De Vlaamsche School. Jaargang 1

[p. 1]

Doel van dit blad.

Vlaenderen was eens groot in nyverheid en kunst. - Dat was, toen het door de koesterende zon der vryheid beschenen werd, en onze voorvaderen zich niet vergenoegden met de weldaden der onafhankelykheid te genieten; maer ze te baet namen om zich eigenaerdig in al de vakken der menschelyke kennissen te ontwikkelen.

In die roemryke tyden stond ons vaderland aen het hoofd der beschaving; het liep al de overige natiën in alle slach van nyverheid vooruit; en de kunstwerken, die van toen door de vernielende eeuwen bewaerd bleven, verbazen ons nog door hunne buitengewoone pracht en volmaektheid. Alsdan schoten, als by tooverslag, uit den grond die stadhuizen en handelshallen, echte tempels der vryheid en eigenaerdige werkzucht; alsdan werden die kerken opgericht, waervan de talryke kolommen het doorzicht van een ondoordringbaer bosch herinneren, en waervan de torens tot in de diepten der hemelen schieten, ons nog verkondigende hoe hoog de geest onzer vaderen durfde vliegen, hoe naby de Godheid hy poogde te reiken!

En hoe dichterlyk, hoe verheven, hoe grootsch waren de voortbrengselen onzer vaderen in de schilderkunst, die levendigste aller kunsten! Heden nog worden zy als meesterstukken van den menschelyken geest beschouwd door al wie bekwaem is om het schoone te voelen en te begrypen!

Om bepaelder te zeggen wanneer die luister om het vaderland gloorde, - het was toen de vlaemsche gemeenten in de volle kracht van hun eigenaerdig bestaen waren; het was toen onze vaderen zoo lichtgeraekt waren op het punt der vryheid, dat zij, onaengezien hun gering getal, hunne onafhankelykheid tegen de vereenigde krachten van reusachtige natiën durfden bekampen; het was toen een paer vlaemsche steden aen het trotsche Frankryk den oorlog durfden verklaren, en het keer op keer versloegen. - Het was toen al de volkeren der wereld zich in ons land van alle slach van nyverheidsvoortbrengsels kwamen voorzien, en wy, in plaets van débouchés te moeten zoeken, door débouchés bezocht werden. - Ja! het was in de eerste tyden van eigenaerdige zelfsontwikkeling der nationale jeugd.

Ook was het later, toen, na den moorddadigen invloed van het anti-nationale politiek van het Burgondisch Huis, onze

[p. 2]

vaderen in de verdrukking zelve van Spanje, de kracht putteden om zich van allen vreemden invloed te ontdoen; - ja! het was slechts als ons land vry was van alle vreemde beheersching; het was slechts toen de Vlamingen daerby zich-zelven wilden zyn, dat zy wezentlyk groot waren!

Wat werden zy, integendeel, als de zon der onafhankelykheid onderging, en de wolken van vreemde overheersching of vreemden zedelyken invloed hun beletteden de grootheid hunner eigene krachten te zien?

Eenige namen uit onze kunstgeschiedenis zullen het voorbeeldig bewyzen.

Brachten de heldere tyden, waerin men zich-zelve wilde zyn, Van Eyck, Massys, Rubens voort, de tydstippen waer men vreemden invloed te rade ging, en zich door anti-nationale gedachten liet medeslepen, konden ons slechts een Heemskerk, een Frans Floris, een Lens, een Van Bree schenken. - Men berekene, indien mogelyk, de oneindigheid van het verval.

Gelukkig bestraelt ons de zon der vryheid weêr; door al de natiën voor onafhankelyk volk erkend, kunnen wy onbevochten, zelfs onbesproken, het geluk der vryheid genieten, en zouden wy de hoop mogen voeden, weêr eens, gelyk onze vaderen, tot het toppunt van kunst, nyverheid en welvaert te stygen! - Maer, eilaes! wy bezitten de daedzakelyke onafhankelykheid; doch bezitten wy de zedelyke onafhankelykheid wel? Is onze geest zoo vry, zoo yverzuchtig tot zelfsontwikkeling als die onzer vaderen?...

