De Vlaamsche School. Jaargang 3

Schoone Martha.

Gy kent gewis het spreekwoord dat hier te lande algemeen in zwang is en men byna dagelyks hoort bezigen: liegen of het gedrukt staet. Ofschoon het my onbekend is, waeruit dit gezegde voortspruit, durf ik toch zeer goed verzekeren, omdat ik het by ondervinding heb geleerd, dat ik geene lieden ken die meer en gemakkelyker liegen dan de dagblad- en romanschryvers, en juist wanneer zy hunne lezers aen de echtheid hunner woorden willen doen gelooven, mag men zulks het minst; want, wees er zeker van, wat zy u voor de zuivere waerheid willen voordisschen, is louter uitvinding, iets dat nergens plaets greep, en slechts in hun brein zyn ontstaen heeft gevonden.

Meer dan eens hebt gy een boek opengeslagen, waervan de schryver u, reeds op de eerste bladzyde, verzekerde dat de geschiedenis die hy u ging verhalen, geen uitvindsel zyns geestes was. Wellicht hebt gy aen deze woorden geloof gehecht. Welnu, is dit zoo, laet my dan toe u te verklaren, dat gy u op twintig, negentien mael om den tuin hebt laten leiden. En met reden mag ik u zulks zeggen, daer ik ook, meer dan eens, u eene geschiedenis heb voorgedicht, die, ofschoon ik by hoog en leeg zwoer dat zy echt was, slechts in myn brein was uitgebroeid.

Doch thans beklaeg ik my zulks wel ter dege; ja, nu wilde ik wel dat ik nooit in myn leven een voortbrengsel myns geestes voor eene waerheid hadde doen doorgaen. Hoor slechts waerom: thans ken ik eene geschiedenis die van het begin tot het einde waer is, en waervan ik u de echte bewysstukken kan onder de oogen leggen. Eene geschiedenis... Maer waertoe noodig u dit alles te zeggen? gy zult my nu immers toch ook niet willen gelooven?...

Nu, by den drommel! geloof my of geloof my niet, om het even; toch hoû ik staen dat myn verhael echt is, en zoo gy, niet tegenstaende myne stellige verzekering, er mocht aen twyfelen, elken namiddag van 4 tot 5 uren, kunt gy ten mynen huize de bewysstukken ervan komen raedplegen; alleenelyk wil u vooraf verklaren dat ik, om zekere redenen, voorbedachtelyk de namen der plaets en persoonen heb veranderd. Zie hier thans de bedoelde geschiedenis:

Braband is eene der aengenaemste streken van den heerlyken hof, die in Europa onder den naem van België is gekend. Van de brabandsche steden, die gy wellicht meest allen kent, zal ik niet gewagen; doch in geweten verzekerd, dat my niemand zal komen tegenspreken, geloof ik te mogen zeggen, dat het kleine dorp Rolanen, op een paer uren gaens van Brussel gelegen, een der schoonste is die ik ooit mocht aenschouwen. Inderdaed een verrukkelyk gezicht! Aen den voet des dorps slingert eene wel niet breede, maer toch zeer bevaren rivier, terwyl terzyde weelderige weiden, zich als onmeetbare groene tapyten verspreiden, en achter Rolanen, op slechts eenige boogscheuten afstand, eene keting van heuvelen met lommeryke boomen en jong heesterhout begroeid, zich verheffen en den verdwaelden wandelaer in verrukking doen stil staen. Rolanen is een allerliefst dorpken, een echt aerdsch paradys!

Over een dertigtal jaren woonde in dit kleine dorp een weduwenaer, met name Pieter Dorpat, een arme kuiper, van omstreeks de veertig jaren oud, die winter en zomer, van den vroegen morgend tot den laten avond by de landbouwers aen huis, allerhande voorwerpen, zoo als bier- en watervaten, boterstanden, watereemers en wat dies meer zyn ambacht betrekkelyk, ging verveerdigen; en door dien arbeid won hy ruim genoeg om in zyn en zyner dochter bestaen te voorzien. Martha, zoo hiet het eenig kind dat Catharina, zyne overledene gade hem had nagelaten, en zoo schoon was, dat men haer in Rolanen en de omliggende dorpen nooit anders noemde dan met den naem van schoone Martha. En inderdaed, het meisje was zoo schoon, zoo lieftallig, dat weinige negentienjarige meisjes met haer konden worden vergeleken. Haer krullend haer was glinsterend zwart als git; hare blouwe oogappelen schitterden hel en vinnig, hare blozende wangen verrieden gezondheid en levenskracht; haer middel

[p. 56]

was zoo tenger als de in een keurslyf geregen middel eener steedsche juffer; hare gesprekken onderscheidden zich door levendigheid en geestigheid zonder achterdocht; daerby was de dochter van Pieter Dorpat zoo wys en zedig als een kind, en verdiende waerlyk den naem van schoone Martha, waeronder zy algemeen in de gansche streek was gekend.

