De Vlaamsche School. Jaargang 1

Een oogslag in de algemeene Nyverheidstentoonstelling van Parys 1855.

De overgroote uitgestrektheid van eene wereldtentoonstelling, de verscheidenheid, de oneindige menigvuldigheid der voorwerpen die zy bevat, schynen daer te zyn verzameld tot wanhoop van den onvermoeiden bezoeker die zou durven poogen alles te zien.

Alwie zich met het een of ander nyverheidsvak bezig houdt, blyft in het perk van dit vak en doorloopt schielyk het overige; alwie belang heeft in een breedvoerig verslag over dit of dat voortbrengsel, moet zich de uitgebreide beschryvingen bezorgen die door byzondere kenners worden uitgegeven. Het grootste getal nieuwsgierigen zoekt zich een algemeen gedacht te vormen van den hedendaegschen staet der nyverheid by alle volkeren, te weten wat hier en daer gemaekt wordt en welke de byzonderste stukken zyn die door hunne schoonheid, rykdom, zeldzaemheid of nieuwigheid de aendacht van ieder tot zich trekken. Het meestendeel onzer lezers denken wy aen die rangschikking toe te hooren. Eer wy dan den weg inslaen door de meerderheid der bezoekers overloopen, zullen wy al de toegevendheid van hen die ons volgen, inroepen, want onze taek is niet te min moeijelyk en vereischt meer dan eene oppervlakkige of gewoone wetenschap.

Volgens een gezegde waervan wy nogthans de gronding niet kennen, zouden alle de wegen die de tentoonstelling doorkruisen, end aen end geplaetst, eene lengte van twaelf mylen uitmaken. Dry jaren, voor het minste, zouden er vereischt worden om ieder stuk in het byzonder eventjes te bezichtigen, indien een persoon er dagelyks de uren van toegang, van 10 tot 5 ½, aen besteedde.

Door keizerlyk besluit van 8 meert 1853 werd de inrichting der tentoonstelling te Parys vastgesteld. Zy moest op 1 mei 1855 openen en sluiten op 30 september daerna.

Zy zoude niet, zoo als die van Londen, uitsluitelyk samengesteld zyn uit nyverheidsvoortbrengsels en beeldhouwery, maer ook de schilderkunst begrypen.

Het is niet mogelyk volgens een stelsel van klassering de tentoonstelling te bezoeken, uit oorzaek der schikking die er heerscht; deze heeft nogthans de algemeene goedkeuring verworven. Men heeft geene strenge rangschikking aengenomen, noch volgens den aerd der voorwerpen noch volgens hunnen nationalen oorsprong. Den loop der zalen alleen volgen is onmogelyk zonder verwarring in de gedachte. De orde van den officiëlen kataloog kan ons ook niet ten rechte brengen. Die laetste is gegrond op de natuerlyke verdeeling der voortbrengsels, en zou geen afbeeldsel van de inwendige schikking der zalen geven. Er blyft niets over dan de volgende onderzoekwyze aen te nemen:

De gebouwen. - Hun inhoud en inwendig vertoon. - De nyverheid van ieder volk. - Onderzoek der byzonderste voortbrengsels volgens de klassering van den kataloog.

De gebouwen.

In eene der schoonste wyken van Parys, in de Champs-Elysées, aen het begin der dreef die van de Place de la Concorde naer den Arc de triomphe de l'Etoile leidt, ontmoet men links het nyverheidspaleis met de bygevoegde gebouwen, waerin de stalen en voortbrengsels van den arbeid aller volkeren, de laetste vruchten van eene zesduizendjarige ondervinding, zyn verzameld.

Naderen wy nu; doch vooraleer wy binnen treden, moet het gebouw zelf het eerste voorwerp van ons onderzoek wezen. Het is ook een nyverheid voortbrengsel. Aen Frankryk alleen was het mogelyk dit voorwerp ten toon te stellen.

Het gebouw der Champs-Elysées is op zich-zelf zeer schoon, prachtig versierd, statig van aenblik; maer niet reusachtig genoeg voor zyne bestemming. Wy zullen in geene vergelyking treden met dat van 1854 der algemeene duitsche tentoonstelling, te Munchen, noch met dat der wereldtentoonstelling, in 1853, te New-York. Deze twee tentoonstellingen hebben buiten hun land weinig gerucht gemaekt; die van New-York is zelfs maer bekend geweest als eene slechte spekulatie.