Eilaes! zoo geen vreemd volk ons meer overheerscht, wy stellen ons onder het juk van eenen vreemden zedelyken invloed. De letterkunde die hier te lande gehuldigd wordt, is eene vreemde letterkunde; een fransche geest leidt onze beeldende kunsten en inzonderheid de schilderkunst; onze nyverheid, in plaets van te poogen oorspronkelyke produkten te leveren, behertigt zich slechts de voortbrengselen der andere natiën na te bootsen; ons tooneel is op onze zeden niet toepasselyk, en tot zelfs de geschiedenis onzes vaderlands wordt door onze eigene schryvers zoo valsch opgesteld; zy wordt door hen met zoo vele franschaertige bemerkingen en vyandelyke overwegingen doorweven, dat wy er de echte inzichten onzer vaderen niet meer in erkennen. In een woord, is ons land, is ons lichaem vry, onze ziel, onze geest is het niet, en wy zoeken in het navolgen van den vreemdeling eene ware geestenslaverny!

Het blad waer deze regelen de inleiding van zyn, wordt daergesteld om dien anti-nationalen invloed te bestryden, en de zucht naer zelfsontwikkeling in de gemoederen te storten. Door voorbeelden uit de geschiedenis, door redenering, door kritiek zullen de opstellers poogen te bewyzen, dat er enkel in eigenaerdigheid en in zich-zelve te zyn, ware verdienste, ware grootheid kan bestaen. - Wat wy dus willen, is eigenaerdige kunst, eigenaerdige nyverheid, eigenaerdige geschiedenis, eigenaerdige letterkunde, eigenaerdig tooneel; wat wy willen, is, in éen woord, de eigendommelyke, vlaemsche zelfsontwikkeling, steunende op de oude historische overlevering, onze zeden en onzen volksaert.

Wy weten wel dat, in vergelyking met de neigingen die in ons land verspreid worden, de taek die wy op ons nemen, zwaer is en onze krachten licht zyn; wy weten ook dat al onze medewerkers geene namen dragen, wier klank alleen eene betoovering is; maer wat ons, in weêrwil der overtuiging onzer geringe aenzienlykheid, eene onverzettelyke kracht geeft, is dat wy allen tot dat slach van menschen behooren, 't welk men hier te lande, by uitstek, ‘Vlamingen’ gelieft te noemen! en dat deze, noch van de zwaerte des arbeids, noch van het schynbaer ongenaekbare van hun doel verveerd zynde, steeds traeg, maer zeker voortgaen in de baen die zy volgen willen! Wy allen werken aen een groot nationael gebouw; ieder kapt zyn steentje; het is wel klein, moeijelyk om aenbrengen; maer met tyd en stond wordt het toch vastgemetseld, en vordert het gebouw aldus niet snel, het vordert toch onfeilbaer, even als die groote eerzuilen der voorvaderen, waer wy straks van spraken, die eeuwen noodig hadden om recht te komen, maer daerom heden nog het slyten der eeuwen trotseren. - Mogte het ons gebouw ook aldus vergaen!

Als de eerste aenleggers onzer zelfsontwikkeling de nationale taek begonnen, strekten zy byna ieder tot spot; heden worden zy door Frankryk, wiens invloed zy echter bestryden, in hunne vaderlandsche poogingen gesteund; - en de zoo eigenaerdige werken van den besten onzer Romanschryvers worden, in het fransch vertaeld, langs Parys in de kringen gesmokkeld, waer men ze in den oorspronkelyken vorm plag te misachten, en waer zy nu onze strekkingen verspreiden.

Dit voorbeeld diene tot onze verrechtveerdiging by degenen die ons van eigenwaen zouden willen beschuldigen, by het vernemen der grootschheid onzer inzichten. Doch, opdat men deze meer in hunne volheid zou begrypen, zullen wy wat omstandiger uitleggen wat wy door zelfsontwikkeling in sommige vakken verstaen: daerom spreken wy van de

Schilderkunst.

