De Vlaamsche School. Jaargang 1

[p. 169]

Een oogslag in de algemeene Nyverheidstentoonstelling van Parys 1855.
(Vervolg. Zie bl. 139.)

Inhoud der gebouwen.

In het Hoofdgebouw,

gezicht van het hoofdgebouw der parysche tentoonstelling genomen van het rond point.

in de hangars en in het Bygebouw zyn de nyverheidsvoortbrengsels geplaetst en verzameld volgens hunnen nationalen oorsprong.

Het Hoofdgebouw vervat de volgende voorwerpen:

De geweven stoffen van allen aerd, de kleedermakery in haren uitgestreksten zin en al wat er toebehoort, porceleinen, kristal- en glazewerk, pottenwerk, gebakken aerde, goud- en zilversmedery, juweelen, speelgoed zoowel voor kinderen als voor groote menschen, de meubelen on muziekinstrumenten van alle natiën, behalve die van Frankryk welke meestendeels in het Panorama staen, kemp, vlas, touwen, koorden, alle soorten van gesponnen draed, voortbrengsels van steendrukkery, letterdrukkery,

groote inkom van het nyverheidspaleis.

gravuer, photographie, wapenen, galvanoplastie, beeldhouwery, papiermakery, marmer en marmeren voorwerpen, passementery, kachels en stoven gedeeltelyk, caoutchouc en guttapercha onder alle gedaentens, zadelmakery, voorwerpen en modellen van bouwkunst van alle slach, mandenmakery, verschillende soorten van gereedschappen, voorwerpen van sterrekunde, telegraphie, natuerkunde, eindelyk al wat men prachtvoorwerpen of objets de luxe heet.

Het midden van den middelbeuk is op zyne geheele lengte bekleed door de monumentale stukken van alle natiën: beelden, tropheën, altaren, vuerbaken (phares) enz.

De twee zykanten van den middelbeuk zyn langs op en neêr bezet met monumentale vitrines en tropheën, toebehoorende aen de verschillende landen in welker afdeeling zy staen; zy vervatten de bewonderingweerdigste stukken door die landenten to on gezonden. Het Panorama is gansch door de fransche nyverheid ingenomen.

In het midden der inwendige ronde zael zyn op eene estrade geplaetst: de diamanten en juweelen der Kroon; rondom deze de porceleinen van Sèvres, het zilverwerk van Christofle; de muren zyn behangen met tapyten uit de fabrieken van de Gobelins, van Aubusson, Sallandroze en Nîmes.

In de rondomlooponde logiën vindt men het meestendeel der fransche meubels, billards, kamer- en behangpapieren, toiles cirées, voorwerpen van messenmakery, tapyten, lampen, gegoten yzeren ornamenten, muziekinstrumenten, quinçaillerie, gereedschappen, wapens en teekeningen, dessins industriels genoemd.

De hangars nevens het Panorama vervatten de koetsen en rytuigen van byna alle volkeren, behalve van Engeland en Oostenryk.

De hangar van den akkerbouw behoort aen de verschillende natiën en behelst de werktuigen, mekanieken en voortbrengsels van den akkerbouw en al wat er betrek toe heeft. Er zyn nogthans hier en daer in het Hoofdgebouw en in het Bygebouw voorwerpen van dit slach verspreid.

Op den afgesloten grond, rond het Panorama, staen: modellen van bouwingen, daken, torens, tenten, hutten, bruggen, booten, groote gegotene yzeren stukken, gebakken steen, marmer, enz.

[p. 170]

Op de brug over den Cours-la-Reine bevinden zich de voortbrengsels der fransche horlogiemakery.

Het Bygebouw langs de Seine bevat in zyne westzydsche helft de in beweging zynde mekanieken, de werktuigen, getouwen en métiers, die onder de oogen van de bezoekers hunne voortbrengsels verveerdigen, alsook de stilstaende getouwen. De oostzydsche helft begrypt al wat betrek heeft tot het bewerken der mynen, delfstoffen en metalen, voortbrengsels van den akker- en landbouw, eetwaren, chemische en andere voortbrengsels. De volgende plannen duiden de plaetsing aen, welke de verschillende natiën in het Hoofdgebouw en in het Bygebouw bekleeden.

Hoofdgebouw. - Beneden.

