|
| |
| |
| |
Vijf pianisten-portretten
Een vertolker projecteert zichzelve in zijn uitvoering. Uitvoerder en mens vallen samen. Daar kan niemand omheen. Speel, en ik zeg u wie ge zijt. Een vertolking is een klank-beeld van de muzikant die speelt, een zelfportret. Vandaar enkele pianistenfoto's. Bij de keuze was de rangschikking van geen tel, het frappantste beeld leverde de stof. Ik leg ze op de gevoelige plaat in alfabetische volgorde.
DANIEL BLUMENTHAL
Geboren op 23 september, 1952, in Landstuhl (BRD). Studeerde aan de Universiteit van Michigan en aan de Juilliard School (New York). Leerling van Ch. Crowder, M. Owen, Ch. Fisher, J. Raieff en B. Kaplan.
4e Laureaat van de K.E. Wedstrijd.
| |
Bijdehandse Blumenthal
Blumenthal is een luimig pianist, hij oogt speels naar muziek, het is bij hem ‘muziek met de glimlach’. Het gebeurt uiterst zelden dat de zogenaamd ernstige muziek gerelativeerd wordt door geestigheden. Dat speels vernuft zich niet op alle klassieke muziek laat enten werd Blumenthals struikelblok. In de grandeur van het Tsjaikowsky Concerto bijvoorbeeld kan Blumenthal zijn guitig perspectief slechts in het laatste deel kwijt, de pianist moest enerzijds een van zijn beste troeven te lang achter de hand houden, anderzijds verkeerd uitspelen en het Concerto lag er wat verloren bij.
Maar laat ik het hebben over Blumenthal op zijn best in het Opgelegd Concerto van Frederic Devreeze. De pianist accentueert speels de ritmiek, danst jazzachtig doorheen het werk. Hij maakt inderdaad muziek om op te dansen, zit dansend achter het klavier, pirouetteert op het amalgaan van ritme en melodie. Wijl een dansfiguur nog ijl zwevend in de lucht hangt wordt het volgende hoogstandje tintelend opgediend. Blumenthal brengt zijn waar eloquent grappig aan de markt. Pienter en bijdehand. Hij is Amerikaan en Jood, de show en de verkoop zitten hem in het bloed. Blumenthal eert
| |
| |
luchtig, spitsvondig en sluw het spel om het spel.
Het concerto van Devreeze wortelt sterk in de Amerikaanse muziek. Blumenthals speelwijze werkt hier als een verfrissend gekruid bad op in, maar het badlotion is zeker niet van aard om alle pianowater goed te doen én de verfrissing is van kortstondige aard, slechts op het moment van de uitvoering tintelt het genot door lijf en leden. Een ephemere belevenis.
| |
DANIEL BUECHNER
Geboren op 8 september 1959 in Baltimore. Studeerde aan de Juilliard School (New York). Leerling van R. Reyes, P. Evans, A. Schein, R. Firkusny en B. Webster.
9e Laureaat van de K.E. Wedstrijd.
| |
Theatrale Buechner
Buechner is de pianist die feilloos een vertekend beeld ophangt. Hij doet het goed slecht. Om het in klassieke termen uit te drukken: het mangelt hem aan stijlgevoel, niet aan gevoel, want Buechner dikt zijn expressie fel aan, zodanig zelfs dat het gelaat van Brahms en Beethoven onherkenbaar verminkt wordt. Hij speelt als het ware met de hand op het hart. Het beeld is dat van de stomme film, theatraal smachtend; tranerig in de lyriek, percutant grillig in de ritmiek,
| |
| |
vulkanisch in het volume. De Woody Allen van het pianospel, maar in tegenstelling tot deze laatste neemt Buechner zijn muzikale mimiek en gestiek ‘au sérieux’.
Amerika is ook zo erg ver van het Oude Europa verwijderd. Maar Buechners Amerikaan-zijn pleit hem juist vrij van oneerlijk spel. De pianist ramt met de beste bedoelingen ‘ons cultuurpatrimonium’ in elkaar. Tegen anders weten in. Of Buechner voor zijn theatrale sentiment de voor Westerse oren juiste code vindt, blijft danig de vraag. Dan moet allereerst het sentiment zelf in andere banen geleid. Enkel Amerikanen kunnen een Love Story produceren en Brahms' wieg stond toevallig in Europa. Pianistiek staat Buechner sterk. Dus goed verkeerd.
| |
SERGEI EDELMANN
Geboren op 22 juli 1960 te Lvov (U.S.S.R.), studeerde aan het conservatorium te Lvov. Leerling van Eydelmann, R. Firkusny en C. Frank.
6e Laureaat van de K.E. Wedstrijd.
| |
Kwetsbare Edelmann
Edelmann is een kwetsbaar poëet. Fysisch is hij alsnog niet opgewassen tegen dergelijke concoursprestatie. Als groot, eerlijk muzikant speelt hij vanuit het gemoed, buigt zich als een moeder over het klavier, omhelst het. Wat dat aan klanken voortbrengt, spreekt van ontroering óver en verbondenheid mét zijn geesteskind.
