Vlaanderen. Jaargang 1

[p. 287]

Overzicht.

Verleden maand heeft men, in een hoekje bij de O.L. Vrouwkerk te Kortrijk, een borstbeeld van Guido Gezelle ingehuldigd. Het was een officieele plechtigheid, met allerlei heeren bij, die zich nooit om den dichter bekreund hadden.

Kniezers, die overal wat te beknibbelen vinden, vragen of het niet best ware geweest, het bijeengebrachte geld tot het verspreiden van Gezelle's boeken te gebruiken. Zeker een doeltreffende hulde, maar: een hulde zonder muziek. Nu, 't moet toch niet alles voor de dooden zijn, de menschen mogen er ook wat plezier van hebben; een stadje moet leven. En dit was een te mooie gelegenheid tot redevoeringen. optocht-met-burgemeester en banket. Een volgende maal krijgen we misschien een historischen stoet, met triomfwagens voorstellende: ‘Guido Gezelle verheven tot surveillant du pensionnat in 't Seminarie van Roeselare’, of: ‘Een hoog prelaat ontvangt den ouden onderpastoor’, en de bisschoppelijke woorden wapperend in gouden lettere daarboven: ‘Monsieur Gezelle, je crois que nous devrons faire quelque chose pour vous’.... Maar ditmaal heeft men er, als extra-opluisteringsmiddel, slechts de Kortrijksche pompiers bijgehaald, en een lid der Vlaamsche Academie. Als die Academie zich op literair gebied waagt, reken dan maar op iets onverwachts, - een schurkerij of een... minder-slimme raarheid. Dezen keer helde het beslist naar het plomp-onbenullige. Het Academie-lid - wie was 't weer?.... ik verwar altijd die heeren onder elkaar - heeft Guido Gezelle gebruikt om de jongere ‘realisten’ te lijve te gaan, en wie weet er niet dat bij die luidjes Stijn Streuvels, een neef van Gezelle, als het hoofd geldt van wat zij ‘realisten’ noemen? Heel kiesch was het zeker niet, maar... het had toch erger kunnen zijn! Daarna - zoo vernam het althans de blinde Ziener, onze speciale berichtgever - zongen ze nog een cantate:

Hij zal toch niet herleven!....

op de wijze van den Vlaamschen Leeuw. En zoo werd Guido Gezelle weer eens plechtig begraven.

Gij merkt het: tot nu is dit alles dood-banaal (gezwegen van het borstbeeld, dat wel heel knap werk zal zijn, daar 't Lagae gemaakt heeft) en over de betooging had ik liever geen woord verloren, had

[p. 288]

ze niet, in de liberale pers, commentaar van beteekenis uitgelokt. Het was eigenlijk een katholiek familiefeestje, ingericht door hen, die in Gezelle niet eerst den dichter der Vlaamsche ziel, in wien we onze hoogere eenheid erkend hebben, maar vooral den katholiek vieren. Dat kan men kleingeestig achten, maar de menschen zijn nu zoo: ieder zoekt in Gezelle wat hij liefheeft, en wat hij begrijpen kan. Geen wonder, dat de liberalen kregel werden: Wat! Gezelle wordt herdacht door een partij, die hem zijn leven lang miskend, door de geestelijkheid, die hem vervolgd heeft! De vijanden, die hem de bitterste brok hebben voorgelegd, gebruiken nu zijn triomf om voor zijn heilige nagedachtenis te paradeeren! Neen, hij hoort ù niet toe, die hem verstooten hebt! enz. enz.

Goed! Maar ik wensch er even aan te herinneren, dat hier in 't land, buiten de persoonlijke vrienden van Guido Gezelle, slechts heel enkele menschen 't recht hebben om zoo te spreken. Waar zaten ze toch, die verontwaardigde liberalen, toen de levende geest van den dichter nog onder ons woonde? Hebben zij hem verdedigd? Hebben zij hem erkend? Hebben zij hem gekend? En zijn er geen meer, kwakers uit de doctrinaire sloot, die Gezelle kleineeren, omdat het hun stuit, dat onze grootste dichter een priester was? Toen hij, getroffen door de knuist, overwonnen, aan 't strijden ging met zijn ziel, en ze plots scheen te verzinken, en hij dan.... zweeg, stonden ze niet beiden naast hem, de liberaal met de lans en de katholiek met de spons?

O, ik schrijf dit niet uit loutere kritizeer-zucht! Het moet nu uit zijn met dat armzalig politiek geharrewar, dat nog van minder eerbied getuigt dan het onverschillig stilzwijgen van vroeger. Wie overtuigd is van de noodwendigheid van politieken strijd, strijde zoo hardnekkig als hij maar kan! maar Gezelle - en de kunst - zij staan buiten en boven de politiek. Dwepers en drijvers alleen hechten zooveel aan iemands ‘meeningen’: wie het machtige spel van 't ondefinieerbare leven gadeslaat, weet dat de ‘meeningen’ niet den geheelen mensch uitspreken, en dat geen ‘beginsel’ bij machte is om ons van elkaar te scheiden, waar geest aanvoeling zoekt bij geest. Daar groeit nu, boven dat ploeterende Vlaanderen, een rijk van den geest, en blauwe en roode en harlekijnkleurige vaantjes hebben daar geen beteekenis meer.

A.V.