Het kristallen paleis van 1851 te Londen staet nog diep in ieders geheugen. De vergelyking tusschen het eerste en dees zal dus niets moeijelyks opleveren.

Het gebouw van Hyde-Park, gansch in yzer en glas, zonder eenige versiersels, was zoo grootsch, zoo voortreffelyk en op zoo weinigen tyd uit den grond opgerezen, dat het als een tooverwerk aen zyn bestaen deed twyfelen, zelfs voor hen die het met eigen oogen konden aenschouwen. Het bezat, zoo als de reusachtige egyptische tempels, de eigenschap van in de

[p. 140]

geringste teekeningen die het afbeeldden, zyne trotschheid te behouden.

Onder het opzicht van gedacht, zoo wel als van uitvoering, overtreft het oneindig dit der Champs-Elysées.

Het is niet te begrypen hoe eene maetschappy, die zulke onderneming wilde volbrengen, een lokael heeft bereid dat maer toereikend zou geweest zyn voor eene nationale nyverheidstentoonstelling van Frankryk. Het paleis van Londen scheen zyne opvolgers zoo zeer verbaesd te hebben, dat de fransche maetschappy eene oppervlakte van de helft zyner grootte nog niet durfde bereiden.

De kommissie aen welke, onder voorzitterschap van prins Napoléon, de bestiering der tentoonstelling was toevertrouwd, vevklaerde de plaets ontoereikend. Een kostbare tyd werd verloren door verschillige ongelukkige omstandigheden en geschillen; eindelyk, door de terugkomst van gemelden prins uit de Krim, werd alles geslist en de vergrooting door middel van nieuwe bygevoegde gebouwen besloten. Hierdoor werd by de oppervlakte van het hoofdgebouw, dat slechts 45 duizend meters bevatte, nog de uitgebreidheid van ruim 55 duizend meters gebracht.

Het was dan reeds juny 1854.

Eene maetschappy, onder den naem van M.J. Ardoin, bankier te Parys, had in 1852 aengenomen het gebouw op te richten volgens de teekeningen en plans van den heer Viel, bouwkundige.

Alle de gebouwen zyn gemaekt door eenen engelschen aennemer, den heer York en C.^ie, onder het opzicht der heeren Barrault en Bridel, ingenieurs.

Het gebouw van Hyde-Park was, volgens de plans van den heer Joseph Paxton, door de heeren Fox en Henderson opgericht geworden en kostte 176 duizend pond sterling: 4 millioen 400 duizend francs. De gebouwen van Parys kosten meer dan viermael zoo veel: 18 millioen!

Ieder gebouw heeft gekost als volgt:

Het hoofdgebouw	fr. 13,000,000
Het bygebouw	fr. 4,000,000
De onteigening van het Panorama	fr. 500,000
Zyne toeëigening en het maken der omliggende zuilengangen en doorgangen	fr. 500,000

Plan der gebouwen:

C. Paleis der nyverheidstentoonstelling, dat oorspronkelyk was bestemd om alle voortbrengsels te bevatten.

mmmm. De middelbeuk zonder verdiep.

bbbb. Zybeuken met galeryen of stagie.

I. Byzonderste ingang.

ii. Ingangen ter zyde.

tttttt. Twaelf kolossale trappen, waervan twee aen den ingang I, twee aen ieder der hoeken b, en twee aen den doorgang V naer de eerste stagie leiden.

rr. Hangars der rytuigen.

[p. 141]

a. Hangar van den akkerbouw.

X. Tafelhouding of Restauratie.

Z. Koffyhuis.

V. Doorgang leidende naer het Panorama.

R. Het Panorama of inwendige ronde zael.

gg. Omtrek der galeryen die men rond het oud gebouw R heeft gemaekt.

d. Brugvormige doorgang hangende over den Cours-la-reine en naer het bygebouw of annexe PP leidende. Deze brug laet toe de tentoonstelling in eenen omvang te sluiten, zonder den omloop der rytuigen en voetgangers langs den Cours-la-reine te beletten.