Hoofdgebouw. - Boven.

Bygebouw. - Westzydsche helft. - Mekanieken.

[p. 171]

De oppervlakte door iederen Staet bekleed, het getal der tentoonstellers van iedere natie zyn in de volgende lyst aengeduid; aengezien het niet zonder belang is hun betrek te zien met die van Londen 1851, hebben wy ze nevens elkander in vergelyking geplaetst:

	Vierkante meters		Tentoonstellers.
	1855	1851	1855	1851
	-	-	-	-
Frankryk,	45868	11200	10691	1710
Engeland,	16100	50500	2445	7381
Duitschland (Zollverein),	8883	7170	2161	2302
Oostenryk,	5932	4480	1296	731
België,	4560	3475	686	506
Zwitserland,	1826	1123	408	263
Noord-Amerika,	2873	4120	237	511
Holland,	990	428	411	113
Turkye,	576	642	2	?
Denemarken,	547	107	90	39
Egypte,	609	214	6	?
Spanje,	490	374	568	286
Pauselyke Staten,	471	321	71	52
Sardinië,	678	374	198	95
Portugal,	444	321	443	157
Zweden en Noorwegen,	655	160	538	117
Toskanen,	561	428	197	99
Tunis,	294	428	1	?
Hanzesteden,	246	267	89	134
Griekenland,	186	53	131	36
Zuid-Amerika,	462	53	27	?
China,	?	482	?	}42
Persië,	?	53	?	}42
Rusland,	0	?	?	263

Daerby voegende het getal van ruim 4000, welke te Parys te laet zyn opgegeven geweest, mag men omtrent 25,000 tentoonstellers in 1855, en 15,000 in 1851 rekenen.

De plechtige opening der fransche tentoonstelling heeft plaets gehad den 15 mei 1855.

Inwendig vertoon.

Zoo het ons toegelaten ware tegenwoordig te zyn by eene algemeene vergadering van de beroemde mannen der geheele wereld, zouden wy ons bewogen voelen door een innig gevoel van eerbied by het intreden in zulk een doorluchtig gezelschap. Eene wereldtentoonstelling, door de verzameling der werken die zy vervat, vertegenwoordigt beter dan eene vereeniging van persoonen de krachten van den menschelyken geest en is dus hoogst bekwaem om zulk gevoel te veroorzaken.

Het inwendige vertoon, by den grooten inkom van het Hoofdgebouw der Champs-Elysées, is uitmuntend van pracht en rykdom, maer bezit niet het minste perspectief, uit reden der weinige ruimte die er bestaet tusschen de praelstukken van den middelbeuk. Het doorzicht is belemmerd door een aental kleinere voorwerpen, welke men ongelukkiglyk tusschen de eerste heeft geplaetst. Het kristallen paleis van Hyde-Park was onder dat opzicht oneindig voortreffelyker: in éenen oogslag omvatte men eene reusachtige zael van 600 meters lang en 200 breed.

De honderdjarige boomen die op den grond van Hyde-Park groeiden, en welke men onder het hoog verheven glazen welfsel had bewaerd; de menigvuldige fonteinen, de rykdom der ingebrachte versierplanten leverden eenen aenblik op, dien men moeijelyk in het vervolg zou kunnen evenaren. Het paleis der Champs-Elysées overtreft het andere voor den aenblik van de galeryen der eerste stagie. Van boven bewondert het oog des aenschouwers het dryvoudig glazen gewelf; naer beneden over de balustraden kan hy onbelemmerd het geheel doorwandelen, en de middelstukken op afstand waerderen. Men zoude niets schooners kunnen wenschen, ware het gewelf wat hooger geweest, en hadde men een middel gevonden om het gezicht op de bovenbodems der benedenstaende vitrines wat aengenamer te maken.

Aen het oost- en westeinde van den middelbeuk, is de halfronde onder het hoofdgewelf met eene geschilderde raem gesloten. Deze twee ramen zyn het werk van den heer Marechal, van Metz, die ze voor de som van 90,000 fr. heeft verveerdigd; de eene verbeeldt Frankryk, alle natiën uitnoodigende tot de algemeene Nyverheidstentoonstelling; de andere stelt voor: de Rechtveerdigheid, de overwinnaers bekroonende. Het is onmogelyk deze stukken te beoordeelen: het licht bestraelt ze van binnen en van buiten, en maekt ze doof en schier onzichtbaer.