Wie weet niet dat er sedert eenige jaren, hier te lande, eene vreemde kritiek is ingeslopen, die al de oorspronkelyke kunstvoortbrengsels onzer natie, in onze eigene oogen, poogt te verkleinen; die, spottende met de loftuitingen van heel de wereld en de bewondering van alle natiën, onze groote schildermeesters voor een slach van leerjongens poogt te doen doorgaen, hunnen gewrochten alle soorten van gebreken aenwyst, en de jeugdige kunstenaers de navolging der italiaensche, der duitsche, maer inzonderheid der fransche scholen aenpryst, als het eenig middel om verdienstelyk te worden?

Die kritiek is zeer natuerlyk by de Franschen, die haer ten onzent invoerden; immers, de fransche kunst is een samenraepsel der kunstbeginselen van verschillende natiën, gelyk de fransche tael eene samenflansing van verschillende spraken is. Geene oorspronkelykheid in hunne kunst hebbende,

[p. 3]

kunnen zy de eigenaerdigheid der onze niet verstaen, en zoo zy ze verstaen, moeten zy haer benyden. Het is dus natuerlyk dat de Franschmans, die hier te lande de groote dagbladen opstellen, onze kunstoorspronkelykheid bestryden, en ons aensporen ze in eene conventionnele rapsodie te verkeeren. - Nog eens, wy verstaen dergelyke kritiek van wege Franschmans: zy is hun eigen; zy ligt in hunnen natuer; zy komt voort uit de conventionnele gedachten, waervan de kunst in Frankryk leeft. Maer, dat belgisch-fransche schryvers zulke begrippen voorstaen, is ons min verklaerbaer, en zou geheel onverstaenbaer voor ons wezen, indien wy niet wisten dat, als men eens aen het naäpen valt, men alle eigene gedachten verliest, en onbekwaem wordt, niet alleen om zelf te oordeelen, zelf te redeneren, maer om zelf te zien!

Ondertusschen, hoe ydel dergelyke kritiek ook zy, heeft zy eenen verderfelyken invloed uitgeoefend, en indien ons elke tentoonstelling geene onwederlegbare bewyzen gave van de poogingen die de schilders aenwenden om de kunsteigenschappen der groote meesters te verloochenen, dan zou het geringste gesprek met hen er ons nog van overtuigen.

‘Men mag,’ zeggen zy, ‘heden niet meer aen eene enkele school houden; men moet styl zoeken (!); men moet het goede nemen waer men het vindt, en daerby is het zeker dat de italiaensche, duitsche en fransche (!) scholen schooner zyn dan de onze!’

Voor al wie redeneert, blykt uit dergelyke woorden dat de spreker niet weet wat door het woord ‘school’ in het kunstvak moet worden verstaen. - Schilderschool wil niet zeggen een grondbeginsel dat op eene schoolsche wyze van den eene aen den andere voortgeleerd wordt; wil niet zeggen zekere vormen, waervan men geene afwyking duldt; - want, hoe zou men dan Van Eyck, Brauwer, Rubens onder dezelfde school scharen? - Het woord Schilderschool beduidt den onderscheiden kunstzin aen eene natie eigen, en waeraen men de voortreffelyke voortbrengsels dier natie kent.

Als men ons nu zou vragen, wat eigenschappen de erkende schilderscholen kenschetsen, zouden wy antwoorden dat de Duitschers eene wysgeerige, eene uitleggende kunst hebben; dat de italiaensche school zich door de idealisering der lichamelyke vormen onderscheidt; dat de spaensche schilders de somberste strekking aenduiden; dat de fransche conventionneel, modisch, allerveranderlykst zyn, en dat onze tafereelkunst godvruchtig, poëtisch by Van Eyck en Memling, geestig, zedehekelend by Brauwer en Teniers, grootsch, homerisch by Rubens en Jordaens is geweest; dat zy in al die eigenaerdige vervormingen echter zekere onloochenbare kentrekken is blyven behouden, als deze zyn: de kleur; het nastreven van het luchtperspektief, dat Rubens tot eene later nooit meer bereikte volmaektheid bracht; en het wedergeven van de echte vormen der natuer.

