De Vlaamsche School. Jaargang 4
(1858)– [tijdschrift] Vlaamsche School, De–
AuteursrechtvrijBoekoverzicht.
| |
[pagina 35]
| |
smerte soms ook de zoetste wynen in bitteren gal doet verkeerenGa naar voetnoot(1). De schryver wien wy de volgende woorden toewyden, hoort tot het getal dergenen die wy met den naem van jongeren hebben bestempeld. Met een echt dichterlyk gevoel begaefd, in het bezit van een onmiskenbaer talent, ryk aen wending en uitdrukking, schynt hy ons geroepen om eens eene weerdige plaets op den belgischen Parnassus in te nemen. Eenige dezer laetste hoedanigheden, die hy in ruime mate bezit, zyn echter voor hem niet immer zonder gevaer. Door den stroom zyner inbeelding vervoerd, door het gemak van bewerking weggesleept, heeft de dichter niet immer aen zyne onderwerpen de noodige vorme, aen zyne gedachten de juiste en keurige uitdrukking gegeven. Aen dezelfde oorzaek, denken wy ook te moeten toeschryven de verschillende genres die de dichter als de weêrspiegling van zyn eigen ik denkt te kunnen doen doorgnen; en waerlyk, niet min dan dry genres, teruggaven van dry verschillende overtuigingen in kunst, zyn in zyne schriften aen te treffen. Wy kennen een De Geyter lyrisch dichter, een De Geyter sentimenteel dichter, en wonderbaer genoeg, na dezen laetste, nog een De Geyter realistisch dichter in den vollen zin des woords. Verre van ons de gedachte den schryver hierom eenige verwytingen toe te sturen; wy willen alleenlyk vaststellen dat de heer De Geyter dry, niet immer bevriende, vakken beoefent en zeggen wy er dadelyk hy, niet immer, volgens ons, met het zelfde gelukkig gevolg. De bundel Bloemen op een Graf, welke de dichter met eene prysbare zelfsopoffering aen de nagedachtenis zyns vriends Eug. Zetternam toewydde, zou ons meermael gelegenheid geven de waerheid van ons gezegde te doen uitschynen; wy zullen ons eventwel slechts by eenige, wel is waer treffende, voorbeelden bepalen. Een woord echter vooraleer ons met deze taek bezig te houden. Wy verklaren vooraf dat de heer De Geyter onder onze goede vrienden wordt geteld, dat wy langen tyd met hem gezamentlyk hebben gearbeid; eventwel wy zeggen het ook vooruit, het oordeel dat wy over zyn werk zullen vellen, zal op onze vriendschappelyke betrekkingen niet zyn gegrond, maer wel op die zuivere liefde voor het schoone welke de heer De Geyter, zoowel als wy, zorgvuldig in zyne ziel koestert. En nu ter zake. - Het eerste stuk waermede de bundel opent is een lierzang, eene soort van ode. Zy hoort toe aen dit slach van stukken waerin, volgens ons, de heer De Geyter bovenal uitmunt en dat, nogmaels volgens ons, zyn eigentlyke genre is. Eenvoudigheid van opvatting, sierlykheid van bewerking, keurigheid en dikwerf kracht in de uitdrukking, ziedaer de voorname eigenschappen die onzen dichter kenschetsen. Men oordeele: Zanger, waerom bloemen strooijen
En geen lauwren op zyn graf?
Om een martlaershoofd te tooijen
Plukt men immers lauwren af?
Mag men hem geen martlaer noemen,
Die zich voedde met verdriet?
- Ik heb slechts wat wilde bloemen...
Lauwren, lauwren heb ik niet! -
Niet alleen als arme lyder,
Krygsman zyn was ook zyn lot,
Voor zyn land en broedren stryden,
Sneven met den blik tot God.
Wie het onregt zoo durft doemen,
Dat men dien toch lauwren bied'!
- Ik heb slechts wat wilde bloemen...
Lauwren, lauwren heb ik niet! -
Was hy niet een uitverkoren
Zoon der kunst, die grootheid schiep?
Die het schoone alom deed gloren
En het doode in 't leven riep?
