De Vlaamsche School. Jaargang 1

Een nieuw gekleurd metael.
Nieuwe vorm der metalen Calcium, Lithium en Strontium

Nog geen jaer is het geleden dat men in verscheidene tydschriften het nieuws aenkondigde dat uit de potaerde een metael kon worden getrokken, hetwelk voor nyverheid en kunsten eene allerschoonste toekomst beloofde.

Dit metael was het aluminium, wit als zilver, tamelyk licht, gemakkelyk om bewerken, onverroestbaer, niet vergiftig en bovendien zeer goedkoop. Deze uitvinding schynt tot hier toe te slapen; maer zie hier wat nieuws:

Over eenigen tyd vond men in de dagbladen een artikel met den volgenden inhoud:

‘Het strontium, metael waervan de strontiane de roest of oxied is, heeft men voor de eerste mael onlangs gescheiden bekomen. Deze ontdekking heeft alras die van het aluminium opgevolgd; tot hiertoe kan men niet zeggen of zy voor nyverheid en huishoudelyke gebruiken ook zulke belangryke gevolgen zal opleveren. Het nieuw metael bezit eene merkweerdige byzonderheid; het is rood, bykans zoo als koper. Men weet dat onder meer dan veertig gekende metalen, er slechts twee gekleurd zyn: het koper en het goud. Het strontium zal het derde zyn. Men had zich daeraen wel kunnen verwachten, in aenzien der wonderbare eigenschap van de strontianzouten die eene schoon purperkleurige tint aen de alkoolvlam geven.’

Zonder onze lezers het bovenstaende als waerheid voor te dragen, vonden wy ons nogthans verplicht hun daervan melding te geven en de noodige uitlegging en aenmerkingen er by te voegen.

De uittrekking van het strontium is, zegt men, een gevolg van die van het aluminium.

Het zal dus noodig zyn eerst het aluminium bekend te maken. Het verkreeg zynen naem van het woord aluin, van welk zout het een bestanddeel is.

Men had reeds sedert eenigen tyd het aluminium weten te bekomen, met het chloor-aluminium te ontleden, door aenraking van het potassium; men had het metael onder de gedaente van een grys poeijer verkregen, aen hetwelk de wryving den metaelglans wel kon geven; maer het poeijer, onsmeltbaer zynde, bleef onbewerkbaer.

De heer Deville had, zoo men zegt, het metael in dichtheid verkregen, het zy door eene tegenwerking van het silicium, het zy door galvanische macht. Waerschynlyk dus wordt het strontium op eene gelyke wyze bekomen. Zoo gemeen de aluminium inhoudende delfstof is, zoo zeldzaem is de andere. Deze werd eerst ontdekt op de kaep Strontian, in Schotland, waer het metael zyne benaming van verkreeg.

De strontianzouten en byzonder de stikstofzure strontiane worden gebruikt by het verveerdigen van het schoon rood bengaelsch vuer.

De nieuwe uitvinding is in tegenspraek met hetgeen de voornaemste scheikundigen ons geleerd hebben over de kleur van het strontium. Volgens Berzelius is ze wit, zoo als het barium. In alle geval zou het niet het derde, maer het vierde gekleurd metael zyn, want het goud is geel, het koper en het titanium zyn rood.

Korts daerna heeft de heer Bunsen, te Heidelberg, den merkweerdigen uitslag zyner opzoekingen over het calcium, het lithium en het strontium te kennen gegeven. Het uittrekkingsmiddel door hem gebruikt is de ontledingskracht van het galvanische pottenstelsel.

[p. 77]

Het calcium, een metael waer de kalk de roest of oxied van is, is gryswit zoo als het platin of witgoud.

Het lithium is zilverwit, smelt op 180^o graden en heeft eene zwaerte van 0,5936, die van het water 1,0000 zynde. Het zoude dus de minste zwaerte onder alle gekende vaste en vloeibare lichamen bezitten, want de zwaerte van den waterloozen alkool is nog 0,715; die van populierhout is wel maer 0,383, en die van den kurk slechts 0,240; maer men mag deze niet als vaste lichamen aenschouwen, aengezien hun welfsel door holtens is doorloopen.