Wie een groot kunstenaer wil worden, ontwikkele de kunsteigenschappen die blykbaer door de natuer in zyne natie zyn gestort, vermits zy, in weêrwil der inwerking van den vreemden invloed, gedurig weêrkomen, en geene schilders lukken dan degenen die ze behertigen. - Wie die nationale kunsteigenschappen verloochent, wordt kleingeestig en ydel, en met de geschiedenis in de hand, vragen wy dat men ons eenen enkelen vlaemschen schilder aenwyze, die, zyne eigenaerdigheid verloochenend en vreemde kunstbegrippen huldigend, kunstenaer bleef! - vragen wy dat men ons er éenen dusdanige aenwyze, die eene vaste faem bekwam!

De historische ondervinding te rade gaende, dienen dus de vlaemsche schilders, eerst en bovenal, de kunsteigenschappen hunner school te ontwikkelen; want wy verzekeren hun dat zy die de wysgeerige, uitleggende kunst der Duitschers willen nabootsen, het uiterlyke wel zullen grypen, maer nimmer de innerlyke gedachten zullen verstaen; dat zy de vormen zullen nastreven, maer deze nimmer zullen kunnen bezielen; zoodat hunne ydele voortbrengsels alle leven, alle gedachtenweerde zullen missen. Zy die de Italianen willen volgen, zullen de lichaemsvormen zoo lang poogen te idealiseren, dat hunne gewrochten, gelyk eertyds die van Heemskerk en Frans Floris, geheel vormeloos zullen worden; terwyl zy, die ongelukkig genoeg zouden zyn, zich door de fransche mode te laten medeslepen, nog, tydens hun leven, met hunne werken zullen zien lachen, gelyk een Lens en een Van Bree het, rampzalig genoeg, nog ondervonden hebben! - Zelfsontwikkeling, ziedaer wat de kunstenaer moet behertigen; ziedaer wat de geschiedenis hem als het eenige middel om te gelukken aenwyst; ziedaer ook wat wy, strydende tegen de fransche kritiek, door onze schriften hem zullen aenpryzen. - Aen de beginselen der vlaemsche school zullen wy al de voortbrengselen, die wy beoordeelen, toetsen; dat is de maetstaf waeraen wy ze allen zullen meten. - Wy erkennen het slechte systema niet dergenen die zeggen dat de recensent zich op het standpunt van den schilder moet stellen, om diens gewrocht naer de echte weerde te kunnen schatten. Het is byzonder het standpunt dat wy zullen bestryden, en alwie in de kunst niet uit het nationael oogpunt zal uitgaen, zal in ons eenen bevechter vinden!

Men zegge niet dat wy uitsluitend en eng zyn; het vlaemsche kunstveld is breed genoeg om al de kunstgemoederen der natie te bevredigen: het loopt van Breugel tot Van Eyck, van de nederigste klucht tot de hoogste poëzy. - En hy, die in zulke uitgestrektheid geen genre ontmoet, dat hem weerdig weze, ape vry vreemde scholen na! Ziellooze kopist, zonder inbeelding, zonder gedachte, enkel levende op een vorm door de kortstondige mode gehuldigd, is hy toch onbekwaem om immer in de ry der edele kunstenaers plaets te nemen.

Nyverheid.

Byna al de nyverheden van Vlaenderen moeten hunne werkstoffen (matières premières) by den vreemde koopen. Daer al de andere natiën diezelfde werkstoffen op denzelfden voet kunnen bekomen, valt de arbeid der Vlamingen, zonder eigenaerdige bescherming, in de concurrentie tegen heel de wereld.

Nu, de concurrentie heeft onder twee vormen plaets: zy

[p. 4]

wordt gedaen met de hoedanigheid der voorwerpen of met den goeden koop.