Sedert de dood harer moeder zorgde Martha voor het huishouden en het onderhoud der kleederen haers vaders, en deed zulks met liefde. Zy had eene frissche stem en tierelierde van den morgend tot den avond als een leeuwerik; want Martha was te vreden en gelukkig. In vollen gemoede mocht men dus zeggen dat het huis van den armen kuiper Pieter Dorpat een echte hemel was in het aerdsch paradys van Rolanen.

Het zal wellicht niemand verwonderen dat Martha Dorpat zoo vele vryers had, of liever kon hebben, als zy maer wilde; want Martha had eigenlyk geen vryer, haer hert bleef koel voor de schoone woorden harer aenbidders, die des zondags van uren in den ronde, naer Rolanen kwamen, enkel om met de schoone dochter van den kuiper te dansen: allen was zy even vriendelyk; doch niet een hunner mocht zich vleijen hooger in de gunst der schoone Martha te staen dan eenig ander zyner mededingers naer haer hert en hand. Daeruit vloeide natuerlyk voort dat al de jonge lieden van Rolanen en de omstreken om het meest wedyverden om met haer te mogen dansen, en daer elk zyne beurt kreeg, had niemand reden om zich ten haren opzichte jaloersch te toonen.

Met de meiskens van Rolanen was het echter gansch anders gelegen; deze, zoo als het in dergelyke gevallen toch wel meer gebeurd, toonden zich niet weinig afgunstig ten opzichte der schoone Martha, en zulks met eenig recht; want daer al de jonge lieden gedurig draeiden en keerden rond de dochter van den kuiper, met het inzicht van haer ten dans te mogen geleiden, moesten meesttyds vele der meiskens, byzonder zy die geene vryers hadden, even als zoutpilaren, op hunne banken blyven zitten, of in plaets van mede deel aen den dans te kunnen nemen, er staen op zien. Meer dan eens gebeurde het, dat in dergelyk geval, een der meiskens de onderlip pruilend vooruitstak en met een schamper lachje tot hare gezellin zegde:

- Waerlyk, zou men niet zeggen dat Martha Dorpat, de dochter van den armen kuiper, een baronskind is, zoo draeijen en keeren allen rond haer heen, om met haer te mogen dansen. Onnoozele lummels! wat vinden zy dan toch aen haer?

- Och! ja, baronskind! - sprak eene andere, - zoo haer vader stierf, of zoo hem slechts een ongeluk overkwame dat hem belette te arbeiden, dan mocht hy met de schoone Martha uit bedelen gaen.

- Schoone Martha! - liet eene derde er op volgen; schoone Martha!... vindt gy haer dan toch zoo schoon Bertje? zie, goesting is koop, en daerom mag men er ook niet om twisten; maer ik vind toch niets byzonders aen haer: ten eerste zwart haer en blauwe oogen...

- Kom, kom, - zegde daerop eene vierde; - laet Martha hare oogen en haer behouden, het is al wat zy bezit, en het doet toch niets ter zake; maer wat my vreemd voorkoomt is dat zy, daer er toch zoo vele vryers naer hare hand staen, aen niemand den voorkeur geeft.

Dit was het sein voor den algemeenen uitval; ook lieten de jonge gerokte bewooners van Rolanen niet na, als in koor, verontweerdigd uit te roepen:

- Dit is dat zy eene lichtzinnige is!

- Stille waterkens hebben heel dikwyls diepe grondekens!

- Martha ziet er uit als een kruidjen roer my niet, en och arme! God weet, hoe heeft zy het achter de mouw!

- Let op myne woorden: Martha wil uit twintig vryers die naer hare hand staen, niet éenen den voorkeur geven; zy verkiest jonge dochter te blyven, dit alles is niet klaer, weest er zeker van: het zal met Martha Dorpat nog eens aerdig eindigen.

Zoo spraken, uit afgunst, de meiskens van Rolanen, over de schoone dochter van Pieter Dorpat; doch deze hoorde of wist niets van al hun gepraet en bleef dan ook in hare handelwys volherden, zoodat de dorpsmeiskens allengs hoe meer op haer verbitterden. Martha bemerkte by tyds wel eens de koele handelwyze en de schampere blikken der jonge meisjes, doch daer zy niet wist dat zy hen ooit iets had in den weg gelegd, was zy er verre af de echte oorzaek er van te kunnen raden.

Johan Van Rotterdam.

(Wordt voortgezet).