De Vlaamsche School. Jaargang 3

By de inhulding van het monument ter nagedachtenis van den achtbaren heer, Constantius Wauters, kunstschilder, overleden te Napels, den 22 september 1853, door zyne bloedverwanten, menigvuldige vrienden en kunstgenoten, in de parochiale kerk van den H. Apostel Andreas, opgerecht den 4^e van Weimaend 1856.

Ja, we overleven 't graf, dat uitzigt blijft ons bij, Of zelfs uw hoogste roem is woeste razernij.
Naer het engelsch, van Young, door C.A. Schenk, VIIe nacht.

Welachtbare heeren,

't Zyn altyd treurige oogenblikken, Myne Heeren, die van een eeuwig afscheid eens deftigen bloedverwants, eens waren vriends, eens edelen kunstgenoots; zulk een afscheid rukt aen ieder, in zyne betrekking, een gedeelte, als het ware, van zyn zelfswezen af. Doch, by die treurige oogenblikken, komt er ons iets troosten, namentlyk de herinnering der betrekkingen die wy met dien bloedverwant, dien vriend, of kunstgenoot gehad hebben; en, hoe nauwer deze betrekkingen van vriendschap geweest zyn, hoe meer wy er het verlies van gevoelen, en hoe langer wy er de herinnering van behouden, dermate dikwils, dat wy wanen zullen met den overleden nog te spreken, te handelen en om te gaen; wy willen hem, 't zou zyn of niet, in 't leven hebben. Dat duert zóó een geruimen tyd tot dat men in den vriendenkring de afwezendheid zyns ouden en geliefden gezels meer ontwaert, en alsdan komt er in 's menschen hert een tweede, maer levendiger gevoel van vriendschap op, welk hem aendryft om den overleden, niet meer in 't vleesch, maer door het marmer en het brons te verlevendigen, willende daer door het verlies herstellen.

Maer, Myne Heeren, beseft gy niet dat dit edel gevoel van den overleden, zyn naem, zyne kunst, zyne daden, na den dood nog te doen voortleven, uit eene hoogere, ja, goddelyke bron opwelt; dat dit gevoel het werk der ziels-onsterfelykheid is, door den Schepper zelf ons ingedrukt⁽¹⁾? O ja! want is dit gevoel de dryfveêr onzer daden niet, dan vraeg ik u vrymoedig waertoe het ons dient eer en roem te verwerven, door kunst of geleerdheid uit te schitteren, wat meer is, deugdzaem te wezen. Welhoe! zóó zingt de dieppeinzende Young:

‘De deugd voor 't argloos hart een strenge wachteresse,
Zoo lang als wys vermaerd, geëerbiedigd als godesse,
Wordt dan een herschenschim, die 't zwakke brein bestormt,
Een dolend ridderschap van hare aenbiddren vormt!
Wat klopt u 't zwellend hart? 't zyn alles ydle droomen!
Wat zult ge? als de eer u wenkt uw ruischend bloed doen stroomen?
Neen; eischt een vaderland van u den heldendood,
Wat raekt u 't vaderland? ja, schoon 't een God gebood,
Wat raekt u zulk een God? als met uw bloed en sneven
Uw laetste hoop vervliegt, en de almagt zulk een sneven
Uw niet vergoeden kan⁽²⁾.!!

Dat zóo zynde, Myne Heeren, is het niet wonder, dat het gevoel der onsterfelykheid, van in de eerste tyden, by al de volken des aerdbodems, het gebruik heeft doen ontstaen, van ter hulde hunner krygshelden, op het slagveld gesneuveld, of andere door hunne vaderlandsche liefde beroemde mannen, kostbare grafsteden op te rechten, hunnen naem en hunne daden op het marmer te vereeuwigen⁽³⁾. Loffelyk gebruik, dat door de godsvrucht der eerste christenen nog heiliger geworden is, wanneer dezen, hunne medebroeders voor de Leer van Jezus ter dood gebracht, in de katakomben begroeven, en dáér op marmeren steenen de namen dier christene helden en heldinnen met hunne zegepalmen beitelden⁽⁴⁾. Oud en eerbiedwaerdig gebruik, dat allengs hoe meer op onze dagen gekend, geacht en uitgevoerd wordt.