De goede koop, inzonderheid verkregen wordende door de grootte der kapitalen, kan een land waer de kapitalen betrekkelyk klein zyn, gelyk ten onzent, niet dan onder zeer nadeelige voorwaerden voor den werkman, met den goeden koop mededingen.

Een volk dat in onzen toestand verkeert, moet byzonder door de hoedanigheid zyner nyverheidsvoortbrengsels tegen die der andere natiën poogen te worstelen; het moet trachten dat zyne produkten beter bewerkt, fyner, smaekvoller of kunstmatiger zyn.

In plaets nu van dit te behertigen, in plaets van er den geest op te stellen, de andere natiën door verbetering in de nyverheid vooruit te streven, vergenoegt men zich by ons, na te bootsen wat by een ander reeds alle nieuwheid verloren heeft, en waeruit een ander reeds het grootste voordeel heeft getrokken; - in andere woorden, wy doen gelyk het geschoren schaep, dat nog op de plein wil grazen reeds door de kudde afgeweid, of, als men ons deze vergelyking veroorlooft, wy doen als de ongelukkige, die, wanneer het smakelyk vleesch opgeëten is, het been nog vastgrypt en daer de rare vezelen afknaegt!

Men zal bevroeden dat wy in ons blad al de kanten niet kunnen beschouwen, langs waer de verschillende nyverheden verbeteringen kunnen ondergaen; wy willen enkel alle poogingen ondersteunen, die zouden strekken tot het invoeren van oorspronkelyke kunstvormen, in welk ambacht, in welke nyverheid het ook weze. Onze rechtzinnige kritiek, onze bemoedigende lof staet elk ten dienste, die, door smaek of kunst, de voortbrengselen van zynen stiel boven dergelyke voortbrengselen van den vreemde zal trachten te verheffen; en om aen zyne werkzaemheden de noodige verspreiding en bekendmaking te geven, zullen wy de kunstmatige nyverheidsprodukten door eene plaet aen de waerdering onzer lezers onderwerpen,

Geschiedenis.

De geschiedenis des vaderlands is eene der nuttigste wetentenschappen voor een volk. Eene natie aen eenen mensch vergelykende, mag men de historie aenzien als de herinneringen aen den vroegeren leeftyd, welke den bejaerden mensch tot richtsnoer dienen, daer zy hem de wereld proefondervindelyk doen kennen.

Ongelukkiglyk is de geschiedenis van België nog niet geschreven op eene wyze, dat men ze als eene herinnering aen de daden onzer vaderen mag aenzien; of ze houden voor de ondervinding, welke onze natie in den gang der eeuwen heeft opgedaen.

Meestal de geschiedschryvers, wier werken wy gelezen hebben, schynen de gebeurtenissen onzes lands langs een fransch verkleinglas, dat de voorwerpen omkeert, gezien te hebben, en hunne schriften geven niet dan een allervalscht denkbeeld van de inzichten onzer voorouders en van de gedragslyn die zy volgden. Dat kan ook niet missen: het vlaemsch wordt niet meer doelmatig onderwezen, en de geschiedschryvers kunnen meestal slechts zeer onvolkomen de vlaemsche oorkonden raedplegen, welke echter de eenige zyn die onze geschiedenis kunnen toelichten. Eenvoudig weg schryven zy veelal de fransche geschiedstellers na, die allen de gebeurtenissen natuerlyk uit een anti-nationael oogpunt beschouwen, en er zich een zeer slecht denkbeeld van vormen.

Een blik in de echte vlaemsche oorkonden is voldoende, de meeste onzer geschiedenissen in duigen te werpen.