Mag niet hy op lauwren roemen
Die 's lands eer nooit krenken liet?
- Ik heb slechts wat wilde bloemen...
Lauwren, lauwren heb ik niet!
'k Heb slechts bloemen, wilde en kleene,
Waer de wind heeft in gespeeld,
En myn hand had ze een voor eene
Onder vrienden uitgedeeld.
Allen, allen vraeg ik weder,
En geen vriend wien ik ze gaf,
Of hy legt ze eerbiedig neder,
Bonte mengeling, op zyn graf!
Diepgevoeld, niet waer? Dit is de ware tael van het hert! De dichter heeft hier wel voorzeker de ingevingen zyner ziel gevolgd; hy heeft ongekunstelt, in ryke bewoordingen, den gedachtenstroom lucht gegeven waer zyn gemoed zoo mild van overvloeide. Aen dit slach van poëzy zyn wy een aental dichtstukjes, ware pereltjes des bundels, verschuldigd. Onze lezers kennen reeds de zoo gemoedelyke stanzen: Ik wil nog eenmael zingen! even als het zoo krachtige Duitsch liedje en de fiere ode Aen de Walen allen in de Vlaemsche School verschenen. By deze stukken moeten wy voegen Op van Ryswyck's graf, maer vooral de heerlyke gedichten: Op Zetternam's graf en Onze dooden. Wy kunnen aen den lust niet wederstaen onzen lezeren het laetste dezer scheppingen mede te deelen: Wanneer een oude krygsman
Uit vroeger tyd vertelt,
Vergeet hy nooit de makkers
Gesneuveld in het veld.
Ook wy gedenken allen
Ons door de dood ontroofd,
En hunne namen hoorend,
Ontblooten wy het hoofd....
De schimmen dezer broedren
Omringen ons altyd,
En laten onze herten
Nooit falen in den stryd,
Den stryd voor 't schoone Vlaendren
En 't heiligdom der tael:
Zoo danken wy de Dooden
By elken zegeprael....
Gelyk een trouwe minnaer,
Van droefheid neêrgebukt,
Voor 't graf van zyn geliefde
De vroegste bloemen plukt,
| |
[pagina 36]
| |
Omhangen wy eerbiedig,
Wanneer het voorjaer is,
Met geurig-frissche bloemen,
Hun dierbre beeldtenis.
By 't varen op de Schelde,
By 't wandlen door de hel,
By 't rusten op de duinen
Of in een hut van klei,
Alom waer wy te samen
Als kunstnaers zyn geweest,
Herinren wy hun daerzyn,
En zien wy ze in den geest.
Verjaert het dat een hunner
Ontrukt werd door de dood,
Dan rollen we op zyn grafplaets
Den Vlaemschen standaerd bloot;
Dan denken we aen het onregt,
Vol stillen wrok en smert,
Terwyl een eed, al zwygend,
Hernieuwd wordt in ons hert.
Doch feesten wy blymoedig,
En klinke ons aller lied,
Dan, neen, o neen! vergeten
Wy onze Dooden niet.
De volle bekers schuimen
En rinklen door de zael: -
Zoo vieren wy de martlaers
Van Vaderland en Tael.
Treffend! wy hebben hoop in de vlaemsche letterkunde wanneer wy ze met zulke stukken zien verryken. De dichter bewyst erin dat hy eene beweegbaerheid des geestes en een gemak van bewerking bezit, die wellicht velen hem zullen benyden. Aen de tweede soort van gedichten, aen die genen welke wy met den naem van sentimentele bestempelden, zyn wy een aental goede maer tevens een even groot getal middelmatige of gansch mislukte stukken verschuldigd. Wat fyner, wat verhevener, wat dieper gevoeld dan het kostbare fragment Twee Zusters? Ja, heer De Geyter, in dit stuk zyt gy waerlyk dichter! Dit is de poëzy zoo als wy haer verstaen: de reine uitdrukking van een rein gevoel; de spraek eener edele ziele, eener ziele gloeijend voor het schoone, in aenbidding voor het goede, voor de deugd; eener ziele die het grootsche der menschelyke bestemming begrypt en die in stroomen van verontweerdiging losbarst by het beseffen der verachtelykheid waerin het toomeloos hert door zyne vuige driften, wordt gedompeld. Zie hier, lezer, dit stuk dat wy als een der besten beschouwen die ooit in het vlaemsch werden voortgebracht; zie hier, lezer, dit stuk, waervan de laetste regel met het woord meesterachtig mag worden bestempeld: 'k Heb hen gekend in hunne kindsheid: beide
Als englen in een grenzelooze heide,
Waerin ik vaek van 't zwerven heb verpoosd.