En inderdaed, Myne Heeren, van daeg nog, koomt gy myne gezegden bewaerheden door het oprechten van dit fraei monument ter hulde van uwen te vroeg gestorven

(1) Men leze: Dictionnaire de Théologie, par Bergier, Art. Ame, funérailles, tombeaux. - Cathéchisme philosophique, par X. De Feller, t. I, N^o 190.

(2) Catéchisme philos., par X. De Feller, t. I, p. 188.

(3) Men leze: Antiquités Grecques, par Robinson, c. VII. lieux de sépultures, monuments, cénotaphes. - Antiquitates romanoe, auct. Rosini, c. 39, de funeribus et sepulchris. - Codex inscript. Roman. bearbeit von Hofrath D^r Steiner. - Inscriptiones sacrosancte vetustatis totius fere orbis, auct. P. Apiano et B. Amantio. - Dictionnaire de l'antiquité sacrée et profane, par Bouillet, art. funérailles, tombeaux.

(4) Roma subterranea, auct. P. Aringho. - Musei kircheriani inscriptiones ethnicae et christianae. - S. Morcelli, A. Lanzii opera. - C. Fleuri, Moeurs des chrétiens, p. 264-266, sépult. - Esquisse de Rome chrétienne, par Gerbet. - La sépulture chrétienne en France, d'après les monuments du XI^e au XVI^e siècle, par A. Murcier. - Onderrigting over het godsdienstig begraven by de katholyken, door van Steenwyk.

[p. 75]

vriend en kunstgenoot, den achtbaren heer Constantius Wauters, en dit niet op den kouden doods-akker, maer in den tempel des levenden Gods, willende op het monument den zegel der onsterfelykheid drukken. Edele gedachte! Myne Heeren, die u tot eere verstrekt, en die by u als by brave zonen van brave voorouders nog warme gevoelens van godsdienst te kennen geeft, gevoelens die steeds uwe kunstbegrippen en gewrochten veredelen zullen. Dit monument, zóó beschouwd, krygt eene dubbele waerde, én die van eerbied jegens den algoeden en algrooten God, Deo optimo maximo, wien gy hetzelven toewydt, én die van achting jegens uwen overleden Vriend en kunstgenoot, dien gy als broeder nimmer vergeten zult.

Wat ons aenbelangt, Myne Heeren, wy zullen, bestendige bewaerders der ons toevertrouwde zaken dit schoon en met kunst vervaerdigd gedenkstuk als een gewyd eigendom in eere houden, benevens zoo veel anderen door uwe medekunstgenoten uitgevoerd, die gy hier onder het oog hebt⁽¹⁾.

Overigens, Myne Heeren, ik verzoek u, uit name myns eerbiedwaerdigen kerkeraeds, onze erkentenis te willen aenvaerden, en myne persoonelyke uitboezeming, als die van eenen oprechten vriend, ten goede te nemen, namentlyk dat gy in al uwe studiën en ondernemingen moogt gelukkig wezen, dat gy nog veel jaren tot eer van den Godsdienst en het Vaderland moogt arbeiden, en, even als uwe ousterfelyke voorgangers in de kunst, uwen naneven een geëerden naem achterlaten.

P. Visschers, priester.

(1) De kunstwerken in St.-Andries kerk vervaerdigd door J B. Van Eycken, van Brussel; J.B. Vun Roey, Jos. Correns, P. Kremer, Karel Verlat, Antoon Van Ysendyck, E. Dujardin, Alex. Markelbach, Jules Pecher, alle van Antwerpen; Karel Wouters, van Boom; L.S. Mathieu, van Bure. De beelhouwwerken uitgevoerd door J.J. Rousseaux, L. Serrure, Jac. De Braekeleer, P.J. De Cuyper en G. Geefs, allen van Antwerpen.