Vlaamse oorlogsverhalen
Drieëntwintig verhalen over de tweede wereldoorlog werden door Dirk Christiaens gebundeld en - precies vijftig jaar na mei 1940 - door Manteau gepubliceerd.
Over het oorlogsbegin in mei 1940 zijn er teksten van Piet Van Aken, Ben Cami en Dirk De Witte. Deze laatste schreef een goed en sterk eindigend verhaal over de fietstocht naar Frankrijk van de ‘opgeëiste jongelingen’. Piet Van Aken is de enige auteur bij wie nog iets van de eerste wereldoorlog nazindert: de ervaringen van een kind worden in zijn verhaal gekoppeld aan de herinneringen - en uiteindelijk aan de late wraak - van een grootvader, die een deel van zijn jeugd in krijgsgevangenschap doorbracht.
Weerstand en bevrijding in september 1944 spelen een hoofdrol in de verhalen van Fernand Bonneure, Frans De Bruyn, Frank Liedel, Roger Pieters, Clem Schouwenaars en Jos Vandeloo. In een aantal verhalen is de oorlog slechts een decor, is hij slechts onrechtstreeks aanwezig en wordt er vooral verteld over persoonlijke drama's tegen een achtergrond van oorlog. Bij Marc Andries bijvoorbeeld verwijst slechts één woord naar de oorlog. Oorlogsgruwel is wel volledig en zeer sterk aanwezig in het verhaal over de dood van enkele oostfronters, geschreven door Walter Roland; het is een van de beste verhalen in de bundel.
Over jodenvervolging schreef Ward Ruyslinck een wat traag op gang komend, maar schrijnend-tragisch eindigend verhaal. Jodenvervolging en verblijf in concentratiekampen komen ter sprake in de verhalen van Johan Daisne, Marnix Gijsen, André Janssens, Bob Van Laerhoven en Hubert Lampo. Bij Daisne en Lampo zijn de bekende magisch-realistische franjes aanwezig. Alleen bij Bob Van Laerhoven is het verhaal in het concentratiekamp zelf gesitueerd - bij alle andere auteurs gaat het over de nawerking van de meegemaakte gruwel. Oorlog en erotiek zijn sterk verweven bij Clem Schouwenaars en bij Bob Van Laerhoven.
Over de repressie en het leed van de kleine zwarte, schreven Louis Paul Boon, Ernest Claes en Rita Demeester, die vrij verrassend Maurice De Wilde in haar verhaal laat opduiken. Uit de inleidende tekst blijkt dat twee schrijvers hun medewerking hebben geweigerd: Hugo Claus en Ivo Michiels. Beide auteurs zijn wel te vinden in een drie jaar geleden bij Hadewych verschenen bundel Voor de vrede uitbreekt. Vlaamse verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Déze bundel werd destijds samengesteld door A.G. Christiaens, de vader van Dirk Christiaens. Beide bundels vullen elkaar goed aan.
L.V.
DE BESTE VLAAMSE OORLOGSVERHALEN. Samengesteld door Dirk Christiaens. Antwerpen-Amsterdam, Manteau, 1990, 376 p. Prijs: 795 BF.
Auteursrechtelijk beschermd