Boven de kolommen der eerste stagie is het middengewelf met vanen behangen, waervan iedere den naem van eene der tentoonstellende natiën draegt. Dergelyke vlagen hangen uit het hoogste van het welfsel in het Bygebouw. Die versiering is zonder voorkomen; men hadde er eene prachtigere stof moeten voor gebruiken of op naerschilderen.

Eene gegoten yzeren fontein, allerschoonst uitgevoerd en brons namakende, praelt in het midden van het Hoofdgebouw. De algemeene gedaente, zoo trotsch te Londen, bleef echter op alle gezichtpunten de zelfde; te Parys verandert ze van stap tot stap: men denkt alles gezien, alles doorloopen te hebben, en ziet - nieuwe wegen, nieuwe zalen, gansch verschillend van aenblik en gesteltenis, openen zich voor de nieuwsgierigen, welke met een weinig aendacht niet het minste gevaer lyden verloren te loopen, dank aen de uitmuntende orde en de ruime wandelgangen welke de zalen aeneenschakelen. Op 27 mei, werd de tentoonstelling bezocht door 80,000 persoonen, zonder belemmering te veroorzaken, en den 12 augustus telde men er 96,000, zonder dat wy eenige stremming konden bemerken.

Het werk door de kommissie van klassering en plaetsing uitgevoerd, gaet allen lof te boven; men zoude het niet beter kunnen pryzen dan met te zeggen dat deze heeren hoogst gelukkig eene taek volbracht hebben aen welke men niet zonder ontzetting kon denken.

De inwendige ronde zael van het Panorama is wat al te somber: de diamanten der Kroon schynen er minder glansryk

[p. 172]

dan menige valsche sieraden in de winkels van de Boulevards of van het Palais Royal.

Het is byzonder in den omgang rond het Panorama dat de Parysche meubelmakery praelt met al haren luister. Het is ook in deze zalen, dat men met het meeste genoegen zou verblyven, zonder den onaengenamen en wanluidenden twist der muziek-instrumenten, die niet zoo zeer gespeeld worden om schoone klanken voort te brengen als om gedruisch te maken, byna zoo als de republikeinsche volksvertegenwoordigers in 1848, die hunne mededingers door hunnen hoogen toon meer dan door hunne goede redens zochten te verpletteren.

Het inwendige van

doorsnede van het hoofdgebouw.

het Bygebouw, alhoewel grootsch, schynt nogthans nederig door zyne uitnemende lengte; deze is zoo uittermate lang dat men aen het oosteinde van het Bygebouw niets hoort van het gedruisch der menigvuldige mekanieken die in de westzydsche helligt van het Bygebouw werken. In de verte bemerkt men nauwelyks eenige onbepaelde bewegingen, die zich op een nevelachtig verdiep uitlossen.

De afdeelingder voortbrengsels, met hare trophëen van mineralen, akkerbouw, mynen, bewerking en produkten van usines, is meer geschikt om verwondering in den geest dan aengenaemheid in het oog te verschaffen.

Het midden der lengte van het Bygebouw is met eene der kunstrykste stukken der tentoonstelling versierd: het is eene fonteine in gemaekte bloemen, meest waterplanten. Deze zyn gemaekt uit geslagen koper en zoo natuerlyk van kleur en houding, dat zy zonder hunne reusachtige gedaente (byna viermael grooter dan natuer) voor levendige zouden kunnen doorgaen. Alleenlyk de waterstralen, die hier en daer uitspringen, zyn wat mager en niet goed genoeg toegepast.

De afdeeling der werktuigen en mekanieken is de levendigste, de schrikwekkendste en ook de gevaerlykste der zalen. De zyden koord, die deze machtige werkmiddels der hedendaegsche nyverheid afsluit, verwydert de onvoorzichtige nieuwsgierigen niet genoegzaem; men heeft zelfs van eenige ongevallen gesproken. De werkende mekanieken leveren te Parys eenen oogslag van ensemble op, welken zy te Londen niet bezaten. Langs op en neder, in het midden van dit gedeelte des Bygebouws, staet eene ry gegoten yzeren pilasters; deze dragen den draeijenden boom (arbre de couche) die van verschillende ten toon gestelde stoomtuigen, by middel van lederen banden, de beweging ontvangt en ze door hetzelfde middel aen de byzondere werktuigen overlevert. De stoom, het water en de beweegkracht worden aen de tentoonstellers kosteloos bezorgd.