Daer huppelden zy blootvoets met hun broeder
Rondom de hut der arme eenvoude moeder,
Die elken dag God dankte voor haer kroost.
'k Heb hen gekend in hunne schoonste jaren,
Toen zy de trots van gansch het dorpken waren,
De liefdedroom van elken jongeling;
Want onschuld woonde in hun godvruchte zielen,
't Zy ze in de kerk des zondags kwamen knielen,
Of op een feest de dansrei hen ontving.
't Heb hen gekend toen hunne vrome moeder
Op 't ziekbed viel door de ondeugd van hun broeder,
En zy, beschaemd, met bloemen uit het veld
Voor de eerste mael hun schuldloos dorp ontweken,
Hier in de stad eene aelmoes kwamen smeeken,
En, hand aen hand, weêrkeerden met wat geld.
'k Heb hen gekend toen ze uit hun laetste roozen
Een' grafkrans voor de doode vrouwe kozen,
En voor altyd toen kwamen naer de stad. -
O, vrienden! dan, hoe diep gewond door smerte,
Was lelieblank niet kuischer dan hun herte,
Dat zelfs een droom nog nooit bezoedeld had.
En thans, thans ken ik geene meer van beide....
De schande scheidt de zusters uit de heide;
De eene, ergloos kind, misleid door 't jeugdig bloed,
Vergat welhaest haer dorp en haren rouwe,
Lacht met de schaemte en de eerbaerheid der vrouwe,
En smoort in wyn den kreet van haer gemoed.
En de andre boet als non voor hare zuster,
Bidt gansch den dag en slaept des nachts geruster
Op blooten grond dan zy op zondig dons.
Doch wakend soms by 't lieflyk stergewemel,
Slaet ze uit haer cel een droeven blik ten hemel,
En snikt: ‘o Moeder! dacht gy dit van ons?...’
Weerdig naest voorgaende stuk ontmoeten wy het gedicht: Aen een verleider, een voortbrengsel waermede de heer de Geyter debuteerde, en dat van het oogenblik zyner verschyning, de aendacht des vlaemschen publieks op den jongen dichter vestigde; doch vooral munt het dichtstuk uit dat den titel van Arme Moeder! heeft verkregen. Waerlyk dit stuk is diep gevoeld; het bevat heerlyke brokken, en is het slot wellicht niet op de hoogte van het begin, dit laetste bevat hoedanigheden genoeg om dit gewrocht een duerzaem bestaen te verzekeren. Wy lyden met die arme moeder die haren zoon, haer eenig kind, haer eenigen troost en steun verliest; wy beseffen haer wee, doch zyn eenigzins ontevreden wanneer wy de geliefde des rampzaligen metsers, haren bruidegom, zoo ras zien vergeten: En zoo ook misschien zal de geliefde
Haren Frits ras bannen uit haer ziel:
Zy is jong, en, hoe zyn dood haer griefde,
't Waer toch wreed zoo zy haer' rouw behiel....
't Leven legt geen baen vol bloemen open
Vóór een maegd aen 't arme volk verwant:
Immer moet ze op ruwe dorens loopen;
Wel haer zoo ze een' vriend houdt by der hand!