De heer Génard, onze gewetensvolle medewerker, geeft de Luister der St.-Lucasgilde uit, en zie! slechts een vyftigtal bladzyden, waer eenige officiële stukken in voorkomen, zyn voldoende om heel de kunstgeschiedenis van Alfried Michiels, met al de fransche vertelseltjes van Descamp, waermede hy ze opgevuld had, in duigen te slaen. - Cornelissen, in zyn leven professor by de Gentsche Hoogeschool, en A. De Winter, leerling by het zelfde gesticht, doen eenige opzoekingen in de oude rekeningen van Gent, en zie! eenige wettelyke cyfers volstaen om Jacob Van Artevelde, die door de Franschen tot een kleinen oproermaker, tot een belachelyken Masaniello was verkleind, - tot een der grootste politieke mannen van ons werelddeel te verheffen! - Wy zouden zulke voorbeelden kunnen vermenigvuldigen; maer de aengehaelde volstaen, om den geest uit te leggen die onze historische kritiek zal bezielen, en te doen verstaen dat wy geene historische stukken zullen afkondigen, die niet uit de echte oorkonden geput zyn.

In het geschiedkundig vak zullen wy ons ook nog bevlytigen, onze groote mannen aen ons volk te doen kennen. De herinnering aen de reuzengeniën, door ons vaderland verwekt, is by zekere klassen door de overstrooming der fransche letterkunde uit het geheugen geraekt - en de bevolking die geen fransch verstaet, kan die oude geniussen niet vergeten hebben, daer men zich tot heden nog niet geweerdigd heeft, hen haer langs hare tael bekend te maken!

Wy zullen die taek op ons nemen. Er is een belgisch Pantheon in de fransche tael verschenen, dat om de lichtveerdigheid van den opstel verbaest; wy zullen allengkens eenen stevigeren eerzuil aen onze groote mannen oprichten; een werk waerin ten minste de waerheid zal geëerbiedigd worden, en waerin men geene reuzen, door fransche romantieke vormen, tot dwergen zal poogen te verkleinen!

Nu en dan zullen wy de herinnering aen eenen grooten Belg heropwekken, en de gebeurtenissen zyns levens, zoo wel als zyn afbeeldsel, aen onze lezers bekend maken.

Tooneel.

Het vlaemsch Tooneel zou eene voortdurend hevige hekeling verdienen; maer wy beschouwen het als een onlangs

[p. 5]

geboren kindje, dat nog geene kastyding kan doorstaen, en zoetjens en zachtjens moet opgebracht worden, om zich te kunnen ontwikkelen.

Echter zullen wy niet uit het oog verliezen, dat het tooneel eene les voor het volk moet zyn; dat het historische drama de heldendaden der voorvaderen moet voorstellen, hunne vaderlandsliefde moet huldigen; dat het zedendrama eene weêrspiegeling onzer eigene gebruiken moet zyn; dat de komedie onze gebreken moet hekelen; dat het blyspel met zekere toestanden, aen ons volk eigen, moet doen lachen; - dat het tooneel, eindelyk, geen samenraepsel van vreemde hoofdstoffen, maer een middel ter zelfsontwikkeling van den nationalen geest moet zyn.

Wat wy zullen poogen te overwinnen, is de schrik dien onze tooneelisten hebben van vlaemsche stukken te vertoonen, welke, op de landzeden gegrond, zeker de knaleffekten niet kunnen bezitten, waerdoor de fransche tooneelspelen zich onderscheiden. Zy die ons tooneel willen richten, schynen aen het gelukken dier stukken te twyfelen; wy, integendeel, gelooven dat ons volk meer behagen zal vinden in zich-zelve weêrspiegeld te zien, dan in het voorstellen eener fransche maetschappy, wier innerlyk leven het niet bevat, en voor wier bedorvenheid het, God lof! nog niet berekend is.

Het tooneel is tot heden, over het algemeen, in vlaemsch België, het middel by hetwelk men de fransche begrippen, langs de vlaemsche tael, in onze bevolking deed dringen. Zachtjes aen zullen wy dit poogen te veranderen, en dat is het wat onze kritiek over het tooneel zal beoogen.

Wy zouden een even uitgebreid denkbeeld kunnen geven van de wyze, waerop wy al de stoffen die in ons bestek vallen, verstaen en behandelen zullen; maer wy vreezen alsdan te lang te worden, Wat wy gezegd hebben, is voldoende om te doen bevroeden wat wy door de betrachting der nationale zelfsontwikkeling bedoelen.

