De Vlaamsche School. Jaargang 1

't Is zoo 'ne goeije jongen!

I.

De monik maekt het kleed niet, of het kleed maekt den monik niet. - Hy die de wereld wil kennen leeren, bezie dat ding maer best door het sleutelgat.

Zoo sprak my overtyd myn vriend Willem, en hy vertelde my de volgende geschiedenis om zyne grondspreuken te bewaerheden.

II.

Over eenige jaren bezocht ik in Brussel, meest alle avonden, eene herberg of estaminet. Ik las er de nieuwsbladeren, en klapte er met menschen wier kennis ik daer zoo langzamerhand gemaekt had; ik lachte er dikwyls hertelyk met de kwinkslagen en geestige poetsen van een man, die men zegde Romyn te heeten, maer dien men gewoonlyk ‘de goeije jongen’ noemde.

En waerlyk, als men van het oogpunt der drinkebroêrs uitging, was die naem hem niet slecht toegepast. Hy vrolykte, regelmatig alle avonden, de gansche bevolking van het estaminet op. En daerenboven was hy geen van die brutale kerels die altoos by hunne aerdigheden vlak met de deur in huis vallen; hy was gansch niet onbeleefd, niet slordig, niet dronken, niet bot, maer vriendelyk, toenaderend, in gewoone maet verstandig, zelfs zeer dienstveerdig om wat vuer te bezorgen of eene pyp tabak te laten stoppen.

Die man had myne belangstelling opgewekt, en ik ver-

[p. 102]

langde vuriglyk hem nader te kennen. Maer telkens dat ik aen iemand vroeg: Wie is die man? kreeg ik ten antwoorde:

- Ho! 't is zoo'ne goeije jongen!

Meer kon ik er niet van te weten krygen.

En dat de baes der herberg, even als twee, drie der vastste kalanten, er ook al niet meer van wist, is zeer mogelyk; want in Brussel kennen de geburen elkander zeer weinig.

Schoon ‘de goeije jongen’ my van aenzien goed kende, my al eens eenen snuif had gevraegd en my eene cigaer in ruiling had willen geven, geloofde ik de welvoegelykheid te kwetsen met aen hem zelve te vragen waer hy woonde, in wat maetschappelyke betrekking hy zich bevond, of anderzins.

Ik moest er dus, voor althans, volstrekt my by bepalen te weten dat Romyn 'ne goeije jongen was.

III.

Het was op eenen zekeren winteravond uitnemend koud; en wel namelyk juist ten dien tyde als de ongelukkige vlaemsche werkliên, by gebrek aen broodwinst, hunne geliefkoosde haerdsteden moesten verlaten om bedelend het land rond te dompelen, ten einde hun ellendig leven tegen den schrikkelyken hongerdood te beschutten.

Ik was, weet ik nog wel, dien avond naer het schouwburg der Warande geweest, om eene vlaemsche Vertooning by te woonen, Vertooning die belangryk genoeg was om korter te mogen zyn, en my veel meer zou bevredigd hebben hadde zy my tot twaelf uren 's nachts niet op straet gehouden.

De slaepklok had reeds geluid toen ik, als iemand die zynen tyd verkeken heeft, den Berg van 't Hof afdraefde en vooraen den Maegdelynen-Steenweg stil hield by een groep laetloopers, die daer nog uit bed stonden zoowel als ik.

Nauwelyks had ik zoo wat over de schouders geloerd of ik zag wat er gaende was.

Een man was bezig met een arm bloeiken van een kind, omtrent tien jaren oud, verwarmerende dranken op te geven, ten einde het te verkwikken en weêr tot zich-zelve te roepen, want het arme schepsel was byna doodgevrozen. Een der omstaenders ging rond, haelde een handvol centen op voor het verlaten dompelaerken, dat weldra weêr teeken van leven gaf en tot 's anderdaegs aen de policie werd toevertrouwd.

Maer wie was de menschlievende verpleger, die daer eerst het manneken ontdekt en van eenen gewissen dood gered had?

Niemand anders dan myn - goeije jongen!..

By die ontmoeting moest ik my zelve toch een bitter verwyt toesturen. Ik beken het tot myn groot ongelyk... ik ben zeer ergdenkend! - En als ik vroeger wilde weten wie die goeije jongen eigenlyk wezen mocht, dan was het meer omdat ik aen zyne wezenlyke goedheid twyfelde, dan wel om iets anders. Ja, ik moet het nogmaels rechtuit biechten, het kwam my voor dat er iets gemaekts, iets comediants in den goeijen jongen zat.