Dit zyn van die koude redenen die wellicht op eene andere plaets goed zouden kunnen worden toegepast; doch die op het einde van een stuk, dáér waer de dichter in kracht zou moeten stygen, het verhael verlammen en den lezer ontevreden het boek doen nederleggen. Nu treffen wy een aental gedichten aen, zoo als Armoede en liefde, Op zyn sterfbed, Bertha de Landverhuister, Kinderloos, | |
[pagina 37]
| |
De twee Bedelaers, welke of middelmatig of mislukt zyn. Zy bevatten wel is waer, wy ontkennen het niet, menige schoone fragmenten; als leiding of als plan laten zy, volgens ons, het meest te wenschen over. Doch thans komen wy aen het derde vak, aen datgene waeraen wy eene realistische strekking toekennen. Zoo wy ons niet misgissen, is de heer De Geyter de eerste schryver die dit vak ten onzent in de dichtkunst poogt in te voeren. Met takt en dichterlyk gevoel behandeld, is het buiten twyfel een der genen welke in ons tydstip, een grooten invloed kunnen uitoefenen. Het is de poëzy der eeuw, de wedergave van het burgerlyk leven, in een woord: de poëzy eener samenleving waerin de armste en de rykste gelyk staen voor de wet. Er is iets doelmagtigs in het volgen der schreden des dichters die ons tot in de hut der meest verlatene schepsels leidt, die ons de wonden, aen het menschelyk bestaen verbonden, doet peilen; gelukkig wen die dichter immer het grootsche zyner zending verstaet! gelukkig wanneer hy beseft dat er buiten het stoffelyke nog zaligheid is te vinden, en hy, in plaets van het hert door wanhoop te verscheuren, het vervult met hoop op eene toekomst, waervan het heil door geene menschelyke hand zal verbryzeld worden! Tot nu toe weten wy niet wel, welk doel de heer De Geyter in zyne realistische gedichten zoekt te bereiken; wy moeten nog meerder stukken van onzen jeugdigen stadgenoot ontvangen vooraleer ons desaengaende een goed denkbeeld te kunnen vormen. Zyn stuk Moeder en kind is buiten twyfel een der voornaemste welk wy in dien aert in den bundel aentreffen; er ligt iets hertverscheurends in den toestand diens ongelukkigen echtgenoots en vaders, arme fabriekwerker, die op het oogenblik dat hy het gasthuis verlaet, verneemt dat de doodskar de lyken zyner gade en zyns kinds reeds naer het veld der dooden heeft gevoerd. Wel poogt de poortier des gasthuizes hem eenige woorden van troost, waer onder zich eenige vry koude realistische redenen bevinden, in te spreken: Maer 's werkmans herte bloedde;
En wat ook de Poortier mogt zeggen en verzon,
Hy vond geen enkel woord dat hem vertroosten kon.
En de arme vader ging verplet en snikkend henen;
Hy sloop de huizen langs, al waglend op zyn beenen.
Twee kindren in de wieg, twee dooden in het graf; -
O name God de Heer hun allen 't leven af!
Deze laetste lyn stoot ons tegen het hoofd. Waerlyk, heer De Geyter, het staet u vry de yselykste toestanden des levens af te schetsen, gy hebt talent en gy zult die in krachtige tafereelen voorstellen; doch wy bidden er u om, spreek nooit zulke woorden meer uit als deze, uit vrees dat men u eens ten laste legge, slechts wanhoop in het hert der rampzaligen te hebben doen onstaen. Gy hebt een veel verhevener taek te vervullen. De dichtkunst die u zoo ryk met hare gaven heeft bedeeld, stelt u middelen genoeg ter hand om, zelfs na zulke droevige beschryving, de smert te doen verdwynen door de gedachte aen een Opperwezen dat nooit iemand, zelfs het rampzaligste schepsel, zonder troost of redding laet. En thans zyn wy aen een stuk getiteld: De Oude Pieter, waerin de heer De Geyter een type poogt af te schetsen, in andere woorden, waerin hy niets min beoogt dan eene creatie daer te stellen. Is hy hierin gelukt? Gedeeltelyk ja, gedeeltelyk neen. Inderdaed die Pieter is een samenstelsel van het wezentlyke en het onmogelyke, zyn karakter is dubbel. Wel is hy arm, dood arm en reeds stok-oud,
Doch als een bie, die niets en wil dan honing,
Leeft hy van elk, net eender als de koning,
in andere woorden de oude Pieter is Cicerone: Al neurjend komt hy 's morgends van zyn trap,
Zyn langen stok gelyk een pelgrim dragend,
En wolkjes uit zyn pyp ten hoogen jagend,
Houdt hy ter straet zyn vrienden aen den klap.