Edelmann is staatloos. De Wanderer Fantaisie van Schubert krijgt door identificatie een nog diepere draagkracht. Zij ligt voor de bezeten
| |
| |
dichter-zwerver voor het grijpen. Edelmann had ongetwijfeld een betere finaleplaats kunnen hebben, ware het niet dat hij in het Concerto van Chopin fysiek afknapte. Hij is een tengere, frele, teruggetrokken knaap en kwetsbaar tot in het puntje van zijn ziel. Die kwetsbaarheid speelt hij schrijnend naar buiten uit. Is het obstakel evenwel te groot dan blijft onze poëet nauwelijks overeind staan, hij laat zich gaan. Uithoudingsvermogen was bijvoorbeeld zo'n obstakel. Na een sublieme Schubert stortte Chopin als een kaartenhuisje in elkaar.
Edelmann vecht de strijd met zichzelve nog uit, hij laat zich kwetsen. Vereenzelviging leidt tot overwinning op zichzelve én voor de toehoorder tot sublimatie. Hinderpalen beletten hem het eigen wezen met beide benen te torsen én er voor op te komen. Edelmann zegt nog niet: hier ben ik. Met deemoed heb ik naar hem geluisterd.
| |
ELIANE RODRIGUES
Geboren op 10 juli 1959 te Rio de Janeiro, studeerde privé en in Brazilië en nadien aan het conservatorium te Antwerpen.
Leerlinge van H. Gallo, A. Estrella en J. Detiège.
5e Laureate K.E. Wedstrijd.
| |
Menselijke Rodrigues
Van Rodrigues heb ik al ettelijk ‘portret’ gemaakt. Elk nieuw contact met haar bevestigt inzichten, legt nieuwe aspecten bloot van muziek en pianospel in het bijzonder. Zij vertrekt van eerlijkheid, respect en liefde tegenover materie, zichzelve en publiek. Ten haren dienste staat een feilloze techniek. Techniek wordt werktuig zonder geheimen, het organisch obstakel is weggevallen, staat niets in de weg. Techniek is ontspannen concentratie bij haar. Dermate dat muziek gefilterd wordt in geestelijk en li- | |
| |
chamelijk evenwicht door het eigen wezen. Het zaad kiemde in beste omstandigheden: water en zon (pedagogen) en arbeid. In Brazilië spitst het onderricht zich aanvankelijk toe op de klassieken, de romantiekers worden als de pest g1eweerd. Het gevaar dat men muziek dan als kapstok voor van alles en nog wat gaat gebruiken, minimaliseert zich. Nadien heeft Jacques Detiège (huidige leraar) op het métier geen collage geplakt, maar ontgon en cultiveerde.
Zelf staat Eliane Rodrigues eerlijkheid voor. Een opus vertolken is schouwen in leven en ziel van de toondichter. Voor die naaktheid brengt Rodrigues meededogen op. Zij leeft mee, zij leeft zich in. Het publiek herkent zich in vreugde en leed, de dingen van elke dag, de onafwendbaarheden, betrachtingen, dromen. Het menselijk begrip richt zich zodoende mede tot de toehoorder. Klankreciet en stembuiging verhalen van het leven zelve. Zij spreekt als mens tot de mensen. De dorren en de Pharizeeërs hebben het daar moeilijk mee.
| |
PIERRE VOLONDAT
Geboren op 28 juli 1962 te Vouzon, studeerde aan het Conservatorium te Orléans en aan het Conservatoire Supérieur de Musique te Parijs.
Leerling van A. Tartarin, E. Bardin, G. Tacchino en L. Latarjet.
1ste Laureaat van de K.E. Wedstrijd.
| |
Pianist Volondat
Volondat is pianist, door en door pianist, van nature uit. Een hoogst natuurlijke pianistenhouding is hem aangeboren. Samen met een goed professor kan deze houding aangeleerd worden, maar ze blijft immers aangeleerd. Bij Volondat is ze AANGEBOREN. Vandaar de onwaarschijnlijke faciliteiten van deze 20-jarige. Hij moet er weinig voor doen, hij heeft het, het moeiteloze spel.
De klank komt vanuit de rug. De
| |
| |
lichtjes achteroverhellende, kaarsrechte rug, de haast gestrekte maar loshangende arm laten het natuurlijke lichaamsgewicht en meteen de klank langs de arm ontspannen zijn uitgang vinden door de vingertop in de toets. (Vergelijk met afbeeldingen van Liszt, Chopin). Alles is ontspanning (natuurlijk gewicht) en opvangen van ontspanning op het juiste moment. Simpel, maar moeizaam te verkrijgen als men het niet heeft. De Zen van het pianospel.
In één armbeweging tekent Volondat de melodie. Hij doet niet aan klank per klank opbouw, kan dat ook niet met dergelijke pianistiek. Eén penseelhaal trekt de melodie sonoor zingend in haar geheel. Bij dit natuurlijk verloop voegt zich de ritmische pulsatie, gestaag aangehouden, de hang naar het fantastische beeld, het organisch nestelen van sonoriteitsgroepen. Zij vloeien voort uit de aangeboren ontspannen speelwijze, behalve de fantastiek, die is aan Volondats persoonlijke voorkeur ontsproten.
Volondat is pianist, ik schrijf niet instrumentist, instrumentisten zijn van geheel andere aard. Hij hoeft ternauwernood een leraar. Opussen gegroeid uit een pianistenziel, rechtstreeks aan de piano onttrokken, zijn hem op het lijf geschreven. Chopin, Liszt, Debussy, een groot part van de romantiek. (Beethoven bijvoorbeeld vraagt meer wrijving). Zij schreven met de nerf van de piano mee, zoals Volondat met de nerf van de piano meespeelt. Een zeldzaamheid.
Volondat zet de grote pianotraditie voort.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd