Vlaanderen. Jaargang 1

[p. 527]

Overzicht.

Judith. Drama in drie bedrijven, door Jeanne Reyneke van Stuwe. - Uitgave van L.J. Veen, te Amsterdam.

Een goed stuk, struisch gebouwd, met een stevige tooneel-karkasse, zonder wegslibberend nevenwerk, zonder uitputtende langdradigheid - een stuk van een, die weet wat tooneel is, wat decoratief tooneel is. Maar ware kunst heb ik hier niet gevonden. De handeling roert er in een reke heel-gewone, altemets melo-banale gebaren - zooverre van menschelijke zielen, van voelend vleesch. Deze helden kan ik me niet anders voorstellen dan meedoende, in conventioneele theaterkleedij, aan een ijdel cabotinage-vertoog. Ik word ze nimmer gewaar dan ievers in de oostersche verven van hel-verlichte schermen, en ze bewegen daar, statig en lawaaierig en grootsprakerig... en toch passieloos. Ook het vers heeft dien wijden gang, met overigens gemakkelijken rythmus, en klinkt wel bij tijden in passende golving; maar wat scheelt er aan, dat al die woorden om groot te zijn zich op hun teenen uitrekken... en dat het vers zoo klein blijft? Judith is een stuk dat zal gespeeld worden en niet zonder bijval wellicht, omdat het ‘staat’, omdat het scène-werk is. Maar 't en zal geen dag voortleven in den geest der menschen.

Van te Lande. Verzen van Om.K. De Laey. - Uitgave van den Nederlandschen Boekhandel, te Antwerpen.

Een bundel beschrijvende poëzij van een Vlaming, jonger, meer onervaren dan Jeanne Reyneke van Stuwe, maar hoeveel frisscher in zijne uitingen, en meer oprecht! Die vent heeft een klaren blik voor wat hem zichtbaar is, en hij vlecht zijne stemmingen in korte zinnetjes, altijd dezelfde zinnetjes. Dat is niet kwaad, maar dat en geeft niet veel verscheidenheid. De beelden zijn somtijden danig pleizierig, en komen dan zoo eigenaardig te pas in een woord dat toevallig meeslaat. Ze zijn meestal echter te gezocht, met vermetele inzichten hier of ginds gesmeten. Een schapershond drilt ievers

met z'n tonge uit, ongeduldig
lijk 'n weverspoele, rond.

Dat is een koppel koddige verzen. Ik hoor De Laey liever zingen van een vaantje dat boven op den mast vastzit,

in den wilden wind gevleggerd.

En als ik van De Laey's tale spreek, betreur ik hare ongemakkelijke dialectizeering. Zij doet denken aan Gezelle's taal, maar als men dan er aan denkt, is 't een ongeluk voor De Laey zelven. Daar ligt een kunstwereld tusschen Gezelle en De Laey. Een tijd zal er komen voor

[p. 528]

dezen dichter, waar hij niet meer navolgen, maar uit eigen sterkte scheppen kan.

Uit Blijde Tijden. Verzen van M. Boogaerdt Jun. - Uitgave van Gebr. den Oudsten, te Lekkerkerk.

M. Boogaerdt is een fijn-voelend poëet, die zijne verzen niet ‘maken’ kan. Er wiegt in zijne gedichten een sensitieve zoetigheid, een éenstemmig gemijmer, er zweeft een floers van schemerende donkerten, en alles schuift in een vale tint, in een grijs wattig geluchte weg. Hier asemt men stille en luistert naar zuchtjes. Heel subtiel is het geluid, heel lijze zweeft dees wuivend gevleugel - geen scherpte, geen klaarte, geen stiptheid in vorm noch klank. En alles blijft klein, liefelijk, broos....

O! deze kleine droomerijtjes,
Zoo vol kleine lievernijtjes!...

zegt M. Boogaerdt, met reden, op bladzijde 9. En deze verzen toonen al dadelijk hoe moeilijk in dezen bundel met het rijm omgesprongen wordt. M. Boogaerdt vindt heel zelden een ‘gelukkig’ rijm. Het is hem, ben ik zeker, een vreeslijk marteltuig. Hij zoekt en peutert en wendt zich vergeefs... en komt seffens met een paar onbeduidende rijmen voor den dag, waar de cadans niet bij rusten kan en waar de rythmus over struikelt. Waar wil M. Boogaerdt naartoe, met strofen als deze:

Het lieve water gestrekt nu,
ligt-uit in gemijmer,
omzwenkt door den grond, geluw,
een teeder berijmer.

Maar heel zangerige gedeelten worden ook in Blijde Tijden aangetroffen, heel innige gedeelten, een zuivere voois, een diepe aandoening bij plaatsen. Daarom en vrees ik niet voor dezen schrijver, dat hij eens een goed-noch-slecht schrijver weze, verzopen in middelmatigheid.

Zon en Nevel. Verzen van W. van Weide. - Uitgave van van der Laar, te 's Gravenhage.

Over deze 304 bladzijden valt minder te zeggen. Mij is dit boek gebleven een onverklaarbaar verschijnsel, gelukkiglijk ‘buiten’ onze literatuur. Ik heb af en toe, in een chaos van diverse waanzinnigheden, een straling ontdekt, een toevallig schoon gezegde. Zon en Nevel is nuttelooze poging van een die, alhoewel niet teenemaal van zekere begaafdheid ontbloot, alleszins geen kritisch oog bezit voor eigen werk, en voortdurend maar copij ‘levert’, voortdurend en onmeedoogend. Uit dezen lijvigen bundel kunnen een hoop leesbare verzen, goede verzen gezant en tot een verdienstelijke plakette vereenigd worden. Zooals het daar nu echter ligt, is het al te grove kost.

H.T.