Nieuwe boeken
Artaud en Van Gogh
Gerards & Schreurs zijn de uitgevers van de verzorgde reeks ‘Fragmenten’, waarin reeds eerder verschenen: Osip Mandelstam, Laatste brieven; Octavio Paz, Het onbekende zelf. Fernando Pessoa; Wiel Kusters, X kijkt in Y. Over Pierre Kemp en Louis Paul Boon, Hij was een zwarte en andere reportages.
Als 5de deel in de reeks verscheen van Antonin Artaud Van Gogh, de zelfmoordenaar door de maatschappij, vertaald en van een nawoord voorzien door Jules Dister. Over de noodzaak of de wenselijkheid anno 1987 Artaud, en precies deze 40 jaar oude tekst van Artaud, in het Nederlands te vertalen, wordt ook in het nawoord niets gezegd.
De vertaling is bijzonder vlot, maar soms ook bijzonder eigengereid. Twee willekeurige voorbeelden. Dister vertaalt ‘Van Gogh n'est pas mort d'un état de délire propre’ als ‘De dood van Van Gogh heeft niet zozeer te maken met de vraag of hij echt gek was’. Het gecursiveerde deel van deze zin is puur verzinsel van de vertaler, die op die manier het oorzakelijke karakter van Artauds zin: ‘Van Gogh is niet gestorven van echte gekte’, wegmoffelde. Hetzelfde overkwam Dister met ‘il venait (...) de découvrir ce (...) qui il était, lorsque la conscience générale de la société (...) le suicida’. De vertaling luidt: ‘hij had net ontdekt (...) wie hij was toen hij door de maatschappij, in haar geheel, in het volle bewustzijn van wat ze deed, werd gezelfmoord’. Ook hier is het gecursiveerde deel geheel ontsproten aan de wilde fantasie van de vertaler, die duidelijk geen raad wist met Artauds ‘conscience générale’.
Ik ben benieuwd hoe Dister ‘Traduire c'est trahir’ vertaalt, maar geïntrigeerd ben ik pas echt door de slotzin van zijn nawoord: ‘Het verdient aanbeveling de tekst, alleen of in gezelschap, hardop voor te lezen’.
Georges Wildemeersch
Antonin Artaud: Van Gogh, de zelfmoordenaar door de maatschappij. Gerards & Schreurs, Maastricht, 1987, 62 blz.
Auteursrechtelijk beschermd