De Vlaamse Gids. Jaargang 58

[p. 27]

Gust Gils
Paraproza

Beeldloos beeldverhaal

1.	In een keukenkast staat een bokaal met schroefdeksel. De bokaal is halfvol dunvloeibare zwarte stroop. In de stroopmassa zweven miskroskopiese suikerkristallen.
2.	Een man wandelt langzaam langs een kade. In de verte ziet hij een kleine woonboot gemeerd liggen. Ernaast, maar bovenop de kaaimuur, een grotere, plompvierkante woonboot, voor herstellingen op het droge gehaald. Hij is vers glimmendwit geschilderd.
3.	Wekenlang staat de bokaal stroop onaangeroerd in de kast. De suikerkristallen groeien aan en zakken naar de bodem. De suikerlaag op de bodem wordt stilaan dikker. Maandenlang staat de bokaal onaangeroerd. De suikerkristallen groeien, tot de stroop totaal versuikerd is, maar dat merk je niet, de zwarte massa in de glazen bokaal blijft er even stroopachtig uitzien.
4.	Naast de kleinere woonboot in het water ligt een sloepje waarin enkele vrouwen. Het is zonnig weer maar winderig. Aan boord is geen mens te zien. De grote woonboot bovenop de kade heeft geen of zeer kleine ramen. Er wordt niet aan gewerkt momenteel.
5.	Iemand heeft een pannekoek gebakken en wil stroop. Zij kijkt in de keukenkast: zowaar nog een halve pot. Zij schroeft het deksel open - het kleeft - en wil een lepel stroop nemen. De plastieken lepel dringt niet in de stijve suikermassa door en buigt om. Tot haar verbazing.
6.	De man die langs de kade wandelt is wat dichter genaderd en ontdekt dat het zijn vrouw en dochters zijn, in het sloepje. Tot zijn verbazing. Hij kent de mensen van die woonboot niet. Het is de eerste maal dat hij op deze plaats komt.
7.	Zij zet de bokaal in een steelpannetje met koud water op het gasvuur. Zo zal het glas niet barsten en de suiker terug tot stroop smelten, denkt zij. Geen twee minuten nadien een scherpe tik.

[p. 28]

	De bokaal is stukgesprongen, de versuikerde stroop in het water uitgelopen. Zij vist de scherven uit het al hete water. Haar pannekoek is koud geworden. Zij hoort haar dochters roepen. Zij gaat kijken: ze zitten in de sloep.
8.	De man is nog tien meter van de twee boten verwijderd. De vrouwen hebben hem herkend en wuiven. Een rukwind en de hoed van de man gaat vliegen, ver over het water. De man schrikt en beseft niet meteen hoe sterk de rukwind was. De grote woonboot op de kade, niet of onvoldoende geschoord, is in beweging gekomen en glijdt over de rand van de kaaimuur.
9.	De vrouw zit bij haar dochters en is het steelpannetje op de te hoge gasvlam glad vergeten. De stroop lost op in het water, het stroopmengsel begint te koken, dampt uit, wordt karamel; die verkoolt en gaat branden. De houten steel van het pannetie vat vlam. Glasscherven op de bodem van de pan springen knetterend stuk.
10.	De man ziet het gebeuren en gelooft nog even dat het niet kan. Maar de grote woonboot dondert omlaag, met een klap bovenop de kleinere woonboot die meteen zinkt. Hij heeft nog naar de vrouwen geroepen dat ze moesten springen. Of gedacht dat hij dat riep? Ze kunnen toch zwemmen? herinnert hij zich? Of werden ze geraakt?
11.	De vrouwen in de sloep zien een man komen aanwandelen over de kaaimuur. Jullie vader, zegt de moeder, wat ziet hij er weer a wezig uit. Zij wuiven. Een ruk wind jaagt vaders hoed weg over het water. Hij roept iets. In de hoogte rommelt iets.
12.	Alles gebeurt snel haast tegelijkertijd en toch oneindig traag. In de nachtmerriemomenten die de man beleeft. Hij duikt in het water, haalt zijn halfverdronken oudste boven, sleept haar naar de kant, roept om hulp, zwemt terug, duikt opnieuw - of denkt hij alleen maar dat hij dit alles doet? Hij is zich het verschil niet bewust. Verschil tussen wat?
13.	Met een donderende klap wordt het dak van de woonboot ingebeukt. Een steelpannetje met brandende inhoud wordt van het gasfornuis geslingerd, dwars door een ruit het water in, net vóór de vermorzelde woonboot zinkt.
14.	De man is zijn hoed kwijt. Hij heeft wel vijftig meter afgelegd zonder dat hij het zelf gemerkt heeft. Hij krijgt een angstige herinnering; betast zichzelf; zijn kleren zijn droog. Verward keert hij zich om en kijkt. Maar hij ziet alleen
15.	Een steelpannetje dat ronddrijft, sissend en rokend, op het water. Bijgevolg
16.	De man wandelt langzaam verder langs de kade.