En nu vond ik hem daer aen een werk van bermhertigheid dat alle lofspraek overtrof!... Ja, ik deed my zelve bittere verwytingen, en terwyl ik my in bed ter ruste legde, stelde ik my nog eens vast voor in het vervolg niet meer zoo ergdenkend te zullen zyn.

IV.

Ik zag Romyn, of den goeijen jongen, voortdurend op estaminet; zelfs bood ik hem nu bytyd eenen snuif aen, zonder dat hy my dien vroeg; ik wilde, als 't ware, myn ongelyk - over hem slecht gedacht te hebben - herstellen, met hem te doen zien dat ik my zyner vriendschap niet schaemde; ik was nu derhalve volkomen overtuigd dat hy inderdaed ‘'ne goeije jongen’ was.

En die overtuiging vestigde zich onwankelbaer, toen ik op zekeren dag hem in de Warande wandelen vond.

Hy ontmoette beurtelings: een notaris, een abt, een doktor, een professor en een advokaet.

De notaris drukte hem de hand; de abt groette hem, zoo als de abten groeten; de doktor sloeg voor hem den hoed ten gronde; de professor sprak hem een geaccentuëerd bonjour toe, en de advokaet bleef met hem klappen staen.

Nu was het voor my eene uitgemaekte zaek; de goeije jongen moest een deftig man zyn: met wie men verkeert, wordt men geëerd, en Romyn sprong zoo maer glad weg met de faculteiten om; wie hadde nog zyne achtingsweerdigheid betwyfeld?....

Nadat de advokaet zyn gesprek met Romyn geëindigd had, stapte hy de groote laen in, en ging naer het paleis op; ik was eenen zyweg ingegaen, indiervoege dat ik den advokaet juist aen den vischvyver, in 't midden van eenen hoop kinderen, die daer altyd spelen, ontmoette.

De advokaet was my eene kennis uit den ‘mille colonnes’ verder niet; maer dat was toch voldoende om met hem den zelfden weg te volgen, hem te zeggen dat het een mooi weêr was en hem korts nadien te vragen: Of hy dien Mynheer, met wien hy zoo even sprak, al lang kende.

Die advokaet sprak fransch: dat is te Brussel de mode, vooral onder de advokaten; hy antwoordde my dus:

- Oh! c'est un bon garçon!....

Daermeê wist ik weêr evenveel; doch de teleurstelling scheen my nu niet kwellend; ik vroeg nu geene inlichtingen meer, om my te verzekeren of Romyn wel degelyk 'ne goeije jongen was, maer veeleer om nog meer goeds van hem te vernemen dan ik er reeds van wist, en hem nog meer achting te kunnen toedragen dan ik er hem reeds toedroeg.

Ik hadde Romyn willen goed doen, ik hadde hem willen dienstig zyn; hy had nu voor my alle gemaekte deugd, alle comediantenstreken verloren; daerom hadde ik graeg geweten waer hy woonde, wat bedryf hy uitoefende, kortom wat hy als maetschappelyk mensch was.

Ik overdacht dan dat de loop der zaken my misschien best tot die kennis zou brengen, en ik bleef in afwachting.

V.

Het was omtrent dien tyd dat ik Brussel, voor zaken van

[p. 103]

persoonlyke aengelegenheid, - die ik toch aen ieders neus niet behoef te hangen, - gedurende eenige weken verlaten moest.

In Vlaenderen was het dat eene zielsbehoefte my riep. Ik las dan daer ook wel de nieuwsbladeren uit Brussel, maer, behalve de twee eerste zyden, uitsluitelyk belangryk nieuws uit Parys, vond ik er voor my al niet veel aenbelangends in, ten zy de balance politique onzer statenkamers. - Liberael boven, catholiek onder; catholiek boven, liberael onder; immers dat ding gaet zoo allang - omdat het zóo gaen moet om te kunnen gaen. Behalve die kleinigheden, zeg ik, vond ik al niet veel te lezen.

Nogthans op zekeren dag las ik, in de méfaits, sinistres, dat er te Brussel een zonderling man was aengehouden; zonderling in dien zin, dat niemand anders meende of hy was altoos ‘'ne goeije jongen’ geweest. Voor zooveel de courant er van wist te vertellen, deed de kerel meer dan een stieltje; hy dreef namelyk beurzensnydershandel, woekerhandel en hield, zonder patent, een magazyn van onbetaelde goederen.

