De Vlaamsche School. Jaargang 1

[p. 137]

Wapenkunde. - Kroonen.
(Zie bl. 67.)

Na de keizerlyke kroon volgen die van eene menigte koningryken en vrye Staten; wy hebben getracht van de voornaemste dezer hoofdsieraden eene kortbondige en nauwkeurige beschryving te geven, als zyn de kroonen van Frankryk, Engeland, België, Denemarken, Zweden, Nederland, Portugal, Spanje, Italië, de tiara van den Paus, de corno van den Doge der Venetiaensche republiek en de kroon van den groothertog van Toskanen. Wy vangen aen met die van:

Frankryk.

De verschillige huizen welke over Frankryk hebben geheerscht, bezitten elk eene aen hen eigene kroon; zoo telt men de kroon der Bourbons, die van Bonaparte en die van Orléans.

De kroon der Bourbons, genaemd keizerlyke kroon^(*), bestaet uit een diadema met zes leliebloemen bezet; zes banden voegen zich in het midden te samen en worden door eene leliebloem gesloten.

Napoléon voerde eene nieuwe kroon in; hy had den arend als zinnebeeld van zyn keizerryk aengenomen, en dit teeken werd ook in zyne kroon gebezigd. Zy bestaet uit een met bloemen (fleurons) versierd diadema, en wordt door acht banden gesloten. Tusschen deze banden zyn de keizerlyke arenden geplaetst, welker vleugels in het middenpunt te saêm worden gebracht, terwyl een wereldbol met het kruis zich boven het gansche verheft.

De kroon van Orléans is verveerdigd naer het model van de kroon der Bourbons; even als deze bestaet zy uit een diadema waeruit zes banden ryzen; het eenig verschil bestaet hierin dat zy met bloemen (fleurons), in plaets van leliën, is versierd, en met een wereldbol met het kruis, in plaets van leliën, wordt gesloten.

(*) De Rouck legt het gebruik van den naem keizerlyke kroon uit, daer hy zegt dat eertyds de koninklyke kroon slechts uit eenen enkelen band bestond, met bloemen van eiken-, roozen- of andere bladeren versierd, en de ‘ghesloten croon met verheven boghen (eyghentlijck ghenaemt de croone Imperiael) specialijck was in 't Rijck ende alleenlijck eyghen, als sy segghen, souveraine koninghen.’

Engeland.

De keizerlyke kroon van Engeland is eenvoudig, maer schoon. Zy heeft voor grondvorm de kroon door Edward-den-Belyder ingevoerd, en welke bestond uit een diadema met vier kruisen versierd. Tusschen deze kruisen werden vier leliën geplaetst, als blyk der rechten van het Huis van Engeland op de kroon van Frankryk. Vier banden die achter de kruisen opryzen, worden in het middenpunt onder eenen wereldbol met het kruis vereenigd.

De engelsche kroon is van eene rood fluweelen muts voorzien, welke, van binnen, met koningpels is gevoederd. Deze muts is waerschynlyk ontleend aen de kroon van Normandië, een hertogdom dat Willem-de-Overwinnaer, toen hy den troon van Engeland beklom, aen laetstgenoemd koningryk heeft gehecht.

België.

De belgische kroon gelykt, voor wat den vorm aengaet, aen die van het huis van Orléans; het eenige verschil bestaet hierin, dat zy, even als die van Engeland, van eene rood fluweelen muts is voorzien.

[p. 138]

Denemarken, Zweden, Nederland, Portugal.

De kroonen der koningryken Denemarken, Zweden, Nederland en Portugal hebben omtrent den zelfden vorm als die van het fransche huis van Orléans; die van Denemarken is wat platter en, even als de kroon van België, met eene roode muts gevoederd.

Spanje.

De kroon van Spanje is samengesteld uit een diadema versierd met bloemen en voorzien van vier banden. Een wereldbol met het kruis is in het middelpunt geplaetst.

Italië.

De kroon van Italië, bygenaemd de yzeren kroon, bestaet uit eenen gouden band waerin zich een andere van yzer



bevindt. Dit hoofdsieraed diende ten jare 1805 ter krooning van keizer Napoléon als koning van Italië; men kent de woorden die deze vorst uitsprak toen hy zich-zelf de yzeren kroon op het hoofd drukte: Dio me la diede; guai a chi la tocca! God heeft ze my gegeven; wee hem die ze durft aenraken!

Pauselyke staten.

De pauselyke tiara, regnum genaemd, is samengesteld uit



een soort van myter met dry kroonen omvangen. De eerste dezer kroonen werd er, zoo men zegt, in de IV^e eeuw door Paus Silvester aen gehecht^(*), en beteekent, volgens de Rouck, dat de Paus de prins is der H. Kerk; de tweede werd er door Bonifacius VIII bygevoegd, en duidt aen dat hy is de Stadhouder Christi; eindelyk de derde is in 1334 door Benedictus XII, of wel in 1362 door Urbanus V, aengenomen, ten teeken dat de Paus de opperste priester is van de H. Dryvuldigheid, de overste der geestelykheid in de dry eertyds bekende werelddeelen, en dat zyne dryvoudige macht zich uitstrekt van den hemel, over de aerde en in het vagevuer.

(*) Anderen zyn van gedacht dat de eerste kroon slechts in de XII^e eeuw, door paus Alexander III, aen de tiara werd gehecht.

Venetië.

Het gebruik eener kroon in Venetië was slechts aen den hertog of Doge toegestaen. Volgens een beeld, dagteekenende van de XII^e eeuw, en welk zich in de St.-Marcuskerk bevindt, bestond deze kroon uit een gouden met peerlen versierd diadema, waerin eene roode tok is gesloten:

Eene eeuw later was zy echter reeds door de corno vervangen, welke tot op het einde der Venetiaensche Republiek in zwang was^(**).

(**) Bonnard. Costumes du XIII, XIV et XV siècles.

Toskanen.

De kroon der groothertogen van Toskanen was open en versierd met punten gemengeld met klaverbladeren op andere punten gestoken; op den band was de florentynsche lelie geplaetst

[p. 139]

Op 5 meert 1570, zegt Ménestrier^(*), schonk paus Pius V



deze kroon aen Cosmo de Medicis, wien hy insgelyks den titel van groothertog vergunde; hy plaetste ze eigenhandig op het hoofd van den vorst in het midden eener solemnele mis. De heilige vader had in den band der kroon het volgende opschrift doen snyden:

pius v. pontifex maximus.
Ob eximiam dilectionem, ac Catholicae Religionis zelum, praecipuumque justitiae studium donavit.
P. Génard.

(*) Origine des ornemens extérieurs des armoiries.