In het overbevolkte gebouw

Op de zoveelste verdieping in het overbevolkte gebouw:

Urenlang reeds voert de propvolle lift

[p. 29]

ladingen mens naar beneden. Zonder rezultaat: zelfs hier nog houdt het geboorteteveel gelijke tred met de afvoer van individuen. De zijdelingse druk in de dichtopeengepakte menigte neemt niet af. Die druk is zo hoog dat er zelfs geen echte paniek kan ontstaan, daarvoor heb je nog een minimum aan bewegingsvrijheid nodig. Daarom zegt niemand een woord - alles werd reeds lang gezegd, onweerlegbaar, en ook, niemand kan nog behoorlijk ademen van de zenuwbeklemming.

Dank zij tekenen aan de hete wand weet iedereen dat weldra het gebouw zal gaan gisten en branden. Een aantal in polisieagent verklede burgers staan, zogenaamd onopvallend, verspreid tussen de aanwezigen. Het zijn handlangers van het plaatselijk brandweerkorps, dat zo meteen een spektakulaire demonstrasie ten beste moet geven voor een afvaardiging van euromarktpartners. Wanneer de brandgeur merkbaar wordt en de eerste vlammen uitslaan, beginnen de pseudopolisie-agenten would-be kalmerende slagzinnen te roepen: Bewaar uw Kalmte! Er Dreigt Geen Gevaar! De Vuurhaard Werd Omschreven! Er is Plaats Genoeg Voor Iedereen in de Liften! - Het meervoud ‘liften’ is gelogen, en dat van de plaatsruimte niet minder. De enige lift in het gebouw is aan de kleine kant, en al sedert vele minuten niet meer vóór het traliehek verschenen. Uitgevallen ongetwijfeld, haar motor oververhit door de te zware belasting.

Trouwens, de verraderlijke polisieburgers bewijzen zelf meteen hoeveel hun woorden waard zijn: zij springen door een venster en landen veilig per valscherm. Doorheen hetzelfde nog openstaande raam spuit, ogenblikken later, de brandweer een kanjer van een waterstraal, die uiteenspat op de mensenmassa - er wordt gegild en naar adem gesnakt, vooral wanneer het waterpeil vervaarlijk begint te stijgen - maar die nergens in de buurt van een vuurhaard terechtkomt.

Een gedeelte van dit verslag werd reeds afgedrukt in onze avondedisie van gisteren. De toestand is er sedertdien niet beter op geworden, laat staan duidelijker. Welke toestand dan wel? In het overbevolkte langzaambrandende gebouw? Dagenlang?

Autoritaire amfetamine

Om iemand die echt helemaal dood is weer levend te maken, heb je ontzettend veel, wel twintig kilogram amfetamine nodig. Of meer, naarmate hij langer dood is (maksimum één jaar). De autoriteiten hadden gehoopt hiermee twee vliegen in één klap te vangen. Heropwekking van doden betekende kunstmatige verlenging van de gemiddelde levensduur, vandaar: een groter geboorteoverschot, iets waarmee elke familiegezinde nasie graag uitpakt. En tegelijkertijd zou de massale verkoop van amfetamine in de staatsmonopoliewinkels een mooie stuiver in de schatkist brengen!

Maar de ziekenfondsen beschouwden enkel levende leden als rechthebbend, weigerden tussenkomst te verlenen op deze posthume geneeskundige ingreep. Zo werd, in de praktijk, de terugkeer van een geliefde afgestorvene een peperdure geschiedenis. Het woog op tegen de begrafenisonkosten! Wie gaat dan niet aan het denken?