Wy willen, ontdaen van een drukkenden vreemden invloed, eene eigene vlucht aen den geest van ons volk doen nemen. Als men iemand nadoet, kan men stellig nooit anders dan de tweede wezen; welnu, wy willen, door ons volk in zyne werking van de andere natiën te onderscheiden, het heden, even als vroeger, in sommige vakken het eerste doen zyn! In de XIII^e, XIV^e, op het einde der XVI^e en in het begin der XVII^e eeuw, wees onze natie aen zoo vele andere volkeren, in kunsten, letteren, wetenschappen en nyverheid, den weg; waerom ons nu, uit eigen beweging, in plaets van aen de spits, steeds aen de achterhoede van het leger der beschaving gesteld?

Die wensch naer eigene ontwikkeling, hier zoo openhertig uitgedrukt, is in ons gevoelen reeds de ernstigste verklaring dat ons blad zich nooit zal mengen in de betreurensweerdige partyschappen die ons land verdeden. In onze overtuiging zyn die partyschappen zelven eene inwerking van vreemden geest, en geene van beiden is aen ons volk, aen onze zeden, aen onze overlevering, aen onze geschiedenis eigen.

Ze aldus beschouwende, durven wy voorspellen dat zy, by eene nadere ontwikkeling van den nationalen geest, en by eene volledigere kennis onzer geschiedenis, veel van hunne bitsigheid zouden verliezen, en wellicht geheel vervallen. - In het belang onzer inzichten, in onze diepe overtuiging, vinden wy dus de grootste reden om geheel buiten de politieke twisten te blyven, en enkel op het veld van kunst, nyverheid, wetenschap en geschiedenis naer ons doel op te gaen. - Alleenlyk moeten wy hier byvoegen, dat nimmer een woord in ons blad zal verschynen, dat een bestaenden godsdienst zal kwetsen, of dat door de gezonde zedeleer niet zou geduld worden.

Evenzeer zyn wy vyand van alle persoonlykheden. - In onze kritiek zullen de werken, niet de schryvers, beoordeeld worden; en wat daer de beste waerborg voor kan zyn, is dat nimmer de recensent zich onder het masker der naemloosheid zal kunnen verbergen, en elk schryver zyn artikel, hoe klein ook, door zynen vollen naem zal moeten onderteekenen.

En hier biedt zich nu van zelf de gelegenheid aen de schryvers te noemen, welke door de St.-Lucas Gilde aengeduid zyn, om de bovengemelde grondbeginselen in werking te brengen. Zy zyn:

J. De Geyter, voor de Poëzy.

P. Génard, voor de Geschiedenis en de Tooneelkritiek.

J.-F. Heremans, voor de Taelkunde en de Litterarische Kritiek.

J.-F. Matthyssens, voor de Wetenschappen in het algemeen.

Cl. Ommeganck, voor de Scheikunde.

Johan Van Rotterdam, voor de Romantiek.

F.-J. Weyermans, voor de Wiskunde,

En de schryver van dit artikel. Eug. Zetternam, voor de Kunstkritiek en de Nyverheid.

Ofschoon de werking aldus verdeeld zy, wil zulks niet zeggen dat er buiten deze schryvers geene andere zullen medewerken, of dat de eene het vak van den andere niet mag beoefenen. Veeleer beduidt het dat elk vak onder het byzonder toezicht van den aengewezen schryver staet. Overigens draegt heel de redaktie de verantwoordelykheid der geplaetste artikelen, vermits geen enkel zonder de toestemming van den redaktieraed mag gedrukt worden.

Daerby kunnen er kortstondig, en in opgegeven gevallen, zooveel kundige mannen by den redaktieraed gevoegd worden, als het de omstandigheden vereischen; want de St.-Lucas Gilde heeft besloten, dat ter beoordeeling van elk buitengewoon werk in het historisch, wetenschappelyk, industrieel of kunstmatig vak, er eene kommissie zou genoemd worden welke haer gevoelen, door ons blad, in een beredeneerd verslag zou uitbrengen.