Zoo komt hy dan al slentrend aen de haven,
Zit op een bank in 't lommer van een boom,
Ziet met een lach langsheen den breeden stroom,
Ontvangt den groet van allen die er slaven,
En rookt al voort tot dat een stoomboot koom.
Later op den dag brengt hy de Engelschen rond; kind der Scheldestad weet hy hun van Rubens en van Leys te spreken; somwylen echter vindt men hem slapend op eene bank aen de Schelde zitten. En lest nogtans, een groep van jongelingen
Zat aen de Schelde, in 't lommer eener tent,
Met bier en pyp, te schertsen en te zingen,
Toen een van hen den grysaerd daer omtrent
Op eene bank zag slapen onder boomen,
Hem wekte en bad in hunnen kring te komen,
Waer ieder graeg met hem eens drinken woú,
‘Dat 's flauw, sprak hy: ik was zoo schoon aen 't droomen!’
Vertel ons eens uw leven, goede Pieter! zegde een van hen, en, na eene korte woordwisseling, willigde de ouderling eindelyk dit verlangen in. Tot nu toe is het verhael vry mogelyk; doch thans vallen er een aental byzonderheden voor die wy wel geerne door een persoon als Pieter zouden zien ten uitvoer brengen. De man lacht en spot zoo nog al met alles, hy is zoo wat sceptick en echter is hy têergevoelig, fier, menschlievend. Dat hy arm is, toont genoeg de volgende zin: 'k Was ouderloos van myne zestien jaer,
En ik had niets, - geen kam om uit myn haer
Het heeklig strooi te warren, dat de bussel
Waerop ik sliep, er steken liet.... - voorwaer,
Geen was zoo arm van hier tot boven Brussel!
Werken doet hy niet, daer hy de zaligheid gevoelt Van niets te doen dan luchtkasteelen bouwen,
Al reed de Vorst met heel zyn Hof voorby,
'k Neep de oogen toe en bleef in droomery!
Doch, werkt onze Pieter niet graeg, hy laet toch toe dat zyn zoon slavelyk arbeidt; myne echtgenoote, zegt onze Cicerone, Die goede ziel schonk Pieter twee paer zonen,
En ook niet een dier vier is my gelyk.
Zy zyn getrouwd; ik weet hen schier niet woonen:
Zy slaven fel, maer worden toch niet ryk.
Want allen zyn zy van dien snood miskenden,
Van 't arbeidsvolk dat goud wroet uit het slyk,
En vóór zyn tyd moet sterven van ellenden!
Maer, goed in God, daer denken zy niet aen....
| |
[pagina 38]
| |
'k Zie dagelyks hier een van hun gevieren,
Scheeplossend, stram en krom gebogen gaen,
Terwyl ik daer nieuwsgierig by kom staen,
Of zit, en rook, en klap met rentenieren.
En ben ik zelf geen ware rentenier,
Een die gerust mag slapen en ontwaken?
Wat zegt gy lezer, van zulk een vader? dunkt het u ook niet dat de heer De Geyter hier het wezentlyke door het onmogelyke heeft vervangen; dat hy daer eenige gevoelens beschryft, die in het hert eens mans als de tachentigjarige Pieter moeijelyk kunnen ontstaen? De man heeft ook geene vrees van de dood: Ik huivre niet by 't denken op het graf,
Noch yze voor het knagen van de wormen,
Want, vrienden, zy die hier voor alle stormen
Beveiligd zyn, verstuiven ook als kaf!
Al wat hy wenscht: Men legge my niet al te diep in de aerde,
Opdat ik soms een' vriend, een' wandelaer,
Nog zeggen hoor: ‘Ja, Pieter rust nu daer.
‘Wat spyt dat hem de dood niet langer spaerde!’
Doch neen, een graf is doof, als ieder weet.