[p. 30]

Kortom, op zeldzame uitzonderingen na, en zelfs wanneer geld geen rol speelt, zien de treurend achtergeblevenen kans het met hun geweten op een akkoordje te gooien, en in gods- of vredesnaam maar te opteren voor begrafenis- dat is met één keer bekeken.

Zodat de autoriteiten dubbel op hun neus kijken. Om zich te wreken hebben ze amfetamine in het leidingwater gedaan.

Edgar Vreelman

In het donker komt hij voorbij het huis. De ramen zijn onverlicht. Hij blijft staan. Zijn gevoelige ogen ontwaren een zwak schijnsel ginder bij de deur. Hij loopt het lange smalle tuinpad door. Op de voordeur vindt hij een vel papier bevestigd waarop in lichtgevende stift een boodschap geschreven. Blijkbaar bestemd voor een verwacht bezoeker.

De tekst luidt:

Aan Edgar Vreelman. Ik heb je eindelijk door. Je zult wel weten wat ik bedoel. Zet hier nooit meer een voet over de drempel, schooier.

De man die deze tekst leest is verontwaardigd. Hij is namelijk Edgar Vreelman, en in dit huis woont niemand die hij kent of die hem kan kennen!

Een voet hier over de drempel gezet heeft hij nooit, en wie is dan wel die man die hem zo door heeft, het bericht is niet eens ondertekend. Zo laat hij zijn naam niet misbruiken!

Hij drukt op de belknop, rezoluut. Beseft dan dat het huis verlaten is. Of zoniet, dan schuilen ze daarbinnen in het donker, wetend dat hij komt. Nog eens laat hij de bel rinkelen maar het blijft stil. Dus gaat hij maar heen. Spinnijdig. Vooral omdat hij het niet begrijpt. Zo loopt hij stratenver door het donker, zijn hersens te pijnigen. Het geschrift komt hem vertrouwd voor. Maar al te. En opeens klik, natuurlijk weet hij van wie: het is zijn eigen geschrift, moedwillig vervormd maar nog herkenbaar. En herinnert hij zich alles weer. Hoe hij was heengegaan en welbewust alles vergeten had. Dat is nu tenietgedaan. Hij kan niet anders dan terugkeren. Herbeginnen.

Weer de donkere straat, weer het lange smalle tuinpad waar hij doorheen loopt. Bijna dichtgegroeid door struiken. Verderop rododendrons. Waaronder het ritselt. Nacht. Het huis is volledig uitgedoofd. Niets beweegt. De voordeur. Zij was niet op slot, piept open. Hij stapt binnen. Zijn zolen knerpen op de zandige tegelvloer, hoe voorzichtig hij zijn voeten ook neerzet. Er zijn talloze kamers in het huis. Donkere holten in het donker. In elke kamer omknellen mensen messen. Zijn zaklamp! Hij voelt de knip onder zijn duim. Druk. De stralenbundel glijdt langsheen de kier onderaan de eerste deur rechts. Een geluid binnen maar haast onmerkbaar, misschien alleen een versnelling van ademhaling. De deurkruk voelt koud aan tegen zijn palm. Langzaam, tjierpend zwaait de deur open. Het licht valt op roerloze gedaanten. De starre grijnzen op de gezichten, de handen met de glanzende messen lijken gevaarlijk genoeg, maar geen beweging te bespeuren. Zij zijn gehipnotizeerd door het felle licht: egels bij nacht. Even houdt hij zijn hand vóór het glas van de lamp: het

[p. 31]

licht tekent helrode doorschijnende randen aan de vingers, in de kamer wordt het bijna donker. Er komt trage beweging in de Tussaudfiguren. Haastig trekt hij zijn hand weg, zij verstijven. Hij wil buitengaan. knipt de lantaarn uit maar dadelijk hoort hij geschuifel. Hij bedwingt de wezens opnieuw met de lichtbundel, neemt ze een na een hun messen af, sluit vlug de deur en gaat heen. Voorgoed. Dat dacht hij de vorige maal ook.