Ik dacht aen Romyn; de voornaem daerby opgegeven was inderdaed Romanus; maer Romyn dat was een familienaem, en daerby Romyn was toch ‘'ne goeije jongen’; Romyn was geestig en vrolyk; Romyn gaf blyken van een goed hert, hy hielp zynen lydenden medemensch; Romyn had deftige betrekkingen, hy sprak met advokaten, drukte notarissen de hand, groette abten en geneesheeren, en ontving het bonjour van professoren! - neen! het kon immers Romyn, de goeije jongen, niet wezen!.....

VI.

Intusschen waren myne zaken in Vlaenderen tot dusverre afgehandeld dat ik krachtens Wet en Kerk met myne vrouw, zonder stoornis, naer Brussel mocht gaen woonen. Het aenkoopen van allerlei huisgerief, de vrouw de onbekende wegen aenwyzen, haer tot kennismaking met vrienden en vriendinnen brengen, haer eens naer het Café Chantant en naer het Théâtre leiden, zorgen dat zy het, zoo verre van huis, reeds gauw zou gewoon zyn, en menige andere kleinigheden schikken, dit alles had my belet tot dan toe naer myn gewoon estaminet te gaen, om te zien of Romyn daer nog gestadig kalant gebleven was.

Omtrent dien tyd was een voornaem rechtsgeleerde uit den vreemde België komen doorreizen, met het loffelyke voornemen de gevangenissen te bezoeken en te zien of er in zyn land geene door ons gegevene voorbeelden, ter verzachting van het lot der ongelukkige gevangenen, zouden kunnen gevolgd worden.

Ik had reeds vroeger de kennis van dien menschlievenden heer gemaekt en wilde hem, naer zyn verlangen, op zyne bezoeken in Brussel vergezellen.

Wy bezochten dan het Carmelieten-gevang; de goedhertige man was er zeer opgesteld om het alsdan aldaer nieuw beproefde système cellulaire te kennen.

Hy onderzocht alles met de grootste belangstelling, en was vooral hoogst te vreden omdat de gevangenen daer konden lezen en schryven leeren, en er zedelyke boeken ter lezing konden krygen.

Maer ik, hoe stond ik te zien, als ik daer Romyn of de goeije jongen zitten vond!... Ik kon in den beginne myn gezicht niet gelooven. Ik sprak hem aen; en 't was hy! 't was de goeije jongen!...

- Romyn, - zoo vroeg ik hem, - hoe komt het dat gy hier zit?

- Dit verwondert u, niet waer, mynheer, antwoordde Romyn; gy waert ook van die, welke my voor eenen goeijen jongen aenzagen; welnu, gy hebt u, als zoo vele anderen, bedrogen.

- Ik had het nooit gedacht, Romyn, als ik u op estaminet zoo vrolyk en vriendelyk zag.

- Op estaminet, mynheer, hernam Romyn, daer kwam ik met een vast doel; de meiden uit dit en andere estaminets stolen voor my; ik verborg het gestolen goed en verkocht het.

- Maer gy moest toch geen kwaed hert hebben; ik heb u eens een arm bevrozen kind zien koesteren en redden.

- Dit was comedie, verklaerde Romyn koelbloedig; een myner makkers haelde geld op voor het arme kind, en terwyl trokken andere uerwerken en beurzen uit de zakken.

Ik stond verstomd.

- En, vroeg ik hem verder, hoe kwam het dat gy kennis hadt met al die deftige menschen, welke gy eens in de Warande ontmoetet?

- Kennis, antwoordde Romyn, kennis is eigenlyk het woord niet; maer ik zocht altoos middelen om kennis te maken; ik toonde my vriendelyk, beleefd en gedienstig; men kan niet weten waervoor het goed is.

- Maer, met al dat, hernam ik, hebt gy u toch laten vangen.

- Het heeft niet aen my gelogen, hervatte Romyn; een onvoorzichtige vriend heeft schuld daeraen.

- En wat zyt gy nu willens te doen als uw tyd hier uitgedaen is?

- Als myne acht jaren afgezeten zyn, sprak Romyn, op vastberaden toon, verkeer ik gansch mynen rol; nu was ik schurk, en men noemde my 'ne goeije jongen; dan zal men my schurk noemen, en ik wil 'ne goeije jongen zyn.

- Dit gave God! troostte ik Romyn, terwyl ik voortstapte om den rechtsgeleerde te vervoegen en dacht:

- Ja, zoo dragen vele menschen op aerde verkeerde namen; de mensch voor zich-zelve en de mensch voor anderen zyn meestal twee menschen; terwyl schurken en brave lieden zich voor het uiterlyke soms ten nauwste gelyken.

E. Van Driessche.

Brussel, 1855.