Het lyk wordt stof; zoo geeft de doodenakker
Al eens goede aerde aen pot- en pannenbakker;
Dus dat een zoon soms uit zyn vader eet....
Die laetste gedachte doet ons yzen! de engelschen zouden hier buiten twyfel het woord shocking, gebruiken. Hier heeft de heer Dc Geyter waerschynelyk het woord realismus door het woord materialismus vervangen. Wy hebben, wy moeten het recht uit bekennen, weinige zinsneden ontmoet, die ons zulken tegenzin inboezemden als de laetste regel door ons hier boven aengehaeld. Na eenige beweegredenen over de onsterflykheid der ziel te hebben voorgedragen, staet Pieter recht: En Pieter wreef de tranen van zyn wangen,
Eenieder zweeg en dacht zyn woorden aen;
Doch hy stond op, om hun de hand te prangen,
En lachend sprak hy by het henengaen:
‘Tot wederziens! - Al ben ik grys van haren,
Jong blyft myn hert, ik danke Ons Heer daervoor,
En zinge nu als over zestig jaren:
God schept den dag, en Pieter gaet er door!’
Gelyk men ziet, zyn hier twee persoonen in den zelfden man te vinden; de eene is de trouwe weêrspiegeling van zeker slach van cicerone, de andere is een soort van ingebeelde persoon, die veeleer in de droomen eens dichters dan in de wezentlykheid kan bestaen; de oude Pieter is een filosoof zonder filosofie, eene soort van materialist die ter zelfder tyd de grootste gedachten over de godheid voerdt. By deze hoedanigheden bezit de oude Pieter er nog eene andere; hy is menschenvriend, kunstkenner, kunstminnaer, kunstbeschermer en zelfs, wie had er aen gedacht, kunstoefenaer. Dit leert ons het stuk Kunst en Goud kennen, waerin de oude Pieter op nieuw te voorschyn treedt. Aen dit stuk zyn vele der bemerkingen, die wy op het voorgaende maekten, toepasselyk; het geldt hier het leven van eenen kunstenaer wien de oude Pieter tot steun heeft verstrekt. In dit gedicht vinden wy wat veel deklaem, desaengaende zullen wy echter geene bemerkingen maken; wy zullen alleenelyk de zinsneden aenhalen, waerin een tafereel beschreven wordt; het stelde De spottende Arme voor, en vertoonde een ryke die regtstaende op een ton
Vol goud, een doek wil spannen vóór de zon,
Op dat zy hem, en hem alleen verwarme....
Rechtzinnig gesproken, wy weten niet of het eenen schilder ooit gelukken zou dergelyk tafereel uit te voeren. Het stuk eindigt met een lierzang, het lied eens kunstenaers, waerin wy den heer De Geyter op zyne volle hoogte terug vinden. Dit lied is zoo schoon, zoo roerend, zoo diep gevoeld, dat wy onzen lezeren het genoegen niet willen ontzeggen, die treffende uitboezeming hier mede te deelen: ‘Een zolder is myn wooning,
En armoede is myn deel,
Toch ruil ik met geen koning
Zyn' staf voor myn penseel.
My, priester van het schoone,
Vlecht God een gloriekroone,
En wie my hate en hoone,
Ik voede wrok noch smert.
Dat dwazen goud begeeren,
Wat weelde ik moet ontbeeren,
Als 't wierookvat des Heeren,
Van dank gloeit my het hert!
De Kunst heeft alle volken,
Alle eeuwen tot gebied;
Want kunsten zyn de tolken
Van al wat grootheid hiet.
Maer stafs en troonen breken;
Doet de eeuwen ervan spreken:
Geen ryk of 't is bezweken,
En Cresus wordt bespot.
Doch, hoe men hem, ontzinde,
Veracht als wie hem minde,
Homerus, arme blinde,
Homerus is een God!
Voor schatten noch (of?) juweelen
Is myne ziele veil.
Wat deeren my kasteelen?
De Kunst is al myn heil.
Hier op myn zolder droomen,
Speelvaren op de stroomen,
Of slapen onder boomen,
Het hert van kommer vry;
De kleinste bloem bezielen,
Geen vogelnest vernielen,
Maer voor den Schepper knielen,
Dat gunt de Algoede my!