Het strontium is goudgeel en heeft eene zwaerte van 2,542; het roest aenstonds by aenraking der lucht en krygt eene



donkerroode kleur, zoo als het rood koper, hetwelk versch gekuischt zynde eene lichtrooze tint oplevert, maer allengskens roestende donkerrood wordt en eindelyk bruin. Hier uit volgt dat de eerst gemelde uitvinder de kleur van den roest voor die van het metael heeft aenzien. Ziehier nu de lyst der gekende metalen met hunne eigenaerdige kleuren:

1	Aluminium, zilverwit.
2	Antimoon, witblauw.
3	Barium, zilverwit.
4	Beryllium of Glucinium, grys poeijer.
5	Bismut, witgrys.
6	Cadmium, witgrys.
7	Calcium, witgrys.
8	Cerium, witgrys.
9	Chroom, grys.
10	Didym,?.^(*)
11	Erbium,?.
12	Goud, roodgeel.
13	Ilmenium,?.
14	Iridium, witblauw.
15	Kobalt, witgrys.
16	Koper, roos.
17	Kwik, witblauw.
18	Lanthanium,?.
19	Lithium, zilverwit.
20	Lood, grysblauw.
21	Magnesium, zilverwit.
22	Mangan, witgrys.
23	Molybdein, witgrys.
24	Nikel, witblauw.
25	Niobium,?.
26	Osmium, grys.
27	Palladium, witblauw.
28	Pelopium,?,
29	Platin, witgrys.
30	Potassium, zilverwit.
31	Rhodium, witgrys.
32	Ruthenium, witblauw.
33	Sodium, zilverwit.
34	Strontium, geel.
35	Tantale,?.
36	Terbium,?.
37	Thorium,?.
38	Tin, witgrys.
39	Titanium, purperrood.
40	Uranium, witblauw.
41	Vanadium, wit.
42	Wolfranium, grys.
43	Yttrium,?.
44	Yzer, grysblauw.
45	Zilver, wit.
46	Zink, witblauw.
47	Ziriconium, grys poeijer.

De kleur der metalen, zoo wel als die van alle andere lichamen, wordt veroorzaekt door weêrkaetsing van het licht. Het licht der zon is wit, en is samengesteld uit alle de gekleurde lichten welke men in den regenboog opmerkt. Een wit lichaem kaetst die allen terug, een zwart geene enkele. Een rood lichaem kaetst het rood licht terug en laet het geel en het blauw door zyne oppervlakte doordringen. Men heeft er het schoonste bewys van in het bladgoud.

Een blaedje goud van de dunste soort, op de glazen van eenen bril geplakt, belet niet door den bril te zien of te lezen, doch alle voorwerpen toonen groen als door een groen glas. Het roodlicht en een gedeelte geel worden terug gekaetst en maken de gekende kleur van het goud uit; het overig geel licht met het blauw dringt er door en veroorzaekt de voormelde hoedanigheid.

De kleur van verscheidene metalen verschilt een weinig volgens de wyze op de welke deze stoffen worden uitgetrokken; het koper onder anderen, by galvanische werking verkregen, verandert met de koperzouten uit de welke het voortkomt en hangt tusschen het lichtroos en het steenrood. De metalen veranderen van kleur als de lichtstralen min of meer schuins op hen vallen of als men ze schuins beziet.

De verschillende tinten die metalen aen ons oog opleveren, zyn nochtans hunne eigenaerdige tinten niet.

Het zilver is schoon wit; nochtans eene strael licht verscheidene mael door twee zilveren oppervlakten heen en weêr gekaetst is niet wit meer, maer bekomt eenen rooden toon. Door dezelfde behandeling wordt het koper vurig donker rood, de klokspys rood, het zink donkerblauw, het stael violet, het goud sterk rood.

Men kan dit beproeven met in eene donkere plaets PP twee gepolyste platen MM' van het een of ander metael over elkander evenwydig te stellen; door eene opening S laet men eene lichtstrael SS' op de plaet M' vallen met eene schuinste van iets of wal onder de 90^o. De strael SS' wordt vyf mael over en weder gezonden tusschen de spiegels MM', en de kleine tint welke by eene terugkaetsing voor ons onzichbaer was, tien mael versterkt zynde, wordt klaerblykend voor een oog op het punt O geplaetst.

C. Ommeganck.

(*) ? Beteekent onbekend: