmarkt schynt eene van ouds geprivilegieërde straet, ook weet dit niemand beter dan de maetschappyen, die tegen brandschade verzekerende, van al de huizen goede en vaste renten trekken.
Geen wonder dierhalve, dat de waerde der eigendommen er immer hooger is geklommen. Om deze waerde te bestatigen, moet men slechts de oude goedenisbrieven by de jongere koopcedullen vergelyken; maer dit is niet gemakkelyk, eensdeels omdat de eigenaers over het algemeen weinig geneigd zyn tot het mededeelen van zulke stukken; anderdeels omdat de oude bescheeden onvolledig zyn of ontbreken; of eindelyk omdat de gebouwen zoodanige veranderingen hebben ondergaen, dat deze op de huidige waerde zekeren invloed hebbende, het zonder eene ingewikkelde berekening moeijelyk wordt, zich een begrip van deze evenredige vermeerdering te vormen. Het is dan ook maer door toeval, dat wy een huis aentroffen, 't welk tot een zeker punt de vereischten voor eene min of meer juiste vergelyking vereenigde.
Dit huis, een van de vier houten gevels der Melkbrug, van welke hier boven is gesproken, werd omtrent het midden der xvie eeuw gebouwd.
Tot in het begin dezer eeuw bleef het inwendig en uitwendig genoegzaem in denzelfden toestand: groote kamers met naekte gewitte muren, kleine vertrekken met geschilderde porceleinen karreeltjes, hooge en breede schoorsteenmantels, een eindelooze wenteltrap door houten schutsels, van de kamers gescheiden, schuiframen, slagvensters en glasruiten van alle vormen en grootten.
Wy hebben niet gevonden, welke mutatiën deze eigendom in de xviie eeuw onderging; maer sedert de xviiie heeft de inzage der scabinale en notariële acten ons toegelaten, de volgende chronologische lyst der verkooppryzen op te maken:
| 1718. |
Gls. Wgd. |
2,580 |
Frs. |
5,418 |
| 1782. |
Gls. Wgd. |
3,500 |
Frs. |
7,420 |
| 1784. |
Gls. Wgd. |
2,410 |
Frs. |
5,109 |
| 1837. |
Gls. Wgd. |
- |
Frs. |
13,000 |
| 1859. |
Gls. Wgd. |
- |
Frs. |
18,200 |
De omstandigheden, welke het groot verschil in de pryzen van 1782 en 1784 te weeg bragten, zyn ons onbekend; de staet van verwaerloozing des eigendoms en het ongerief, 't welk hy by elken springvloed moest uitstaen, zullen er niet vreemd aen zyn geweest, eveneens als de verbeteringen naer het hedendaegsche comfort, en de volkomene bevryding van het ruiwater, invloed moeten hebben gehad op de pryzen van 1837 en 1859. In allen gevalle geven de bovenstaende cyfers een denkbeeld van de vermeerdering der eigendomswaerde sedert onderhalve eeuw. Men mag deze vermeerdering ruim op de helft schatten, en zy heeft de huizen der Melkmarkt in het byzonder niet weinig deugd gedaen.
Maer indien hare bewooners doorgaens het geluk hadden de tyden van tegenspoed weinig of niet gehavend door te komen, indien zy zich nimmer door ruitenbrekers, kassyslyters en andere troebelzieke gasten lieten meèslepen, zy houden ook van geen klatergoud, noch van gekunstelden geestdrift. Het mag althans bevreemden, dat by de feestelyke inhalingen gedurende de xvie en xviie eeuw onze Melkmarkt byna nooit, of maer onregtstreeks genoemd wordt onder de straten, in welke men eene magt van allerlei decoratiën had uitgepakt. In 1635, by de intrede van den Prins-Kardinael vindt men eene uitzondering en werd er een heerlyke zegeboog voor den overwinnaer van Calloo opgeslagen; maer om het Melkmeisje en hare buren tot deze opsiering te bewegen, was er niets minder noodig geweest dan al de welsprekenheid van Gevartius, gevoegd by de hoffelyke galanterie van Rubens.
Hierna was het weder gelyk te voren, en in 1717, by de viering wegens de verovering van Belgrado, toen er, naer de getuigenis van Roveroy, drie honderd Turken en Turkinnen met ruim evenveel duivels verbrand werden, zoekt men te vergeefs naer de Melkmarkt onder de jaer- en rymschriften, welke hy op acht-en-dertig folio-bladzyden heeft byeen gescharreld. Trouwens, terwyl hy zyne winderige komplimenten regts en links mildelyk uitdeelt, heeft hy er geen enkel voor onze Melknimf!
Overtollig ware het de redens nategaen van deze achterhouding en behoedzaemheid der Melkmarkt in politieke zaken, want het loopt ieder in 't ooge, dat het vallen of het staen van Belgrado ons volstrekt niet kon deeren. Onder- | |
| |
tusschen moeten wy ook bestatigen, dat er sedert onze ontvoogding in 1830 zekere wyziging in de denkbeelden der buert schynt gekomente zyn, en heeft men haer gulhartig zien deel nemen aen de festiviteiten van koning Leopold's inhuldiging (1831), van des Kardinaels-Aertsbisschops verheffing (1832), van Leopold's en Louisa's intrede (1832), van Rubens tweede vereeuwigingsfeest (1840) en van de 25e verjaring van 's Konings regering (1856). Voor het overige, was de Melkmarkt nooit Turksch of Paepsch, Vyg of Patriot, Oranjedul of Potterzot, zy is evenmin exclusief liberael of klerikael, Engelsch of Fransch, zy is, om het in twee woorden te zeggen, zuiver Antwerpsch.
Lactantius Caselius Suyvelgheest.
|
|
Auteursrechtvrij