De tentoonstelling van Parys is onder alle opzichten algemeen: zy heeft niet, zoo als die van Londen, de schilderkunst uitgesloten. De beelden en schilderyen zyn te Parys afzonderlyk in een lokael vergaderd, van de nyverheids-gebouwen afgesneden, maer niet verre van daer gelegen in de Avenue Montagne, op ons plan door de letter A aengeduid en Bygebouw der Schoone-Kunsten of Annexe des Beaux-Arts genaemd. In het Nyverheidspaleis vindt men ook eene menigte beelden, doch alleenlyk zulke welke men als nyverheidsvoortbrengsels moet beschouwen, het doel hunner tentoonstelling niet byzonder hunnen kunstryken vorm zynde, maer veeleer de wyze hunner verveerdiging.

Het kristallen paleis van Hyde-Park was met een aental meesterstukken van de beroemdste levende kunstenaren verrykt. Zy brachten tusschen de nyverheidsvoorwerpen een levendiger oog, en waren ten hunnen eigen opzichte gelukkiger geplaetst dan in de Parysche zalen, waer zy dicht nevens elkander zyn verzameld en op niets uitlossen.

De nyverheid by ieder volk.

In eenige woorden zullen wy de eigenaerdige nyverheidsstrekkingen der byzonderste natiën trachten af te schetsen, volgens de bewyzen door hen ingezonden. Wy laten hier de naemlyst volgen der belangrykste tentoonstellende Staten volgens de orde van den Kataloog.

Fransch Keizerryk.

Geen nyverheidsvak is dit volk vreemd; byna allen heeft het tot den hoogsten graed van volmaektheid gebracht. De fransche artikelen zyn door weinige der andere natiën overtroffen; menige hebben zelfs geene mededingers by de vreemden. Men zou ten onrechte anders spreken; nogthans kan men niet nalaten op te merken dat vele namen, welke het fransch aendeel van den Kataloog opluisteren, van vreemden oorsprong zyn. Buiten dat levert er geen gewest eenen vruchtbaerderen grond op voor den geestigen en werkzamen uitvinder; hier door worden vele nuttige uitvindingen, verbeteringen en werklieden uit andere landen aldaer

[p. 173]

overgeplaetst en gevestigd. Voor den landbouw echter heeft de Franschman nog al te leeren van andere volkeren, byzonder de kleine akkerbouw, die in zekere streken van dit ryk verre ten achteren is.

Door het bezit van Algerië, is Frankryk buiten andere natiën met een onwaerdeerbaer voorrecht begunstigd. Geen ryk mag zich roemen volksplantingen te bezitten welke, by het voordeel van nabyheid, de voortbrengsels der warme landen en der vruchtbaerste gronden opleveren. Buiten den onmeetbaren voortgang, dien de landbouw onder het fransch gebied in die streken gedaen heeft, belooft hy de vruchtbaerste te zullen worden, niet alleen van onze oude, maer misschien van de gansche wereld. Zulke toekomst hebben deze landen te danken eensdeels aen de militaire inrichtingen welke de fransche krygsman, tot alle werk bekwaem, na de overwinning zedelyker- en stoffelykerwyze zoo nuttig heeft weten te gebruiken, en ten anderen aen de geldelyke en wetenschappelyke middelen van Frankryk, welke het op den overkant der Middellandsche-zee zoo rykelyk uitstort.

De overige voortbrengsels van fransche volksplantingen schynen niet door behendige handen te zyn bewerkt. De fransche, en byzonder de Parysche fabriekant, bezit onbetwistbaer de voorhand op de vreemden voor al wat kunstryken vorm en smaek betreft, voor de prachtvoorwerpen in het algemeen, en namelyk voor de zyden stoffen en porceleinen in het byzonder. Hiermede willen wy voor dit ryk, in alle klassen van produkten overvloedig vertegenwoordigd, ons algemeen overzicht staken.

Kl. Ommeganck.

(Wordt voortgezet.)