P ppp P. Annexe of bygebouw, tegen de Seine liggende.

PP. Byzondere poorten van het bygebouw.

ppp. Poorten ter zyde.

WW. Plaets der in beweging zynde werktuigen.

SS. Hangar der stoomketels.

oo. Plaets der onbewerkte stoffen. Dit deel bestaet, zoo als men op het plan ziet, uit dry beuken; de twee zybeuken hebben een tweede verdiep of stagie.

B1. Alma-brug. B2. Invalieden-brug. B3. Concorde-brug.

De gestippelde liniën rondom het paleis en tegen het bygebouw duiden de afsluitingen aen, die den grond der gebouwen omringen. De tusschenliggende onoverdekte oppervlakte rondom het paleis en het Panorama is bekleed met verscheidene groote stukken, die onder de lucht niet kunnen bederven.

A. Tentoonstelling der Schoone-Kunsten.

D. Tentoonstelling der Hovenierdery.

Het hoofdpaleis heeft eene oppervlakte van	50,737 vierk. met.
Het Panorama met zynen omgang en galeryen	9,026 vierk. met.
De onoverdekte ingeslotene grond	22,087 vierk. met.
Het bygebouw	41,540 vierk. met.
	_____
	123,390 vierk. met.

De byzonderste inkompoort I is 20 meters hoog en 15 breed; boven op verheft zich een groep, welke Frankryk verbeeldt, kroonende de Nyverheid, den Koophandel en de Schoone-Kunsten. Het hoofdgebouw is voortaen bestemd voor alle de tentoonstellingen van Schoone-Kunsten en Nyverheid; de overige gebouwen zullen na de sluiting der tegenwoordige tentoonstelling moeten afgebroken worden.

De muren van het paleis zyn gansch in witten steen, met vensters beneden en op het eerste verdiep, in den smaek der Parysche praelgebouwen uitgevoerd.

Het Paleis is 254 meters lang en 110 meters breed. De middelbeuk en zybeuken zyn ieder op zich-zelve, uit éenen sprong, met een glazen welfsel van doove ruiten overdekt, rustende op yzeren bogen. De muren dragen niets: dubbele ryen yzeren kolommen, staende tegen de muren, alsook tusschen den middelbeuk en de zybeuken, om de daken te ondersteunen.

De middelbeuk is eene vierkante langwerpige zael van eene lengte van 182 meters en eene breedte van 48 meters. Van het hoogste punt van het dak tot op den grond, meet men inwendig 35 meters. De zybeuken maken rondom het midden eenen vierkanten omgang, hebbende eenen omloop van 620 meters en 24 meters breedte, boven welke, ter hoogte van 16 meters, tusschen de kolommen, de galeryen der eerste stagie hangen; deze hebben gevolgentlyk de zelfde oppervlakte. Er bestaet een afstand van 19 meters tusschen het diepste punt van hunne welfsels en hunnen vloer. Op hunne geheele lengte langs den kant van den middelbeuk, hebben zy eene balustrade van waer men met éenen blik het geheel paleis omvat.

By den grooten ingang zyn gelegen de vertrekken van den keizer en de keizerin, de zalen, kamers en bureelen van het Bestuer. Aen den overkant bevinden zich de doorgang naer het Panorama en de omliggende zalen. Indien men deze te midden doorloopt, ontmoet men eenen trap van 45 treden, leidende naer de overdekte brug die over den Cours-la-Reine naer het bygebouw brengt, waer men langs de zelfde hoeveelheid trappen in aftreedt en zich op de helft der lengte van dit gebouw bevindt, hetwelk, op eene breede van 22 en eene lengte van niet minder dan 1200 meters, nevens de Seine ligt. Het is ook met een glazen welfsel overdekt. De lengte van dit gebouw is zoo buitengewoon groot dat men van de hooge gezichtpunten van Parys het bygebouw het eerste in de oog krygt. In den beginne kan men zich niet inbeelden wat zulke lange witte linie zyn moge. Van dicht by gezien levert zich het bygebouw onder eene zeer onaengename gedaente op: het schynt een eindeloos welfsel, nauwelyks boven den grond uitstekende, zoo als een onderaerdsche weg die met aerde moet worden overdekt.

C. Ommeganck.

(Wordt voortgezet.)