Die rapporten, zoo wel als de andere kunst- of nyverheidskritieken, zullen zeer dikwyls door eene uitvoerige plaet vergezeld gaen; want wy wenschen de kunsten niet alleenlyk

[p. 6]

met woorden, maer ook daedzakelyk ter hulp te komen, en, om die platen naer behooren in het licht te brengen, zyn toezichters over deze genoemd de HH. Du Jardin en Brown, wier kunde als teekenaers en graveurs niemand zal in twyfel trekken. - Die heeren dragen almede de verantwoordelykheid der redaktie.

En nu dat onze grondbeginsels en onze werkingen zoo breedvoerig uitgelegd zyn, durven wy eenen oproep doen aen al de Nederlandsche schryvers, die onze wyze van zien deelen^(*).

Onze taek is zoo groot, dat de vereeniging van al de krachten die in onzen stam zuiver en onverbasterd overgebleven zyn, niet overbodig is om te gelukken. Dat de poëet, die het vaderland mint, ons de liederen zonde waerin hy de groote Nederlanders huldigt, en hunne zucht naer onafhankelykheid looft! Zyne stem klinke als eene hertroerende bazuin, die ons volk opwekt uit den slaep waerin vreemde invloed het wiegelt! - Dat de poëet die, zachtaerdiger van gemoed, zyne dichterlyke inboezemingen aen den huiselyken haerd zoekt, die onze kuische zeden mint, onzen ouden broederlyken wandel vergoodt, zyne stemme insgelyks by de onze voege! Hy zal het gemoed des volks vermilderen en beschaven, en ons die oude vlaemsche rondborstigheid, die stille nationale eenvoudigheid doen beminnen, welke door eene vreemde letterkunde schier van onzen grond verbannen zyn!

De proza-verhalen, in denzelfden geest opgesteld, zyn ons even welkom. De schetsen welke Van Artevelde met zyne reusachtige tydgenooten voor onzen geest doen herleven, degenen welke Rubens, Egmont, Van der Meersch voor onze oogen tooveren; degenen welke ons in de schamele kamer van den ordentelyken werkman doen treden, of soms de verbastering van sommige kringen laken, zullen gretig opgenomen worden. - Allen! allen kunnen tot de zelfsontwikkeling leiden! - Dus, de handen te gelyk aen het werk geslagen, en dat al degenen die de zelfsontwikkeling met ons behertigen, ons van alle zyden van het uitgestrekte Nederland melden wat er ten hunnent in wetenschap, kunsten, nyverheid en letteren wordt gedaen!....

En nu, blaedje, met die woorden de wereld in! Onverschrokken en onwrikbaer zullen wy den weg bewandelen, door ons afgebakend. Wy gevoelen ons boven alle aentyging, boven alle bevechting, boven alle spotterny. Onze inzichten zyn zuiver, en in die zuiverheid putten wy de kracht die ons staeft! Wy weten dat deze pooging kan mislukken; wy weten, hoe vast onze wil is om het staende te houden, dat dit blad kan vallen. Maer dat zy, die alles bevechten wat in den nationalen zin gedaen wordt, zich herinneren dat de Vlamingen dikwyls vielen, maer nog nimmer verslagen werden; dat zy altyd krachtiger en krachtiger opstaen, want dat zy de innige en onwrikbare overtuiging hebben, dat zy langzaem, maer zeker, naer de zege gaen, naer die zege, welke men uitdrukt met de woorden:

Vernietiging van vreemden invloed, eigenaerdige zelfsontwikkeling en zedelyke onafhankelykheid.

Eug. Zetternam.

(*) Om eene gewenschte eenheid te bekomen, heeft de redaktie hoofdzakelyk de spelling van dit artikel, voor al wat in het blad gedrukt wordt, aengonomen; jaerlyks zal zy de verbeteringen kunnen invoeren, die door de taelwetenschap in de spelling als geraedzaem zouden aengewezon worden.