Komt hier geen weelde binnen,
Nooit gaet de liefde eruit:
Beminnen, - my beminnen, -
Niets anders kan myn bruid.
| |
[pagina 39]
| |
Zy draegt satyn noch kanten,
Heeft koetsen noch trawanten,
Doch vonklen diamanten
Niet heller dan haer blik.
Zy zingt geheele dagen.
Miljoenen! durft het wagen
Naer liefde haer te vragen,
Al is zy arm als ik!
‘Ja, wy zyn arm, doch vreezen
Uw' haet niet als uw gunst;
Want arm en trotsch te wezen
Is de adeldom der Kunst.
Als vooglen in de dreven
Bly-fladdrend ommezweven,
Zoo dartlen wy door 't leven,
Ons koestrend in Gods zon.
Moog 't graf ons nimmer scheiden....
Wie overleeft van beiden,
Als nooit geliefden schreiden,
Zal weenen als een bron....’
De bundel sluit met het stuk Waerom nog zingen? wederom in lyrischen vorm en dat insgelyks heerlyke plaetsen bevat. Het is een rouwzang over Vlaenderen, eene schoone hulde aen de nagedachtenis eens vriends, een wrekend lied ontstaen uit het gemoed cens verontweerdigden dichters. Ja, vriend De Geyter, stem nog menigen zulker zangen en het vaderland zal er u dankbaer voor wezen! De heer De Geyter, zoo machtig van vorm in stukken van eigene vinding, heeft door eene vertaling uit Byron getoond, dat hy ook de krachtigste gezangen van vreemde dichters in onze tael kan vertolken. In het gedicht Aen Inez, vinden wy al den rykdom van kleur en toon terug die het oorspronkelyke en wanhoopvol gedicht van den schryver van Childe Harold kenschetsen. Stappende over eenige onnauwkeurigheden van dichtmaet of tael, wellicht in dit of gindsche stuk te ontdekken, eindigen wy hier ons overzicht. Onpartydig, zonder vooringenomenheid hebben wy, op het verzoek onzes schryvers en vriends, de pen gevat om hem ons oordeel rechtzinnig te doen kennen. Onbewimpeld hebben wy de hoedanigheden zoo wel als de feilen doen kennen van eenige der gedichten inden bundel opgenomen. Hebben wy deze laetste wellicht met wat veel strengheid aengeduid, wy hebben gedacht dit met volle vryheid te mogen doen, daer, volgens ons, het voortreffelyke van zoo menig stuk dusdanig doorslaende is, dat men deze gebreken met toegevenheid zal ontvangen. De dichter wachte zich alleen van in een te laeg realismus te vallen, en denke aen de woorden van den heer de Liedekerke-Beaufort, die in zyn verslag van de laetste Tentoonstelling van Schoone Kunsten over het realismus een onwederoepelyk vonnis velt. ‘Voor wat het realismus aengaet’ zegt hy met overtuiging, ‘indien men door dit woord moet verstaen eene al te toegevende navolging der wezentlykheid, die zonder keus en zonder oordeel de zichtbare natuer terug geeft, die de talryke modellen welke zy ons aenbiedt, op eenen gelyken voet in de wereld stelt, om dat deze in hare onmeetbaerheid oneindige en onmiddelyke vergoedingen bevat, waerover onze zwakheid niet beschikt, dan, zegt de heer de Liedekerke, verwerpen wy een dusdanig realismus, dat meesttyds eindigt aen de zonderlingste stelsels en aen de heropbeuring der leelykheid. De vorm en het gedacht zyn onverdeelbaer in de kunsten; hun lot hangt van de oplossing van dit vraegpunt af.’ De heer De Geyter overwege deze woorden welke wy hier uit achting voor zyn talent, mededeelen; zy zullen hem buiten twyfel dienstig zyn. Met de hoedanigheden die hy bezit en die hy slechts moet trachten tegen een al te groot realismus vry te waren, is hy geroepen om, met moed en volherding, een der eerste dichters onzes vaderlands te worden. Johan van Rotterdam. |
|