De Vlaamsche School. Jaargang 2

Herinneringen uit de Fransche wereldtentoonstelling van 1855.
Onderzoek van eenige der voornaemste voorwerpen volgens klasseerorde van den officiëlen Kataloog.

II^e Klas. - Kunsten en voortbrengsels der bosschen en vischvangst. - Voortbrengsels zonder bebouwing bekomen.

Alhoewel hoogst belangryk, en niet genoeg geacht door de inwooners der andere werelddeelen die deze natuerlyke giften eerder roekeloos uitplunderen dan zorgvuldig en spaerzaem gebruiken, weet de Europeaen ze meer en meer te waerderen, naermate hy ze uit onze streken ziet verdwynen. Het ware hoogst te wenschen dat de staetsbesturen van Europa krachtdadige maetregels namen om het verdelgen en ongeregeld vangen van vogelen en visschen te beletten. Om gemakkelyk de tegenwoordige noodwendigheden te voldoen, werpt men zich in een aental moeijelykheden voor het toekomende. Het verdwynen van het hout en byzonder van den eik heeft de aendacht van Engeland op de vreemde boomsoorten uit verre gewesten gevestigd, welke den eik zouden overtreffen byzonder voor den scheepsbouw. Onder de menigvuldige stalen van vreemde houtsoorten door Engeland ingezonden, merkte men er byzonder op, voor hunne goede hoedanigheden, hardheid, sterkte, taeiheid en wederstand aen verrotting: het grof mahoniehout, het Greenheart (Nectandra Rodiaei), het hout van de Mora excelsa, allen van de Engelsche buitenlandsche bezittingen oorspronkelyk. Eene menigte stalen van fyne houtsoorten vergezelden de

[p. 135]

verzamelingen van bouwwerkhout. Zoo haest die nieuwe soorten, waervan verscheidene uit Australië zelfs nog geenen naem dragen, op de merkten van Europa zullen bekend zyn, zal het een hulpmiddel zyn voor de meubelmakers, om de algemeene eentoonigheid van mahoniehout of palissander wat te breken. Onze oude noteleer is misschien al te veel vergeten; het roozenhout dat door zyne duerte tegenwoordig groote vraeg bekomt, is niet al te schoon van kleur, en schynt meermaels of het maer geverwd ware.

Tusschen al die menigvuldige plantenvezels, ruwe stoffen, hetzy voor het maken van het grofste touwwerk, hetzy voor het weven van het fynste linnen, was er eene op welke de tentoonstellers de aendacht der bezoekers byzonder hadden willen trekken. Van ouds in China en Indiën bekend, door de Hollanders meermaels in Europa ingebracht, kan deze weefstof de oorsprong van den naem van neteldoek, dien wy aen zeker fyn lynwaed geven, geweest zyn. De Engelschen heeten die weefbare vezelstof China grass; hare plantkundige naem is Urtica utilis, nuttige netel. Deze plant groeit byna zonder zorg te eischen en geeft eenen sterkeren draed dan het sterkste vlas, blinkend als zyde, en alles door den glans zyner witheid overtreffende.

Het gebrek aen hout, de overgroote menigte eik door het maken der yzeren wegen wegen weggenomen, heeft vele poogingen en waernemingen verwekt tot het langduriger bewaren van werken aen verrotting blootgesteld. De handelwys van doktor Boucherie heeft tot hiertoe den voldoenendsten uitslag opgeleverd. Alle soort van werkhout, zelfs het slechtste, verkrygt door zyne bewerking eene onverrotbaerheid die den besten eik niet bezit. Dwarshouten van yzeren wegen, telegraefdraeddragende staken van wit hout, volgens dees stelsel doortrokken, na een verblyf van tien jaren in den grond, waren nog zoo frisch als den dag hunner plaetsing. Men had ze tentoongesteld nevens eiken en witte stukken, die gedurende hetzelfde tydverloop en in dezelfde gronden hadden verbleven; de eersten droegen reeds een begin van verrotting; van de anderen bleef steeds genoeg over om te zien voor wat gebruik zy hadden gediend. Daer wy geene hedendaegsche beschryving der bewerking van den heer Boucherie, welke de gebruikte middels zonder geheimhouding aen den dag legt, bezitten, zullen wy ons moeten tevreden houden met eene nota van Berzilius aen te halen, die wy ons herinneren ergens gelezen te hebben. Volgens deze nota worden de geheele boomen, tydens dat zy in zap komen, met den voet in een bad van houtkoolzuer yzerroest (pyrolignate de fer) gezet, of wel doet men ze door eene andere wys van drukking er mede doortrekken. In Frankryk is men bezig proeven te nemen, om het zoo bereide hout op de scheepstimmering toe te passen. Zeker zal dit gebruik altyd het ongemak opleveren van door het yzerzout min of meer op het gereedschap te werken.

III^e Klas. - Akkerbouw met de toebehoorende kweekery van planten en dieren.

Het ware onmogelyk eene korte beschryving te geven van de oneindige rykdommen, in alle wereldgewesten, door het uitmuntenste nyverheidsvak voortgebracht, en in de tentoonstelling vergaderd. Geene byzondere nieuwigheden waren er op te merken.

De verzameling van de verschillende soorten geheime mestberyding was eene oprechte apothekery. De meeste achtverdienende meststof was die van gedroogden visch. De lym, zoo men weet, is de krachtdadigste en de min gevaerlykste mestmiddel; eens in de aerde gebracht, doet hy er jaren lang zyne voedende werking in gevoelen; het vischmest is hetgeen het meest aen den lym kan vergeleken worden; beide, zonder voorloopig ontbinden, zetten zich aenstonds op de klei en roeststoffen, en de planten nemen er hun voedsel van, naermate zy het noodig hebben. De andere mestsoorten, zoo als guano, duivenmest en alle dierlyke uitwerpsels tot eene min of meerdere verrotting overgegaen, kunnen maer in kleine hoeveelheid gebruikt worden om geen nadeelig uitwerksel te hebben; bovendien, een groot deel door verrotting reeds gevormde ammoniastoffen die zy inhouden, worden door wegdamping verloren of door regen weggesleept. Het groot voordeel van het gebruiken van het vischmest bestaet in het ontleenen van dierstof aen de zeeën, hetwelk zonder nadeel voor eenige andere nyverheid kan gebeuren, aengezien deze stoffen meestendeel verloren gaen. Men bekomt het vischmest door het droogen en malen van het vleesch der walvischen en andere niet eetbare soorten, en van den afval voortkomende van het beryden der eetbare vischsoorten. Wy hebben in ons bezit een stael van vischmest; de uitwendige gedaente is die van geraspten stokvisch.

De heer Bazin van Mesnil St-Firmin (Oise, in Frankryk) had eene volledige verzameling van alle de ongedierten die de ziekten der planten veroorzaken.

De heer Aug. Chavannes van Lausanen had eene verzameling van alle soorten van zywormen uit Brasilië, de Vereenigde-Staten en Indiën, onder hunne verschillende gedaenten: eijeren, maeijen, motten en zybollen.

Het is voorzeker onmogelyk een menigvuldiger getal voortbrengsels uit eene en denzelfde plant te trekken dan de heer Sicard van Marseille uit den Sorgho heeft weten te halen: Suiker, siroop, wyn, brandewyn, azyn en cider van Sorgho; bloem, meel, styfselstof; sorghotine, sorghine, sorghozuer, carmyn, sepia en andere kleuren, zyde- en wollestoffen met deze geverwd.

C. Ommeganck.